Ruurd Halbertsma, de schrijver van het eerder dit jaar verschenen Roofkunst, bestempelt zijn boek met nadruk als een roman waarin het om fictie gaat. Tegelijkertijd noemt de auteur het een pastiche met een versleuteling van (auto)biografische elementen en historische gebeurtenissen. Maar hier en daar heeft het ook wel wat van een politiek pamflet met satirisch getoonzette aanvallen op verschillende aspecten van hedendaagse politieke correctheid en woke activiteiten.
Halbertsma is conservator van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden en is tevens verbonden aan de Leidse Universiteit. De ruggegraat van zijn nieuwe boek is de studie waarop hij in 1995 promoveerde. Dat proefschrift handelde over de archeologische reizen van Jean-Emile Humbert (1771-1839), een avontuurlijke verzamelaar van oudheidkundige voorwerpen. Halbertsma publiceerde later nog een biografische schets van Humbert in zijn Engelstalige bundel over de pionierstijd van het Leidse museum. Deze bundel bevatte ook een biografische schets van de eerste directeur van het museum, Caspar Reuvens met wie Humbert intensieve contacten onderhield.
Een belangrijke biografisch-historische verhaallijn in Halbertsma’s Roofkunst is hoe Humbert in de vroege negentiende eeuw oudheidkundige voorwerpen voor Reuvens en zijn Leidse museum verwierf nadat hij de ruïnes van Carthago in het huidige Tunesië had ontdekt. Nadruk krijgt dat dat op legale wijze gebeurde. Hoewel in Roofkunst op enkele punten de historie vanwege het verhaal wat is herschreven, komen Humberts leven en activiteiten in grote lijnen overeen met de inhoud van geschreven bronnen.
Met de negentiende eeuwse avonturen van Humbert op de achtergrond speelt er een flink aantal andere verhaallijnen in Roofkunst, en wel in de toekomstige tijd, namelijk het jaar 2025. Wetenschappelijk plagiaat, een ‘me too’-affaire, politieke correctheid bij universiteiten, musea en ministeries, woke activiteiten van studenten en opbloeiende liefdes. De verhaallijnen wisselen elkaar steeds af, maar komen uiteindelijk mooi bij elkaar in deze thriller met maatschappijkritische elementen.
Tjalling Kingma, de hoofdpersoon in het grootste deel van de roman, is evenals de auteur Halbertsma conservator bij het Leidse museum en is ook aan de universiteit verbonden. Toch benadrukt de auteur dat de romanfiguren niet één op éen ontleend zijn aan bestaande personen. In de belangrijkste plot krijgt de directeur van het museum het idee de door Humbert verworven oudheidkundige voorwerpen aan de Tunesische autoriteiten terug te geven om zo in een goed blaadje bij de beleidsmensen in Den Haag te komen. Kingma krijgt een dienstopdracht om mee te reizen, hoewel hij niets ziet in deze excercitie en benadrukt, dat het om legaal verkregen voorwerpen gaat. De Tunesische autoriteiten zitten niet om de oudheden te springen. De politieke verwikkelingen leiden tot een climax met de bestorming van de Nederlandse ambassade in Tunis.
Het is verrassend hoe historische-biografische verhandelingen die hier en daar wat geromantiseerd zijn samen met versleutelde (auto)biografische elementen ingenieus tot een spannend boek zijn verweven. Wel hebben de personen in het boek een nogal caricaturaal karakter. Dat geldt niet voor de levensechte Humbert, waarvoor mijn interesse in de loop van het verhaal toenam. De verhaallijn rond zijn persoon blijft echter fragmentarisch en eindigt bovendien goeddeels op de helft van het boek. Als liefhebber van het biografiegenre hield ik aan het lezen van Roofkunst toch vooral een verlangen naar een echte, volwaardige biografie van Humbert over. Ruurd Halbertsma lijkt de geëigende auteur om de persoon Jean-Emile Humbert, zijn activiteiten en omgeving onder een biografisch vergrootglas te leggen, Hij heeft een goede schrijfstijl en beschikt ook al over belangrijke inhoudelijke bouwstenen.
biografische elementen, al benadrukt hij nadrukkelijk dat het om fictie gaat.){kind=link}