Politieke stromingen

sociaaldemocratie

Fokje Pasma: de Friese muze van Pieter Jelles Troelstra

Zou biograaf Bertus Mulder zich hebben verdiept in het leven van boerendochter Fokje Pasma als ze niét de muze van Pieter Jelles Troelstra was geweest? Waarschijnlijk niet. Gelukkig was Fokje dat wel, want haar carrière als vroedvrouw is minstens zo interessant als haar kortstondige relatie met de latere voorman van de SDAP. Het is een beproefde werkwijze van historici: aan de hand van een concreet individu een bedrijfstak of sociaal netwerk beschrijven. De doopsgezinde Friese...

Willem Drees (1886-1988), icoon van de sociaal democratie

Van 1906 tot en met 1958 was Willem Drees actief in de Nederlandse politiek. Aanvankelijk als stenograaf in vergaderzalen van gemeenteraden en het parlement, maar vanaf 1913 ook als raadslid, statenlid in de provincie Zuid-Holland, als Tweede Kamerlid, als minister en ten slotte als minister-president. Hij werd geroemd om zijn enorme werkkracht en ongeëvenaarde dossierkennis, eigenschappen die hem in staat stelden om snel tot de essentie van complexe zaken te komen. Drees gaf tien...

Lodewijk Asscher, opstappen en doorgaan?

Is Lodewijk Asscher iemand waarmee ik een avond in de kroeg zou willen zitten? Daar was ik nieuwsgierig naar voordat ik Lodewijk ging lezen. Een avond in de kroeg! Nu tijdens de lockdown! Ik zou er een lief ding voor over hebben. Maar na 400 bladzijden lezen waarin secuur is vastgelegd hoe Lodewijk Asscher in elkaar steekt, zou ik een kroegavondje met Asscher toch afslaan. Auteur Wilfred Scholten, die negen jaar geleden promoveerde op een...

De mislukte evacuatie van Wiardi Beckman

Anders dan de ondertitel doet vermoeden, is Op verzoek van hare majesteit - De oorlog van Wiardi Beckman niet in de eerste plaats een boek over deze vooraanstaande vooroorlogse sociaaldemocraat. Het gaat vooral over de geheime operatie om hem tijdens de bezetting naar Engeland te krijgen. Genoeg ingrediënten voor een meeslepend boek zou je zeggen, maar dat wil het maar niet worden. Op de eerste pagina van Op verzoek van hare Majesteit – De oorlog...

christendemocratie

Herman Schaepman: Ver boven de middelmaat

Over Herman Schaepman waren al zes biografieën gepubliceerd. De nieuwe levensbeschrijving Een groot emancipator. Mgr. Dr. Herman Schaepman, politicus en dichter maakt al die teksten overbodig. Ton Crijnen en Ina Herbers-Schoenmaker schreven een prachtig boek over een halve eeuw Nederlandse en rooms-katholieke politiek en cultuur. Bijna wekelijks kom ik langs de Dr. Schaepmanschool in mijn woonplaats. Nooit heb ik mij gerealiseerd dat deze Schaepman, die ik me vaag herinnerde als onleesbare dichter, zo’n grote rol...

Gertjan Schutte schrijft de biografie van Groen van Prinsterer

Deze maand gaat aan de TU Kampen een nieuw project van start: er komt een wetenschappelijke biografie van Willem Groen van Prinsterer. Van deze veelzijdige negentiende-eeuwse politicus en denker is nog geen omvattende biografie verschenen. Het is de bedoeling dat deze in 2025 klaar is, vlak voor de 150e sterfdag van Groen, op 19 mei 2026. De Stichting Biografie Groen van Prinsterer heeft hiertoe het initiatief genomen en verzamelt hiervoor fondsen. Voorzitter en voormalig CDA-burgemeester...

Pierre Lardinois leefde voor de landbouw maar betaalde een hoge prijs

Een leven voor de landbouw luidt de treffende ondertitel van de biografie die Peter Bootsma schreef over landbouwminister en -eurocommissaris Pierre Lardinois (1924-1987). Geen moeite was hem teveel om ‘zijn’ boeren een dienst te bewijzen. Dat hij hierbij zijn gezin en zijn vrouw nogal eens uit het oog verloor, had dramatische gevolgen. Limburger Pierre Lardinois doorliep de middelbare school op het strenge jongensinternaat Rolduc. Hij vond het er nog erger dan zijn tewerkstelling in Duitsland....

