recensies van nederlandstalige biografieën

Peter Tazelaar, de gekwelde spion in smoking

Victor Laurentius was vijftien toen hij voor het eerst in aanraking kwam met de figuur van Peter Tazelaar. Hij kwam hem tegen in Soldaat van Oranje van Erik Hazelhoff Roelzema. Een fascinatie was geboren. Ruim dertig jaar later resulteerde die in Spion in smoking, zijn biografie van Peter Tazelaar. Laurentius...

Mathilde Cohen Tervaert-Israëls: feministe en kunsterfgename

Mathilde Cohen Tervaert-Israëls (1864-1945) erfde de grote kunstcollectie van haar vader Jozef Israëls en broer Isaac Israëls. Door zorgvuldige schenkingen zorgde ze dat hun werk voor het Nederlandse publiek bewaard bleef. Achterkleinzoon Chris van Weel wilde zijn overgrootmoeder ‘Oma Masje’ uit de schaduw halen en ging op onderzoek uit....

Sallie Pinkhof – een dichter in en over Bergen-Belsen

Het blijft verbijsterend dat er tachtig jaar na de Tweede Wereldoorlog nog altijd onbekende personen en hun verhalen opduiken die er daadwerkelijk toe doen. ‘Waarom heeft niemand dit ooit opgeraapt?’ was mijn reactie toen ik tijdens onderzoek naar een Joodse schrijver op een andere auteur stuitte – die nota bene...

Eerherstel voor Esmée van Eeghen

Tachtig jaar na haar dood is Esmée van Eeghen opgenomen in de namenlijst op het monument in het Fries Verzetsmuseum. Dit monument bevat de namen van de driehonderd verzetsstrijders die in Friesland zijn omgekomen. Esmée van Eeghen kwam daar tot voor kort niet op voor vanwege haar omstreden reputatie....

Paul Gauguin – ‘een wilde uit Peru’

Na haar biografieën van Strindberg, Munch en Nietzsche heeft Sue Prideaux zich gestort op een andere ‘wildeman’, Paul Gauguin. Wildeman heet haar biografie in de Nederlandse vertaling. Sue Prideaux begint haar biografie van Paul Gauguin met het releveren van een paar feiten die een nieuwe kijk op het leven van...

‘Haar lot had schitterend kunnen zijn’. Het leven van Julie van Saksen-Coburg-Saalfeld, alias grootvorstin Anna Fjodorovna (1781-1860)

De rebelse Romanov van Helen Rappaport heeft als ondertitel Julie van Saksen-Coburg, de keizerin die Rusland nooit heeft gehad. Rappaport begint haar boek met de beschrijving van het huwelijk van Leopold van Saksen-Coburg-Saalfeld in 1816 in Londen met Charlotte van Wales, na haar vader voorbestemd voor de Britse troon....

Albert Vogel: “Zeer onpractisch, maar met zéér veel grandeur”

“Ik heb mijn stiefvader immer schaamteloos bewonderd,” bekent Caroline de Westenholz in het voorwoord van haar biografie van voordrachtskunstenaar en mecenas Albert Vogel (1924-1982). Zo zet zij de toon voor een zeer persoonlijk levensverhaal van haar stiefpapa, een ‘ongewoon mens’. Albert Vogel is zijn leven lang onlosmakelijk verbonden geweest met...

Franz Junghuhn, de laatste uomo universale?  

Na zijn veel geprezen Wereld van suiker over wat de productie en consumptie van suiker gedaan heeft met ons leven en ecosysteem in de afgelopen eeuwen, komt de historicus Ulbe Bosma met een biografie van een bijzonder veelzijdig geleerde: Franz Junghuhn. Junghuhn wordt in Nederland vooral herinnerd door zijn...

De oorlog van Chris van der Heijden

De Tweede Wereldoorlog is nog niet voorbij. De recente driedelige NPO documentaire rond het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), De oorlog die nooit ophoudt, laat zien dat er zo’n vier miljoen nabestaanden zijn van de in dit archief beschreven Nederlandse – soms vermeende -  daders uit die periode van...

