De Antwerpse kunstenaar Jozef Peeters (1895-1960) zou tegenwoordig in de kunstgeschiedenis kunnen voortleven als een van de origineelste moderne Belgische schilders uit Antwerpen, een tijdgenoot en bekende van onze Theo van Doesburg, Piet Mondriaan en Carel Willink, of van Parijzenaars als Pablo Picasso, Robert Delaunay en Fernand Léger, een zielsverwant van de Russische avant-garde, Duitse modernisten en vooral de Italiaanse futuristische beweging onder Filippo Marinetti. Maar Peeters werd bijna vergeten, in eigen land om...

In de nalatenschap van zijn vader stuit Joris Escher op een puntgave Japanse lakdoos met puzzels en spelletjes, waarin hij ook twee gesigneerde schetsen aantreft van M.C. Escher. Joris, achterneef van de graficus, heeft hem één keer ontmoet, als jongetje van vijf tijdens een bezoek met zijn ouders aan de kamer waar hij woont in het Rosa Spierhuis. In dit schrijversdebuut probeert hij naar eigen zeggen in het hoofd te kruipen van zijn vermaarde...

Nils Büttner schreef eerder monografieën over Jeroen Bosch, Rubens, Bruegel en Rembrandt, en presenteert nu een vijfde deeltje over Johannes Vermeer. Het zal geen toeval zijn dat dit verschijnt vlak voor de grote Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum. En om maar met de deur in huis te vallen: ik kan iedereen aanraden dit boekje te lezen als voorbereiding op de tentoonstelling. Het handzame boekje is uiterst goed verzorgd, met twee schilderijen van Vermeer op de binnenzijde...

Schilder Marc Chagall (1887-1985) woonde en werkte op de meest uiteenlopende plekken in Europa en daarbuiten en liep er voortdurend tegen de wereldgeschiedenis aan. De  Grote Chagall Atlas biedt een aantrekkelijke, prachtig vormgegeven kennismaking met zijn leven en werk. Vroeger hadden we thuis zowel de Grote als de Kleine Bosatlas in de boekenkast staan. Ik waarschuw u vast: de Grote Chagall Atlas komt qua omvang en formaat zeker niet voorbij de kleine. Dit punt van...

Wie de schilderijen van Jan Veth (1864-1925) bestudeert, ontdekt hoezeer ons beeld van de culturele hoofdrolspelers uit het fin de siècle is gevormd door deze portretschilder. Vrijwel alle kunstenaars, politici en ondernemers rond 1900 poseerden voor Jan Veth. In de recente, voorbeeldig uitgeven, heruitgave van zijn biografie door Johan Huizinga is een groot aantal portretten afgebeeld. Op de flaptekst wordt Leven en werk van Jan Veth een ‘vergeten klassieker’ genoemd. De heruitgave verscheen onder meer...

Om met de deur in huis te vallen: de kunstenaarsbiografie van Max van Rooy over de vormende jaren van de beroemde bouwmeester Hendrik Petrus Berlage is in een aantal opzichten een heel bijzonder boek. Alleen al de totstandkoming is een verhaal apart. Van Rooy legde in 1978 de basis voor de biografie door zijn moeder te interviewen, de jongste dochter van Berlage. Meer dan veertig jaar werkte hij er met tussenpozen aan, in 2011...

Sytze van der Veen begint Felix Hess. Schilder en tekenaar 1878-1943. De wereld van Jantje met een feitelijke constatering: 'Er zijn kunstenaars die tijdens hun leven bekend worden en na hun dood bekend blijven. Er zijn ook kunstenaars die pas na hun dood bekendheid verwerven. En er zijn kunstenaars die tijdens hun leven bekend zijn geweest, maar na hun dood in vergetelheid raken.' Dat laatste kan een natuurlijk proces zijn omdat smaken, geliefde thema's, kleurvoorkeuren,...

‘Een seismograaf van de avant-garde’, zo typeren Hans Renders en Sjoerd van Faassen de oprichter van de Stijl Theo van Doesburg (1883-1931). Ogenschijnlijk was de man vlaggendrager van stromingen als constructivisme, dadaïsme en de Nieuwe Beelding van de Stijlgroep, maar daarvoor was heel wat mythevorming en antedatering nodig. Van Doesburg verstond de kunst van de zelfpromotie als geen ander, hoewel hij aan het einde van zijn korte leven – hij werd slechts 47 jaar...

Vanaf de inleiding van Verzameldrift. Biografie van Nanne Ottema (1874-1955) is het duidelijk dat Ottema’s zorgvuldig opgebouwde reputatie als steenrijke verzamelaar van Fries erfgoed – hij verzamelde niet alleen Fries ambachtswerk, Friese kunstobjecten, maar ook kenmerkende Friese landschappen – inmiddels volledig verloren is gegaan. In Friesland kent nu vrijwel niemand meer de naam Ottema, terwijl hij toch een succesvolle notarispraktijk dreef, oprichter was van Museum Princessehof en gedurende zijn leven meer dan 30.000 objecten...

Waarom begint iemand aan een voorspelbaar zeer tijdrovende biografie waarvoor hij jarenlang beurzen, fellowships en gratis logeeradressen moet binnenharken en afhankelijk is van the kindness of strangers? De openingszinnen van René Magritte's biografie laten weinig te raden over de beweegredenen van de auteur, Alex Danchev: René Magritte is verreweg de belangrijkste leverancier van beelden van de moderne wereld. Zijn schilderijen en zijn presentaties zijn deel van onze cultuur. Zijn persoonlijke iconografie, zijn surreële fijngevoeligheid, zijn...

Jolande Withuis, biografe van onder meer Juliana, schreef de biografie van kunstenares Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994) die als vrouw in de kunst moest vechten tegen seksevooroordelen vanuit haar familie én vanuit de kunstkritiek. ‘Je kunt geen twee heren dienen,’ luidde het motto van kunstenares Jeanne Bieruma Oosting. Toen haar latere biografe Jolande Withuis in de jaren negentig bij haar thuis een aquarel kwam uitzoeken, was Oosting oprecht verbaasd dat Withuis zowel een (wetenschappelijke) carrière als...

Figuren in het werk van Francis Bacon schreeuwen niet, ze brullen. Als De schreeuw van Edvard Munch het lijden van de negentiende eeuw representeert, kun je in Head VI, Bacons pastiche van het portret van paus Innocentius X door Diego Velázquez, de iconische momenten van de twintigste ontdekken. Il papa als briesende dictator, macht en onderwerping als kernthema’s van een perverse tijdsgeest. Mark Stevens en Annalyn Swan schreven met Openbaringen een nieuwe biografie van...