recensies van nederlandstalige biografieën

Volgens de koloniale blik van Nederlandse psychiaters stond de ‘Javaanse psyche’ onafhankelijkheid in de weg

‘Emotioneel’. ‘Fantasierijk’. ‘Kinderlijk’. ‘Emotioneel’. ‘Impulsief’. ‘Overdreven genotszucht’. ‘Grote ijdelheid’. ‘Fixatie op seksualiteit’. ‘Niet gesteld op huiselijke gezelligheid’. ‘Gering plichtsgevoel’. ‘Geen spaarzaamheid’. ‘Suggestibel’. Met onder meer die woorden zou volgens Nederlandse koloniale psychiaters als Feike van Loon en Petrus Henri Marie Travaglino ‘op wetenschappelijke gronden’ de Javaanse psyche te typeren...

Wilhelmina Drucker: een uiterst onafhankelijke vrouw  

Marianne Braun heeft haar biografie Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie op een goed moment gepubliceerd. Op 5 december aanstaande is het honderd jaar geleden dat Drucker in haar woning aan de Weesperzijde in Amsterdam stierf. En in het afgelopen voorjaar werd de naar haar genoemde radicaal-feministische Dolle...

Het wonderbaarlijke leven van Louisette, de vergeten ster van de revue

Louisette was de grote revuester van de jaren 10, 20, 30 en 40 van de vorige eeuw, de Nederlandse Mistinguett. Een gevierd artieste, die uiteindelijk eenzaam stierf en in de vergetelheid is geraakt. Als piepjonge twintiger maakte Danny van Zuijlen al eens een liefdevolle kleinkunstvoorstelling over Louisette. En over...

‘Het is alles even wonderlijk’. De vervlogen wereld van Marie, gravin van Bylandt (1874-1968) door Alies Pegtel

De vervlogen wereld van Marie, gravin van Bylandt van Alies Pegtel is prachtig uitgegeven. Alleen de foto op de voorkant van het gebonden boek intrigeert al. De gravin heeft een open blik en - een beetje slordig - opgestoken haar; ze draagt een mantelkostuum met vest en das. Ze...

Heere Heeresma. Zoektocht naar een werkelijkheid die niet de waarheid hoeft te zijn

Ondanks dat Heere Heeresma (1932-2011) in de jaren zeventig en tachtig een grote lezersschare kende - dankzij boeken als Een dagje naar het strand (1962), Han de Wit gaat in ontwikkelingshulp (1972), en Zwaarmoedige verhalen voor bij de centrale verwarming (1973) - is hij als persoon voor vrijwel iedereen...

Willem Otterspeer over Michaël Zeeman. Biografie of schelmenroman?

Kort na de dood van Michaël Zeeman in 2009 stelde zijn vriend Willem Otterspeer een bundel weldadige essays samen onder de titel Aan mijn voormalig vaderland. En nu, vijftien jaar later, eert hij zijn veel te vroeg gestorven vriend met een uiterst lezenswaardige biografie: In alles ben ik groot....

De fluwelen duimschroef. Het leven van Alwine de Vos van Steenwijk, barones tussen de armen

Wat maakt een biografie interessant voor een lezer? Uiteraard zijn dat veel aspecten, maar een boeiend leven van de hoofdpersoon, inzicht in de redenen waarom bepaalde keuzes wel of niet worden gemaakt en het begrijpen van de tijd waarin de geportretteerde leeft, maken er zeker deel van uit. Vanuit...

‘Vreemd, zeer vreemd’. Het korte leven van Carel de Nerée tot Babberich

De symbolistische kunstenaar Carel de Nerée tot Babberich (1880-1909) werd nog geen dertig jaar oud en exposeerde nooit bij leven, maar liet ruim driehonderd unieke tekeningen, schilderijen en borduurwerken achter. Fin-de-siècle kenner Sander Bink verdiepte zich in Verfijnde lijnen in de kunst en het leven van Carel de Nerée...

Jan Blokker: kaaskop werd ‘koning der columnisten’

Jan Blokker, journalist, columnist, filmcriticus, VPRO-televisiebaas, scenarioschrijver, adjunct-hoofdredacteur bij de Volkskrant, kinderboekenauteur, amateur-historicus en bestuurslid van verscheidene cultuurinstellingen, meende zelf dat hij na zijn dood hoogstens herinnerd zou worden als “mannetje van de krant” en dat is de titel geworden van de biografie die zijn zoon Jan Blokker Jr...

