Vanaf 14 oktober 2017 tot en met 2 april 2018 presenteert het Fries Museum in Leeuwarden de tentoonstelling Mata Hari: de mythe en het meisje. Precies honderd jaar na haar dood vertelt het museum voor het eerst het volledige levensverhaal van Margaretha Geertruida Zelle. Het meisje uit Leeuwarden groeide aan het begin van de vorige eeuw uit tot de wereldberoemde danseres Mata Hari. Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog werd ze door de Franse dienst opgepakt en geëxecuteerd op verdenking van spionage. Meer dan honderd bruiklenen uit binnen- en buitenland komen speciaal voor deze tentoonstelling naar Leeuwarden. Hieronder bevindt zich een selectie van de onlangs vrijgegeven Franse militaire dossiers, die voor het eerst voor het publiek te zien zullen zijn. Mata Hari: de mythe en het meisje is de grootste tentoonstelling ooit over het leven van Margaretha Geertruida Zelle.
Op 13 maart 1905 maakte Mata Hari haar dansdebuut in de bibliotheek van Musée Guimet. Vanuit Parijs veroverde ze de Europese danstheaters, van Rome tot Berlijn en van Wenen tot Madrid. Al snel kwam ze ook bekend te staan om haar welgestelde en invloedrijke minnaars en bewonderaars. Op 13 februari 1917 arresteerde de Franse geheime dienst Mata Hari. Ze werd toen al een tijdje geschaduwd door een team van geheim agenten. Na een proces waarin ze tegenstrijdige verklaringen gaf, bevond een oorlogstribunaal haar schuldig, het vonnis: ‘Mort’.
primeur
De gerechtsdossiers in de zaak tegen Mata Hari zijn de afgelopen honderd jaar bewaard in de Franse militaire archieven in Vincennes. Tijdens de tentoonstelling zijn deze stukken voor het eerst voor het publiek te zien. Surveillanceverslagen, transcripties van haar verhoren en belangrijke bewijsstukken, zoals de onderschepte telegrammen van een Duitse militair attaché in Madrid, geven een kijkje in het proces tegen Mata Hari.
meisje en moeder
De tentoonstelling neemt de bezoeker mee naar sleutelmomenten in het leven van Margaretha. Een poëziealbum, schoolrapport en zelf geschreven gedichten vertellen over een gelukkige jeugd in Leeuwarden. Onlangs verkregen objecten, brieven en foto’s geven nieuwe inzichten in haar tot nu toe onderbelichte rol als vrouw en moeder in Nederlands-Indië. Een babyboek laat zien hoe ze de ontwikkeling van haar zoontje Norman en dochter Non bijhield. Na het verlies van hun zoontje raakte het stel verwikkeld in een vechtscheiding. Het Fries historisch en letterkundig centrum Tresoar verkreeg onlangs brieven die deze periode illustreren en geeft deze correspondentie in bruikleen. Deze objecten laten zien dat MacLeod weigerde alimentatie te betalen en zijn ex-vrouw al het contact met haar dochter ontzegde. Margaretha schreef te twijfelen of ze in de buurt van haar dochter moest blijven, of naar Parijs moest gaan om een carrière op te bouwen.
parijs
Van Musée Guimet in Parijs krijgt het Fries Museum een Shivabeeld en veertien wajangpoppen in bruikleen. Deze objecten vormden het decor tijdens haar eerste optredens in de bibliotheek van de rijke industrieel Émile Guimet. Uit deze periode stammen ook de plakboeken van Mata Hari. Hierin hield ze minutieus bij wat voor foto’s, affiches, recensies en artikelen over haar gepubliceerd werden. Deze persoonlijke verzameling is een van de topstukken van de tentoonstelling. In 1916, vlak voor haar arrestatie, werd Mata Hari vereeuwigd door de schilder Isaac Israëls. Het levensgrote portret van het Kröller-Müller Museum is onlangs volledig gerestaureerd. In Mata Hari: de mythe en het meisje is het schilderij voor het eerst sinds deze restauratie te zien.
collectie
Na haar dood groeit Mata Hari uit tot een mythe. Ze is stijlicoon, sekssymbool en femme fatale. Haar leven is onderwerp van talloze boeken en spreekt internationaal tot de verbeelding. Filmsterren als Greta Garbo, Sylvia Kristel en Marlene Dietrich spelen de rol van Mata Hari. Het Fries Museum heeft een omvangrijke eigen collectie op het gebied van Mata Hari. De eigen collectie wordt aangevuld met bruiklenen uit onder andere The National Archives in Londen, Musée Guimet in Parijs, het Franse militaire archief in Vincennes en Bibliothèque nationale de France, het Nationaal Archief en diverse privé verzamelingen.
ontwerp
Het Fries Museum neemt bezoekers in zes tentoonstellingszalen mee op reis door het bewogen leven van Margaretha Geertruida Zelle. Het vernieuwende tentoonstellingsconcept werd ontwikkeld in samenwerking met Studio Louter. Opera Amsterdam tekent voor de theatrale vormgeving.
De tentoonstelling Mata Hari, de mythe en het meisje is onderdeel van Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018 en wordt mede mogelijk gemaakt door Provinsje Fryslân, Vrienden Fries Museum, VSBfonds, Stichting het Old Burger Weeshuis, Stichting Het Nieuwe Stads Weeshuis, Fonds Bolsward-Dronrijp 1993, Stichting Siebolt Foundation, Stichting Juckema-Sideriusfonds en Boelstra Olivier Stichting.
Het Fries Museum wordt mede gefinancierd door de Ir. Abe Bonnema Stichting, de Provincie Fryslân, het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, EZ/Kompas, de BankGiro Loterij en Aegon.
Bron: Fries Museum