Tien portretten van verzetsvrouwen doen recht aan hun illegale werk

In Verzetsvrouwen. Een onderbelichte geschiedenis beschrijven Agnes Cremers en Mark Bergsma het leven van tien vrouwen en hun rol in het verzet. Het zijn Adri Knappert, Rosa Boekdrukker-Hirsch, Dina Post-Salomons, Anna De Bussy-Van der Lelie, Marie Blommaart, Mies Boissevain-Van Lennep, Aart Breur-Hibma, Anna (Puck) de Jong, Evy Poetiray en...

Elisabeth van Culemborg (1475-1555) en haar strijd tegen de vergetelheid van een dynastie

Elisabeth, erfvrouwe van Culemborg, is in de hagiografisch getinte lokale geschiedschrijving Culemborgs grootste heldin. Met de middelen uit haar erfenis is het grote “Elisabeth Weeshuis” gebouwd. Het plan daarvoor kwam echter volgens Wijnand Mijnhardt, de auteur van Het verdriet van Elisabeth van Culemborg. Bloei en ondergang van een adellijke...

Willem Pijper (1894-1947), componist en letterkundige

Arthur van Dijk leerde Willem Pijper op de eerste plaats als letterkundige kennen, tijdens zijn studententijd in Nijmegen. Daarna volgde pas de componist. Sindsdien heeft Van Dijk zich intensief beziggehouden met Pijper. Hij bezorgde zijn brieven (In het licht van de eeuwigheid), redigeerde zijn verzamelde geschriften (Het papieren gevaar)...

recensies van engelstalige biografieën

Russia in Four Criminals. Een toch wel ook hoopgevende Russische onderwereld

De vier Russen van biograaf Federico Varese (1965) vormen wat je noemt een zeer gevarieerd gezelschap. Eén was zijn hele leven een gezworen vijand...

Zhou Enlai – het ‘schoothondje’ van Mao Zedong?

In de jaren 70 kende het grote publiek in Nederland dankzij pers en televisie drie Chinese mannenkoppen: die vande voorzitter van de Chinese Communistische...

Dorothy Parker (1893-1967) – Al te geniale Hollywood darling

Dorothy Parker was en is in de Verenigde Staten een household name, bekend om haar meedogenloze theaterkritieken in het blad Vanity Fair (na weer...

Vitas Gerulaitis: tennisgrootheid die een echte biografie verdient

Als je in de geschiedenis van de edele tennissport aan één speler een imago van seks, drugs en rock & roll kunt toedichten, dan...

Masayoshi Son – de bijna-triljonair

In 2023 kwam het Nederlandse bruto binnenlands product (bbp, alle producten en diensten) voor het eerst uit boven het biljoen, dus boven de duizend...

Jevgeni Prigozjin – van kruimeldief tot redder van Rusland

Downfall, de titel van deze biografie van Jevgeni Prigozjin, verwijst niet alleen naar de opkomst en neergang van deze warlord van het Wagner-huurlingenleger, die...

De korte nek van Lula

Bij deze biografie van Luiz Inácio Lula da Silva, de voormalige machinebankwerker die in 2022 voor een derde keer tot president van Brazilië werd...

Hitlers getrouwen – nazi’s in alle soorten en maten

Na de levenslange bemoeienis van historicus Richard J. Evans (1947) met de geschiedenis van de nationaalsocialisten en de Tweede Wereldoorlog, leest deze groepsbiografie van...

Mrs. Jack: Stichter van een uniek museum

Isabella Stewart Gardner (1840-1924) werd befaamd als de stichter van het naar haar genoemde excentrieke museum in Boston.

Roger Federer: de meest stijlvolle tennisser ooit

De eerste keer dat ik bij toeval een stuk las van Christopher Clarey – in de International Herald Tribune – wist ik direct: betere...

Josiah Wedgwood (1730-1795). Een experimentele woke biografie

Industrieel geproduceerd Wedgwood aardewerk is zo beroemd geworden dat het nog steeds door particulieren en musea wordt verzameld. Het prachtige design van bepaalde Wedgwood...

Opkomst en ondergang van Rudy Giuliani

In 2001 riep Times Magazine Rudy Giuliani uit tot man van het jaar en Oprah Winfrey noemde hem ‘America’s Mayor’. Giuliani sprak de Algemene...