Biografe Claire Tomalin over haar eigen leven

De vermaarde Britse biografe Claire Tomalin kondigde vier jaar geleden in haar autobiografie A life of my own aan dat ze nog een nieuw boek zou schrijven. Ze was toen 84 jaar oud en regelmatig keek ik op de site van haar uitgeverij. En zie daar, kort geleden kondigde Penguin Books aan dat begin november een nieuwe biografie van haar uitkomt over de eerste veertig jaar van het leven van de wereldberoemde Britse schrijver H.G. Wells (1866-1946), de vader van de science fiction-literatuur.

Het bracht mij ertoe Tomalins autobiografie van 2017 nog eens ter hand te nemen. Wat is er mooier voor een liefhebber van het genre van de biografie dan een veelgeprezen biografe die over haar eigen boeiende leven vertelt? Ook voor de eigen levensbeschrijving heeft ze een strenge selectie van relevante feiten en gebeurtenissen toegepast, de essentie van een goede biografie. Het heeft geleid tot een sobere, maar indringende beschrijving van haar begaafde, maar excentrieke ouders, haar eigen gezinsleven met enkele forse tegenslagen en haar werk als literair redacteur van de New Statesman en Sunday Times.

Bij haar boeken gaat ze vooral in op de wordingsgeschiedenis van haar debuut, een levensbeschrijving van Mary Wollstonecraft (1759-1797), met wie ze duidelijk veel affiniteit heeft. In 1971 schreef Tomalin een artikel over deze achttiende-eeuwse feministe, die in 1792 het beroemde boek A Vindication of the Rights of Woman publiceerde. Op haar artikel ontving Tomalin erg veel reacties. Zij besloot  een biografie van Wollstonecraft te gaan schrijven, aangezien er door het herlevende feminisme grote interesse voor deze toch vrij onbekende icoon van de vrouwenbeweging bleek te bestaan. Voor Tomalins leven is het ingrijpend geweest, omdat ze zich voor het schrijven van haar eerste boek volledig vrij maakte van haar redactionele activiteiten.

Claire Tomalin in 2013 © summonedbyfells (CC BY-SA 2.0)

Tomalin volgde een strakke, planmatige aanpak bij het schrijven van dit eerste boek. Het is interessant om te lezen hoe ze ter voorbereiding van haar studie het advies van Richard Cobb, geschiedschrijver van de Franse revolutie opvolgde, om eerst de plaatsen op te zoeken waar Wollstonecraft geleefd had. Tomalin maakte reizen naar Beverley in Yorkshire, waar Mary als meisje had gewoond, naar Ierland waar ze als gouvernante had gewerkt en naar Parijs waar ze woonde als zeer actieve sympathisant van de Franse revolutie. Verder inventariseerde Tomalin bibliotheken, musea, archieven en gesprekspartners, voordat ze echt aan het werk ging. Tot haar vreugde kon ze eerste drukken bemachtigen van A Vindication en van de Memoirs (1798) van William Godwin, de echtgenoot van Mary Wollstonecraft, waarin deze na het overlijden van zijn vrouw openhartig over haar leven vertelde.

Tomalin ging dankzij haar research Wollstonecraft meer en meer zien als een moderne vrouw, in gedrag en houding. Zo reisde Wollstonecraft met haar baby door Scandinavië, publiceerde ze een polemische roman met een intelligente prostituee als hoofdpersoon, bevocht ze een depressie door harder te werken en door een nieuwe partner te vinden. Tomalins boek werd een bestseller en ze kreeg de Whitbread Prize for a First Book.

Toen haar debuut een succes werd, nam ze definitief ontslag als literair redacteur en wijdde ze zich volledig aan het schrijven, met als resultaat nog zeven prachtige levensbeschrijvingen,  waaronder biografieën van Charles Dickens, diens ‘invisible’ vriendin Nelly Ternan, Jane Austen, Samuel Pepys en Thomas Hardy.

Niet alleen de bladzijden over de ontstaansgeschiedenis van haar succesvolle boeken in de autobiografie zijn boeiend. Ook de andere onderdelen van haar eigen levensbeschrijving laten zien dat Claire Tomalin een talentvolle biografe is. Ik kijk dan ook vol verwachting uit naar haar nieuwe boek over het jonge leven van H.G. Wells.

eerdere columns

De biograaf en de Apocalyps

2023 is Waco-jaar in de Verenigde Staten. Het is dertig jaar geleden dat in deze stad een rampzalige belegering door de FBI plaatsvond van...