Abraham Kuyper. Gedreven geweldenaar in zeven rollen

Zijn ingelijste portret hing tot ver in de jaren zestig in de huiskamer van mijn grootouders aan vaderskant. Kuyper. De handtekening stond er met vette letters op. Elke keer als je de kamer uitging viel zijn ‘veldheersblik’ op je. Dit moest een belangrijk iemand zijn. En dat was hij, zeker voor enkele generaties gereformeerden, tot wie ook wij ons rekenden. En het klopt: mijn ouders stemden op de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en ik ging...

liberalisme

Dirk Stikker en Piet Oud, Founding fathers van de VVD

Bij het 75-jarig jubileum van de VVD verscheen een bondig, mooi geïllustreerd boekwerkje dat de oprichting van de partij belicht aan de hand van haar twee founding fathers: Dirk Stikker en Piet Oud. Een interessante en spannende invalshoek, gezien de verschillen tussen deze mannen die tot de nodige onderlinge strijd leidden. Dirk Stikker (1897-1979) – voorheen directeur bij Heineken –  was een zakenman, met de bijbehorende praktische en flexibele instelling. Piet Oud (1886-1968) was een...

Klaas Tammes schrijft de biografie van markant VVD-bestuurder Molly Geertsema

Door zijn driedelige pak en zijn geaffecteerde en dragende stemgeluid oogde én klonk VVD-bestuurder Molly Geertsema (1918-1991) als een klassieke regent. Hij bleek echter bijzonder benaderbaar en hield er progressieve standpunten op na, bijvoorbeeld over gelijke rechten voor homoseksuelen. Al speelden hierbij waarschijnlijk ook persoonlijke motieven een rol, vermoedt zijn biograaf Klaas Tammes.  Klaas Tammes (1948) was tot 2013 burgemeester van Buren in de Betuwe en schreef na zijn pensionering (burgemeesters)biografieën van Ridder van Rappard...

De prijs van de macht. Mark Rutte en de VVD

Kun je op biografieportaal een recensie schrijven over een boek over de VVD? Dat is eigenlijk alleen gerechtvaardigd als je kunt spreken over een biografie van een politieke partij. En zo kun je boek van Wilma Borgman, De prijs van de macht. Mark Rutte en de VVD met een beetje goede wil wel zien.Wilma Borgman, politiek verslaggever van NOS radio, volgt de VVD al bijna een kwart eeuw en ze beschrijft in dit boek...

Hans van Mierlo: charmante twijfelaar

NRC-journalist Hubert Smeets dook in het leven, de politiek en de liefdes van een charmante twijfelaar die sprak ‘in vraagtekens’. Zonder D66-leider Hans van Mierlo (1931-2010) waren het progressieve kabinet-Den Uyl in de jaren 70 en de Paarse kabinetten in de jaren 90 er niet gekomen. Maar toen ze er eenmaal waren, verzuimde hij door te pakken waardoor een democratische revolutie uitbleef. In zijn jonge jaren wijst weinig erop dat Hans Van Mierlo, telg uit...

communisme

Engel. Biografie van Engel Modderman

De communist Engel Modderman werd onlangs voor de elfde keer geïnstalleerd als raadslid. Hij zit sinds 1980 onafgebroken in de gemeenteraad van wat tegenwoordig de gemeente Oldambt heet, een samenstelling van oorspronkelijk elf fusiegemeentes in Oost-Groningen. Moddermans biografie, in eigen beheer onder de titel Engel uitgegeven, werd grotendeels ingedeeld naar de diverse gemeentes waarin hij actief was voor achtereenvolgens de CPN, de NCPN en nu meer dan twintig jaar voor ‘zijn’ VCP, de Verenigde...

