Een biografie kan grote invloed hebben op de reputatie van een staatsman. Dat is zeker opgegaan voor de tweede Amerikaanse president John Adams en zijn zoon John Quincy, de zesde president. De biografen David McCullough, respectievelijk James Traub hebben gezorgd voor een opwaardering van hun imago.
Door hun relatie met ons land kregen vader en zoon Adams ook hier aandacht. Zo bracht de Amerikanist Jan Willem Schulte Nordholt in 1963 in zijn openbare les als lector in Leiden een hommage aan John Quincy Adams als belangrijkste vertegenwoordiger van de tweede generatie van “de meest uitzonderlijke familie uit de Amerikaanse geschiedenis”. Hij herinnerde eraan dat John Quincy in Leiden had gestudeerd en dat hij hier later Amerikaans gezant was geweest.
Bij de herdenking van 200 jaar onafhankelijkheid van de Verenigde Staten verdiepte Schulte Nordholt zich vooral in het leven van de vader John Adams. Een biografie durfde hij niet aan, gezien de omvang van de geschriften van deze staatsman. “Ik zou er in verdrinken, zo overstelpend is het materiaal…Wat een schrijver was dat.” Zo opende de inmiddels hoogleraar geworden Schulte Nordholt zijn Voorbeeld in de verte. Dat boek uit 1979 liet de invloed zien van de Amerikaanse revolutie op de Nederlandse patriotten in de achttiende eeuw.
Hoewel het geen biografie was, had het boek wel degelijk een hoofdpersoon, namelijk John Adams. Hij zorgde er als Amerikaanse vertegenwoordiger in ons land voor dat de jonge staat erkend werd en dat Amsterdamse bankiers leningen verstrekten. In Amerika waren de meningen over de betekenis van Adams zeer verdeeld. Op dat punt kwam er in 2001 een doorbraak. De ervaren Amerikaanse biograaf David McCullough liet zich niet afschrikken door de immense omvang van correspondentie en andere geschriften. Hij publiceerde een biografie van John Adams, waarvan in 2009 een Nederlandse vertaling verscheen. Het was een prachtig verhaal dat in de Verenigde Staten tot een opwaardering van de staatsman leidde.
McCullough toonde in zijn bestseller aan dat aristocratische Founding Fathers als Washington, Jefferson en Franklin weliswaar meer tot de verbeelding spraken, maar dat de nogal onbehouwen Adams van eenvoudige komaf op essentiële momenten resoluut aan de touwtjes trok. Bovendien schonk de schrijver veel aandacht aan de relatie van Adams met zijn intelligente echtgenote Abigail. In feite was er sprake van een dubbelbiografie.
Hoewel ook John Quincy wel aandacht kreeg bij McCullough, bleef hij in de biografie van zijn vader uiteraard in diens schaduw staan. Ook in biografieën, die aan de zoon zelf waren gewijd, bleef zijn persoonlijke beeld toch vlak. Een doorbraak kwam van het boek van de Amerikaanse biograaf James Traub, getiteld John Quincy Adams, a militant spirit (2016). Als gezant in Nederland, Pruisen, Rusland en Engeland en als minister van buitenlandse zaken was John Quincy erg succesvol. Hij slaagde niet als president, omdat het congres al zijn projecten, waarmee hij zijn tijd vooruit was, afschoot.
Zeer opmerkelijk was, dat hij de enige Amerikaanse president is geweest, die na het Witte Huis te hebben verlaten, nog een parlementaire functie vervulde. Vanaf 1831 was hij lid van het Huis van Afgevaardigden en toonde hij zich in het publieke debat een fel tegenstander van de slavernij. Zonder meer spectaculair was dat hij in 1841 bij het Amerikaanse Hooggerechtshof met succes de Afrikanen verdedigde die op het slavenschip Amistad in opstand waren gekomen en het schip hadden overmeesterd. In 1848 stierf hij op 80-jarige leeftijd in het harnas in het Capitool.
John Quincy is in het inmiddels veelgeprezen boek van Traub volledig tot leven gekomen. Daaraan draagt ook bij dat het in wezen een dubbelbiografie is van Adams en zijn vrouw Louisa Johnson, die een moeizame, maar wel hechte relatie hadden. Maar vooral is van belang, dat Traub Adams als een militante en activistische politicus schetst, een moedig man die zeer tot de verbeelding spreekt.
