Het is honderd jaar geleden dat de Nederlandse schrijver Jacob Israël de Haan in Jeruzalem werd vermoord. Hij werd op 31 december 1881 in de Drentse veenkolonie Smilde geboren als zoon van een joodse voorzanger en ontwikkelde zich tot romanschrijver, dichter en jurist. In Nederland was hij bekend als schrijver van Pijpelijntjes (1904), een roman waarin openlijk homoseksualiteit werd beschreven. De publicatie leidde tot ophef en tot de verwijdering van De Haan uit de redactie van...

In het universum dat schrijver Jan Gradvall in Het verhaal van ABBA heeft gecreëerd is de popgroep een krachtig fonkelende nova. Daaromheen hebben talloze bescheidener hemellichamen een baan gevonden, waaronder Kurt Cobain, Bono, Sid Vicious en de haringfabrikant Abba. Vijftig jaar is het geleden dat ABBA met Waterloo het songfestival won. Nog altijd is dit liedje, dat onlangs opnieuw in drie talen werd uitgebracht, springlevend en wordt het meegezongen door alwéér een nieuwe generatie. https://www.youtube.com/watch?v=4XJBNJ2wq0Y Maar stel...

“Een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht”. Dit is vermoedelijk de meest aangehaalde dichtregel van de laatste tien jaar. Te pas en vaak ook te onpas. Het is de slotregel van het gedicht Bericht aan de levenden van Henk van Randwijk. De tekst staat op een bakstenen muur bij het Weteringplantsoen in Amsterdam, waar in de laatste dagen van de oorlog dertig verzetsstrijders werden...

Er vindt een revival plaats van de belangstelling voor het werk van Thomas Bernhard en dat is maar goed ook. Werden literatuurliefhebbers tijdens zijn leven nog opmerkzaam gemaakt op zijn nieuwe romans en toneelwerken door Schandaal! roepende autoriteiten, nu gebeurt dat niet meer, dus wie zal hem nog aanbevelen bij jongere generaties? De nieuwe, beknopte biografie van de hand van Cyrille Offermans, Thomas Bernhard – Een beschadigd leven, zou docenten Duits zeker kunnen helpen Bernhard...

Dat Sonia Kronlund de hoofdpersoon van haar verhaal nooit heeft ontmoet en niet in zijn netten verstrikt is geraakt, is volgens haar puur toeval. Kronlund heeft, naar eigen zeggen, een talent om op de verkeerde mannen te vallen. Leugenaars, praatjesmakers, manipulators. Haar eerste vriendje verstopt een bandrecorder in haar huis om zo te kunnen horen wat zij over hem zegt als hij er niet is. Een tweede vriendje, een werkeloze Amerikaan, doet zich tegenover...

Kafka voor beginners, zo luidt de bescheiden titel van de biografische schets over de grote Tsjechisch-Duits-Joodse schrijver van Willem van Toorn die onlangs bij Athenaeum – Polak & Van Gennep is verschenen. Kafka voor beginners, ik wist niet dat die er waren, beginners in Kafka. Volgens mij hoef je maar één zin van de grootmeester uit Praag te lezen en je bent verkocht. Eén zin, en dan wil je alles van die man lezen....

Op 25 april 2022 overleed zanger, muzikant en componist Henny Vrienten, veel te vroeg op 73-jarige leeftijd. Met zijn band Doe Maar ontketende hij in de jaren tachtig een gekte gelijk aan die van The Beatles in de jaren zestig. Leo Oldenburger, sportcommentator bij ESPN, sprak met collega muzikanten en stelde aan de hand van hun citaten een boek samen. Henny Vrienten werd een verzameling van lof en bewondering. Zondagavondavond, 8 februari 2015, Doornroosje. Henny...

Sommige mensen zullen het niet geloven, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn rond de 400.000 Duitse soldaten gedeserteerd. Dat was op een totaal van achttien miljoen Duitse militairen die in de loop der tijd werden ingezet, iets meer dan twee procent.1 Dat lijkt weinig, maar het percentage zegt niets over de impact van deze desertie in het veld, wat het op bepaalde plaatsen en tijdstippen betekende voor het verloop van de oorlog, de uitwerking...

‘Veel te lang is het naoorlogse trauma van de Arbeitseinsatz verborgen gebleven. Wij, de kinderen, hebben nu de fakkel over te nemen en er ook over te vertellen. Wij hebben het zwijgen van toen te doorbreken, en dus minder bescheiden te zijn over de lotgevallen van meer dan een half miljoen Nederlandse tewerkgestelden. Wij hebben een plek op te eisen in de Nederlandse geschiedenis.’ Foto’s Tim Overdieks Zwijgende Vaders is het verhaal van, allereerst, zijn eigen...

Een brievencollectie tussen een Duitse en een Nederlandse vriendin bleek een goudmijn te zijn voor een biograaf. In Gedurfd leven beschrijft J.J.F. van Melle het leven van schrijfster Johanna Kuiper, de concubine van Floor Wibaut en verzetsstrijdster, als een spannende roman. De werkelijkheid blijkt weer eens ongelofelijker dan fictie. Johanna Kuiper werd in 1896 geboren in een Doopsgezind predikantengezin dat steeds welvarender werd. Als kind woonde Hannie in ‘duizelingwekkend deftige’ huizen met veel personeel en...

Een man met een dartspijl door zijn neus. Die zijn mond heeft dichtgenaaid. Een man met een pijl door zijn wangen terwijl het bloed uit zijn wonden gutst. Met een rat in zijn mond. Volgens Peter Klashorst gaat het werk van Paul Blanca over ‘pijn’, maar als je iets niet ziet op deze zelfportretten is het een vertrokken gelaat, een grimas. De man schijnt zijn zelfmutilaties stoïcijns te ondergaan. Behalve de foto van die rat...

Ruim twintig jaar moest de Duitse componist Eberhard Rebling wachten tot hij werd herenigd met de liefde van zijn leven. Nadat hij in 2008 op 96-jarige leeftijd bezweek aan een longontsteking werd hij begraven in Berlijn, naast zijn Lientje, de vrijgevochten danseres en zangeres uit Amsterdam. Samen schreven ze hun persoonlijke geschiedenis, Lied van Verzet. Om meteen ter zake te komen; hun beider verhaal, oorspronkelijk uitgegeven als Sag nie, du gehst den letzen Weg is...