Naar de sterren: de eerste mens die de Aarde verliet en een reis door de ruimte maakte

Dit boek mag een biografie van Joeri Gagarin worden genoemd omdat geen enkel relevant of gevoelig detail van zijn leven ontbreekt, hoewel zijn levensverhaal helemaal is opgehangen aan een extreem korte periode, de lente van 1961, toen de ruimtevaartorganisaties in zowel de Sovjet-Unie als de Verenigde Staten zich voorbereidden op een eerste bemande ruimtevlucht. Gagarin, geboren in 1934, stierf jong. Hij verongelukte in 1968 als piloot van een MiG-straaljager. Was hij zeventig geworden, dan...

Eleanor Marx, ontcijferaar, uitvoerder en tolk van haar vaders werk

Tussy is haar bijnaam, Friedrich Engels noemt ze haar tweede vader. Ze vertaalt als eerste Madame Bovary van Flaubert van het Frans naar het Engels en pioniert met de toneelstukken van Ibsen. Ze onderhoudt vriendschappen met mannen als George Bernard Shaw, Wilhelm Liebknecht en Henry Havelock Ellis. De biografie Eleanor Marx, een leven, geschreven door Rachel Holmes is al in 2014 verschenen, maar pas nu in het Nederlands te lezen. Het begin is heerlijk, ik word...

Jef Last als visionair. Een biografie van Rudi Wester

Niet vaak zal er zo lang gewacht zijn op een biografie, als op die over de schrijver Jef Last (1898-1972). Al in 1986 besloot Rudi Wester dat ze een biografie over hem wilde schrijven, één van de belangrijkste auteurs uit de (extreem)linkse beweging in Nederland. Over Henriette Roland Holst, Herman Gorter en Theun de Vries, maar ook Nico Rost en Jacques Gans (om slechts enkele voorbeelden te noemen) zijn de afgelopen decennia fraaie biografieën...

fascisme en nationaalsocialisme

Nico van Nieuwenhuysen: De ‘zachte’ handen van een collaborerend chirurg

Als een arts de eed van Hippocrates aflegt, belooft hij of zij zich te houden aan diverse ethische regels. De belangrijkste daarvan is de verplichting naar eer en beste weten medische hulp te verlenen aan zieken en gewonden en enkel en alleen in hun belang te handelen. Hoe kon de Amersfoortse chirurg Nico van Nieuwenhuysen (1889–1967) – die in de Tweede Wereldoorlog tussen september 1941 en maart 1942 als kamparts in Kamp Amersfoort diende...

Prins Wilhelm van Pruisen en het Derde Rijk. ‘Een nuttige idioot’

Een afgedankte Pruisische kroonprins en een mislukte schilder van ansichtkaarten rukken op 9 november 1923 vanuit verschillende locaties in een lange mars op tegen de jonge Weimarrepubliek. Op die dag schrijft Prins Wilhelm van Pruisen aan zijn vader, keizer Wilhelm II in Doorn, dat hij besloten heeft af te reizen naar een familieslot in Silezië. De prins, die net als zijn vader sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog in ons land in ballingschap...

Nazimiljardairs: hoe de rijkste Hitler-sympathisanten de dans ontsprongen

Het is geen breaking news, maar wel onthullend, of beter, schokkend. De Nederlandse journalist David de Jong laat aan de hand van vijf biografische familieportretten zien hoe rijke Duitse industriëlen dankzij hun steun voor Hitler voor en tijdens de Twee Wereldoorlog nog rijker werden, en vervolgens in het naoorlogse Duitsland vrijwel allemaal nagenoeg vrijuit gingen om te kunnen doorbouwen aan hun concerns. Zonder zich ooit echt voor hun oorlogsverleden te hoeven verantwoorden. De Jongs...

Reinhard Heydrich en zijn weduwe

Nancy Dougherty ontmoette Lina von Osten Heydrich voor het eerst in 1976. De weduwe van Reinhard Heydrich had net haar memoires gepubliceerd, Leben mit einem Kriegsverbrecher. Dougherty, gefascineerd door het kwaad van het Derde Rijk, besloot een biografie te schrijven over de architect van de holocaust en de rijksprotector van Bohemen en Moravië. Het werd een levensproject. Toen ze met de laatste hoofdstukken bezig was, openbaarde zich de eerste symptomen van Alzheimer. Voor het notenapparaat...