Sportboeken doen het goed de laatste jaren. Met name boeken over (ex-)voetballers worden massaal verkocht. Kuyt, Gijp, en de tallozen boeken over Johan Cruijff vullen de Top 10. Nu is er ook een boek over Arie Haan. Terug naar Finsterwolde is de logische titel van die biografie.
Haan is een van de meeste succesvolle Nederlandse voetballers, geboren in het Groningse Finsterwolde en daar, na een wereldreis aan clubs, weer teruggekeerd. Hij won in zijn voetballoopbaan onder andere vijf Europacups (drie keer de EC1 met Ajax) en stond twee keer in de WK-finale met Oranje. Zo’n topvoetballer verdient een biografie. Ook omdat hij ondanks alle successen een nuchtere Groninger is gebleven, die een mening heeft die hij ook uit. In dit boek wordt zijn carrière chronologisch beschreven aan de hand van persoonlijke anekdotes, afgewisseld met historische citaten. Daaruit krijg je een goed beeld van de persoon Arie Haan en wordt de lezer meegenomen naar de voetbalwereld van de jaren 70 en 80.
Karakter
Zijn carrière begon in de jaren 50, waarin de 7-jarige Haan in Winschoten lid werd van de plaatselijke WVV, zonder medeweten van zijn ouders. Zijn vader had liever gezien dat hij naar BATO was gegaan, want daarvan was hij lid: “Dat is de club van de arbeiders, waar wij bij horen. WVV, dat is voor mensen met iets meer aanzien.” Maar de jonge Arie mocht bij WVV blijven en toonde toen al de twee voornaamste eigenschappen die zijn verdere leven aan hem zouden blijven kleven.
Zijn afstandschoten; bij sommige partijtjes werd het hem zelfs verboden op doel te schieten, want dat was demotiverend voor de anderen. “Niet meer schieten, gewoon voetballen,” werd er dan gezegd. En zijn eigengereidheid; “Meneer, ik ben voetballer, geen grensrechter,” kreeg de leider van de B-junioren te horen toen hij aan Haan vroeg om grensrechter te zijn in een wedstrijd. “Vandaag niet, Arie, vandaag ben je grensrechter.” Maar Haan bleef weigeren en werd teruggezet naar de B2.
Een paar jaar later staat Ajax op de stoep. Haan vertrekt naar Amsterdam en de eerste jaren combineert hij zijn voetbalcarrière met de kweekschool. Als die is afgerond, gaat hij vol voor het voetbal, met grootse gevolgen. Voor mensen die de jaren 70 bewust hebben meegemaakt is deze biografie een trip down memory lane. Je krijgt een goed beeld van die tijd en de voetbalcultuur van toen. Haan is onderdeel van het gouden Ajax, met Johan Cruijff, Sjaak Swart en Piet Keizer. Ze zijn de beste van de wereld. En met het Nederlands Elftal bijna de beste van de wereld. Haan toont hoe het er aan toe ging in de voetbalwereld van die tijd. Geld speelde al een grote rol: persoonlijke sponsorcontracten en dubieuze, onderhandse betalingen (zonder medeweten van de clubleiding!) door amateurtegenstanders van oefenwedstrijden.
Niet alleen zijn voetbalprestaties komen dus aan de orde, ook zijn rechttoe-rechtaan karakter. Daardoor kwam Haan verschillende keren in botsing met andere spelers, trainers of bestuurders. Op die manier eindigt ook zijn periode bij Ajax. De confrontatie met trainer Hans Kraay sr. loopt zo hoog op dat het zelfs een fysiek gevecht wordt. Aanleiding was een stiekeme stapavond van Haan, die om 3 uur ’s nachts met een vrouw terugkwam in het hotel… en betrapt werd door trainer Kraay.
“Even later klopt Kraay op deur. “Nee, het is al laat”, zei ik. “Ik wil slapen”. Kraay dreigde de conciërge erbij te halen en dat deed hij ook., maar ondertussen had ik die vrouw teruggestuurd naar beneden, waar waarschijnlijk nog een paar jongens zaten. Daarna ga ik uitgebreid op bed liggen wachten. Toen de deur werd opengemaakt en Kraay tegen mij begon te schreeuwen, sloeg hij mij met een Voetbal International in het gezicht. Ik stond op en vertelde hem duidelijk, neus tegen neus, dat hij dat niet meer moest doen. “Want anders sla ik je hier, vanaf de vijftiende verdieping, zo door het raam naar beneden.”Daar zou ik te laf voor zijn, riep Kraay. Toen hij dat herhaalde, lag hij in een hoek op de grond. Hij stond op en wilde gaan vechten met me, waarop ik hem in de houdgreep nam, mijn vuist liet zien en vroeg waar hij ‘m wilde hebben.”
De volgende dag kwam Kraay met een zonnebril de ontbijtzaal in, om zijn opengesprongen wenkbrauw te bedekken. Na dit handgemeen vertrok Haan naar Anderlecht, waar hij landskampioen werd en twee keer de Europa Cup II won. Daarna volgde Standard Luik en een kortstondig verblijf bij PSV en Hong Kong.
Trainer
Zijn periode als trainer leidt hem langs talloze clubs, van België tot Oostenrijk en van Griekenland naar China. Veel prijzen wint hij niet, al maakt hij de elftallen die hij onder zich heeft vaak wel beter. Dat doet hij op een manier die je van hem verwacht. Met harde hand, zonder de vedetten en het bestuur te sparen. Dat zorgt opnieuw voor confrontaties. Zo ook bij Feyenoord, waar hij begin jaren 90 de basisspelers Rob Witsche en Regi Blinker meteen passeert en Ronald Koeman, Gaston Taument en Henk Vos thuislaat voor een trainingskamp in Benidorm, omdat ze waren gaan stappen. Bovendien komt hij in botsing met de pers. De enige Nederlandse club die hij trainde, verliet hij met een slecht gevoel. Hij heeft nooit meer een stap in De Kuip gezet.
Een goede biografie is niet alleen een opsomming van alle successen. Ook voor de teleurstellingen, tekortkomingen en fouten moet aandacht zijn. En die is er ook in dit boek. Haan stapt met drank op achter het stuur en overleeft maar net het auto-ongeluk dat daaruit volgt. Hij beschrijft uitvoerig hoe hoog de boete was die hij kreeg en wat hij moest doen om zijn rijbewijs terug te krijgen. Maar wat er in zijn hoofd omging, krijgt de lezer niet te weten. Zijn twee scheidingen komen minimaal aan de orde. Over zijn rol als vader gaat het nauwelijks. Dat is natuurlijk een keuze die verdedigbaar is, maar het maakt wel nieuwsgierig, alleen al om te zien of de Haan privé dezelfde is als Haan de voetbalprofessional. Wellicht is zijn nuchterheid hier debet aan. Maar zelfs die nuchterheid kon niet voorkomen dat hij vanwege stressklachten op doktersadvies moest stoppen als trainer.
De conflicten, de internationale carrière en zijn voetbaltalent geven in deze biografie een goed beeld van Haan. Hij zat niet in de voetbalwereld om vrienden te maken. En dat is dan ook niet het geval. Op zijn tweede huwelijk, in 1999, waren er “geen voetballers, alleen familie en vrienden”.
Arie Haan. Terug naar Finsterwolde
Jules van der Wardt
Edicola Publishing
ISBN 9789492500205
Verschenen april 2018
Bestelinformatie
Bestel als paperback bij Athenaeum Boekhandel (€ 19,95)
