Het Belgische dagblad De Standaard organiseerde in november een opiniepeiling rond de vraag welke kunstenaar in Vlaanderen een biografie verdiende. De resultaten zijn inmiddels bekend.
De lezer had de keus uit tien namen maar men kon ook zelf een naam aandragen. Het liep niet storm bij de vrije keuze totdat het Vlaamse tijdschrift Doorbraak zich ermee bemoeide, zo blijkt nu. Online plaatste het een oproep om te kiezen voor een biografie over schrijver Filip de Pillecyn, dichter Anton van Wilderode, journalist Gaston Durnez of filosofe Patricia de Martelaere – die daarna meteen de top vier bij de vrije nominaties werden. Lobbyen helpt dus, ook in Vlaanderen.
Van deze vier is alleen Patricia de Martelaere bij een groter Nederlandse publiek bekend, onder andere door haar fascinerende bundel Een verlangen naar ontroostbaarheid, over leven, kunst en dood. Het titelessay behandelt de vraag waarom mensen blijven rouwen over een grote liefde in hun leven, omdat dat niet doen zou neerkomen op een soort verraad.Het archief van deze moderne kluizenaar die 51 jaar oud overleed aan een hersentumor, is overigens niet toegankelijk in het Letterenhuis dat de opinion poll samen met De Standaard organiseerde, maar berust nog bij haar familie.
Voor haar oudere tijdgenoot Gaston Durnez hoefde Doorbraak geen reclame te maken. Deze grote literatuurkenner, een man ook met het hart op de juiste plaats, was enorm geliefd door zijn lichtvoetige columns, kronieken en cursiefjes over Vlaamse en buitenlandse literatuur, de Vlaamse beweging, muziek en beeldende kunst. Er verschenen maar liefst 21 bundels van zijn teksten. Het Vlaamse Letterenhuis heeft 41 meter archief van hem, dus als nu eens voor de verandering niet een kwart eeuw wordt gewacht met een biografie wordt zijn levensverhaal in Vlaanderen onvermijdelijk een bestseller.
De andere twee namen zijn van een eerdere generatie Vlaamse schrijvers. Het verwondert natuurlijk niet dat Doorbraak, medeoprichter van het Filip de Pillecyn comité, een biografie van Filip de Pillecyn bepleit. Hij heeft al een prachtig monument en er is al een biografie geschreven door Anton van Wilderode, maar die verscheen in 1960, toen de meeste lezers van nu nog niet geboren waren. Een eigentijdse biografie zou uiteraard op eigentijdse aspecten van zijn oeuvre letten.
Het comité heeft al weten te bewerkstelligen dat er een ongecensureerde versie van zijn gevangenisdagboek Tegen de muur verscheen, een van de weinige in de wereldliteratuur en alleen daarom al te koesteren. De Pillecyn werd namelijk na WOII veroordeeld wegens ‘culturele collaboratie’ en gelukkig niet geëxecuteerd zoals in Nederland Max Blokzijl. De Pillecyn was zelf actief als biograaf, van rooms-katholieke personages. De band tussen de chauvinistische Vlaamse beweging en de Belgische rooms-katholieke kerk verdient nog steeds een analyse, maar dat is niet een van de prioriteiten van Doorbraak die deze relatie blijkbaar als vanzelfsprekend aanneemt, ondanks de secularisatie en het Vlaamse socialisme.
Anton van Wilderode, de vierde op het lijstje van Doorbraak, is om die reden ook geen verrassing. Deze naam was het pseudoniem van Cyriel Coupé, een priester die filologie studeerde aan de universiteit van Leuven. Doorbraak: ‘Deze Vlaamse Vergilius inspireerde scholieren als Paul Snoek, Tom Lanoye, Dirk van Bastelaere en Erik Spinoy om te gaan dichten. In zekere zin was hij de laatste erfgenaam van het nu uitgestorven geslacht van priester-dichter-leraars die in het zog van Guido Gezelle en Hugo Verriest de Vlaamse letteren dynamiteerden.’ Misschien is dat laatste woord wat overdreven, maar reclame voor poëzie heeft nu eenmaal, ook in Nederland, gezien de minieme oplagen voor poëziebundels, wat sterke taal nodig.
Opmerkelijk is verder dat onder de vrije nominaties de namen voorkomen van schrijvers van wie recentelijk een biografie is verschenen! Dat geldt bijvoorbeeld voor J.H.M. Berckmans. Je mag hopen dat lezers van De Standaard eindelijk eens goed leren googelen of gewoon in hun boekhandel navraag doen, als ze werkelijk smachten naar een biografie van een Vlaamse landgenoot. Want dat is natuurlijk het probleem met veel opinion polls: we worden naar iets gevraagd waarvan we soms nog nooit hebben wakker gelegen.