De zwevende wereld. Emotionele dubbelbiografie waarin Annejet van der Zijl Japan verkent

Menigeen loopt op Leidens mooiste gracht maar al te gemakkelijk aan het SieboldHuis voorbij, onbewust van de rijkdom aan Japanse voorwerpen achter de imposante 16e-eeuwse gevel van dit Japanmuseum. Voor velen is ook het verhaal onbekend achter de man naar wie het huis is vernoemd en die het grootste...

Boni, Surinaamse verzetsheld. De kracht van oral history

Tessa Leuwsha, auteur van de eerste biografie over de Surinaamse verzetsheld Boni, maakte voor het eerst kennis met deze legendarische figuur toen ze zeventien jaar oud was. De middelbare scholiere kreeg in 1984 van een vriend het boek Wij slaven van Suriname van Anton de Kom toegestopt. Dat was...

Renate Dorrestein: een ‘klerewijf’ aan de literaire top

Altijd te paard is een complete, maar toch compacte biografie van de schrijfster Renate Dorrestein (1954-2018). Het is biografe Iris Pronk gelukt om de omvang beperkt te houden en dat was geen sinecure, want Renate Dorrestein was een productieve schrijfster die ook maatschappelijk zeer actief was. Het levensverhaal van...

recensies van engelstalige biografieën

In de bubbel van de laatste tsaar Nicolaas II (1868-1918)

Je kunt The Last Tsar van Tsuyoshi Hasegawa uiteraard lezen als de zoveelste biografie van de laatste tsaar van de Romanov-dynastie, geupdate met de...

Russia in Four Criminals. Een toch wel ook hoopgevende Russische onderwereld

De vier Russen van biograaf Federico Varese (1965) vormen wat je noemt een zeer gevarieerd gezelschap. Eén was zijn hele leven een gezworen vijand...

Zhou Enlai – het ‘schoothondje’ van Mao Zedong?

In de jaren 70 kende het grote publiek in Nederland dankzij pers en televisie drie Chinese mannenkoppen: die vande voorzitter van de Chinese Communistische...

Dorothy Parker (1893-1967) – Al te geniale Hollywood darling

Dorothy Parker was en is in de Verenigde Staten een household name, bekend om haar meedogenloze theaterkritieken in het blad Vanity Fair (na weer...

Vitas Gerulaitis: tennisgrootheid die een echte biografie verdient

Als je in de geschiedenis van de edele tennissport aan één speler een imago van seks, drugs en rock & roll kunt toedichten, dan...

Masayoshi Son – de bijna-triljonair

In 2023 kwam het Nederlandse bruto binnenlands product (bbp, alle producten en diensten) voor het eerst uit boven het biljoen, dus boven de duizend...

Jevgeni Prigozjin – van kruimeldief tot redder van Rusland

Downfall, de titel van deze biografie van Jevgeni Prigozjin, verwijst niet alleen naar de opkomst en neergang van deze warlord van het Wagner-huurlingenleger, die...

De korte nek van Lula

Bij deze biografie van Luiz Inácio Lula da Silva, de voormalige machinebankwerker die in 2022 voor een derde keer tot president van Brazilië werd...

Hitlers getrouwen – nazi’s in alle soorten en maten

Na de levenslange bemoeienis van historicus Richard J. Evans (1947) met de geschiedenis van de nationaalsocialisten en de Tweede Wereldoorlog, leest deze groepsbiografie van...

Mrs. Jack: Stichter van een uniek museum

Isabella Stewart Gardner (1840-1924) werd befaamd als de stichter van het naar haar genoemde excentrieke museum in Boston.

Roger Federer: de meest stijlvolle tennisser ooit

De eerste keer dat ik bij toeval een stuk las van Christopher Clarey – in de International Herald Tribune – wist ik direct: betere...

Josiah Wedgwood (1730-1795). Een experimentele woke biografie

Industrieel geproduceerd Wedgwood aardewerk is zo beroemd geworden dat het nog steeds door particulieren en musea wordt verzameld. Het prachtige design van bepaalde Wedgwood...