Slecht nieuws van het Data Liberation Front

Je bent iemand die denkt dat een biograaf in de toekomst wel een wetenschappelijk onderzoek naar je leven zal instellen. Want ondanks je geboorteland,...

Biografisch zicht op ‘de meest uitzonderlijke familie uit de Amerikaanse geschiedenis’

Een biografie kan grote invloed hebben op de reputatie van een staatsman. Dat is zeker opgegaan voor de tweede Amerikaanse president John Adams en...

Siegfried Kracauer over de troost van de biografie

'Er zal spoedig geen groot politicus, veldheer of diplomaat meer over zijn die nog zijn … monument moet krijgen,' schreef  de Duitse historicus Siegfried...

Reuring over schilderijen. Ook een biografisch thema

Er was onlangs veel ophef over het weghalen en voorlopig terughangen van een schilderij van Rein Dool, dat het bestuurscollege van de Leidse Universiteit...

Huwelijksmoeilijkheden als element van een politieke biografie

De feministische schrijfster Johanna Naber (1859-1941) wilde vrouwen een stem in de geschiedenis geven. In haar talrijke biografische studies waren de hoofdpersonen dan ook...

De slavernij en het biografische element

De slavernij en slavenhandel zijn lang onderbelicht geweest, nu staan ze in het centrum van de maatschappelijke belangstelling. Gemeenten, bedrijven, banken en musea verrichten...

Afgebroken plannen voor een biografie

Soms leggen auteurs uit waarom ze hun plan om een bepaalde biografie te schrijven niet hebben uitgevoerd. Als biograaf van Alexander Gogel, Bataafs bewindsman...

Het geheim van Appeltern in biografische geschriften

Joan Derk van der Capellen tot den Pol (1741-1784) was een tegendraadse Overijsselse baron, voorman van de patriotse beweging in ons land. Hella Haasse...

Dubbelbiografieën van “regerende” echtparen

Voor een boeiende dubbelbiografie is het een vereiste dat de hoofdpersonen elkaar sterk beïnvloeden. In de prachtige dubbelbiografie First Family, Abigail and John Adams...

Lieftinck versus Zijlstra: een vinnige discussie in de memoires van twee tegenpolen

Na de minister-president kan de minister van Financiën de invloedrijkste bewindspersoon in een kabinet zijn, doordat deze zich via de begrotingspolitiek kan bemoeien met...

De autobiografie: ‘de gevaarlijkste van alle bronnen’

In zijn studie De biografie (1946) bestempelde de historicus Jan Romein de autobiografie als de gevaarlijkste bron voor een biografie. De autobiografie is namelijk...

Johanna Nabers biografie van Joan Melchior Kemper: eerst miskend, later invloedrijk

De productieve Johanna W.A. Naber (1859-1941) schreef onder meer negen biografieën en zeven bundels biografische schetsen. Bijna al haar hoofdfiguren waren vrouwen. Eén van...

Roofkunst: de versleuteling van (auto)biografische elementen

Ruurd Halbertsma, de schrijver van het eerder dit jaar verschenen Roofkunst, bestempelt zijn boek met nadruk als een roman waarin het om fictie gaat....

De stelselwet van 1821: sterke positieve impulsen voor de biografie van Alexander Gogel

Na tumultueuze debatten aanvaardde de Tweede Kamer in de nacht van 30 juni op 1 juli 1821, juist 200 jaar geleden, met een kleine...

De Churchillfactor

Als Boris Johnson nou eens niet de politiek in was gegaan, geen burgemeester van Londen was geworden en niet was doorgeschoten naar het hoogste...
Jan Postma
Jan Postma
Jan Postma is econoom en historicus. Hij is een liefhebber van biografieën en promoveerde zelf in 2017 in Leiden op de de biografie van Alexander Gogel (1765-1821), de eerste bewindsman van Financiën van ons land.

Fijn als je dit artikel met anderen deelt:

Lees ook...

1 REACTIE

  1. Mooi Jan! En Mary W. is ook nog de moeder van Mary Shelley, schrijfster van Frankenstein, echtgenote van Percy S en de baby in jouw bovenstaande artikel. Wat minder beroemd, maar toch….

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in