Ik doe het duidelijk helemaal verkeerd. Debby Applegate, die in 2007 de Pulitzer won voor The Most Famous Man in America over de 19e-eeuwse predikant Henry Ward Beecher, heeft zich ter voorbereiding op die biografie verdiept in hoe pornografie te schrijven. Beecher was het onderwerp van haar dissertatie en ze vond een commerciële uitgever bereid haar proefschrift, aangepast, te publiceren. Twee jaar van noeste arbeid volgden, maar haar uitgever was zo ontevreden met het nog veel te academische resultaat, dat haar contract werd verbroken en ze haar voorschot moest terugbetalen. Om niet al haar werk weg te hoeven gooien, en om vloeiend, boeiend, en opwindend te leren schrijven, zocht Applegate haar heil bij zelfhulpboeken als ‘How To Write a Thriller’ en dus ook ‘How To Write Pornography.’ Dat leidde tot de Pulitzer.
Waar het bestuderen van geschreven pornografie misschien inhoudelijk niet zo zinvol was voor het leven van een predikant (hoewel Beecher vanwege zijn overspel in schandalen verstrikt raakte) bleek geschreven pornografie zowel wat stijl als seks betreft een uitstekende opmaat tot Applegates tweede biografie, Madam: The Biography of Polly Adler, Icon of the Jazz Age. Polly Adler (1900 – 1962) was een hoerenmadam, wier autobiografische A House Is Not a Home een enorme bestseller werd in 1953. Het boek werd verfilmd met Shelley Winters in de hoofdrol. Uw oerdegelijke recensent heeft de film bekeken. Lieve lezer, laat maar, het is saaie, sentimentele kitsch. Maar vooruit, voor de doorzetters:
Pearl Adler: van arme immigrant tot rijke hoerenmadam
Pearl Adler wordt in 1900 geboren in een eenvoudige, maar avontuurlijke Joodse familie in het Russische Yanow. Vanwege het toenemende aantal pogroms stuurt haar vader haar op dertienjarige leeftijd naar Amerika. Ze wordt aanvankelijk vergezeld door een oudere nicht, die echter spoedig niet meer verder durft, zodat de jonge Pearl helemaal alleen aankomt in het land van melk en honing. Ze vindt onderdak bij familie in Brooklyn, gaat af en toe naar school, en verdient haar karige kost en inwoning als naaister. Ze is zeventien als een voorman haar verkracht. (In de film wordt ze de spreekwoordelijke bosjes ingesleurd, komt vervolgens huilend bij haar familie aan, die haar voor hoer uitmaakt en het huis uitzet.) Pearl ondergaat een abortus (toentertijd gemakkelijker aan te komen dan aan voorbehoedsmiddelen!) en verhuist naar Manhattan. Daar merkt ze snel dat er gemakkelijk geld te verdienen is in de wereld van de show- en callgirls. Pearl, nu Polly gedoopt door haar nieuwe vriendinnen en vrienden – hoeren en gangsters – blijkt niet de meest aantrekkelijke prostituee. Ze is klein, gedrongen bijna. Ze ontpopt zich echter al snel als gewiekste zakenvrouw en begint haar eigen bordeel; spoedig exploiteert ze er meerdere. De drooglegging (1920 tot 1933) is voor haar een geschenk uit de hemel. Illegale drankgelegenheden, de zogenaamde ‘speakeasies,’ schieten als paddenstoelen uit de grond, het publiek gaat los, en de – eveneens onwettige – bordelen (waar overigens ook bootleg alcohol wordt geschonken) varen er wel bij. Iedereen pikt een clandestien graantje mee: beroemde en beruchte koningen van de misdaad als Frank Costello, Lucky Luciano en Dutch Schultz, alsook de schrikbarend gemakkelijk omkoopbare politie. Polly rijst al gauw in de gelederen van Madams, omdat haar dames en drank van goede kwaliteit zijn en haar huizen hygiënisch.
Bordelen en bekende bezoekers
Iedereen bezoekt haar bordelen, voor de gemakkelijk verkrijgbare vrouwen, alcohol, en zelfs drugs. Dat zijn, bijvoorbeeld, grootheden uit de showbusiness zoals Frank Sinatra en Lucille Balls echtgenoot Desi Arnaz (zie de The Ricardos, wél een goede film) en de roodharige feministische Katherine Hepburn – die Polly vergeefs probeert in te lijven als meisje van plezier. (Hoeveel filmsterretjes hun carrière wél bij Polly beginnen blijkt niet te achterhalen.) Een andere bekende vrouw die geregeld te vinden is in haar hoerenhuizen is de vlijmscherpe Dorothy Parker, lid van de sarcastische cirkel van schrijvers rond de Algonquin Round Table. (Dorothy’s reactie op een redacteur die haar onder druk zette voor achterstallig werk: ‘Too fucking busy and vice versa.’) Terwijl Dorothy’s mannelijke tafelgenoten zoals Robert Benchley, Harpo Marx en Harold Ross (oprichter van The New Yorker) gebruik maken van Polly’s prostituees, bespreken Dorothy en Polly de dingen van de dag.
De leden van de bloeiende schandaalpers zijn regelmatige gasten en storten zich zowel op de aangeboden waren als op de roddels die er te halen zijn. En er valt veel te konkelen en kwaad te spreken, want haar bordelen zijn brandpunten van ontmoetingen tussen schrijvers, filmsterren, komieken, boksers, brallende corpsballen, gangsters, politie, en politici. De corrupte burgemeester van New York is een habitué, en zelfs toekomstig president Franklin Delano Roosevelt wordt er geregeld gesignaleerd.
Stijliconen
Onder de journalisten is de valse Walter Winchell (‘She has been on more laps than a napkin’), die een nationale beroemdheid wordt. (Hij komt eveneens voor in The Ricardos.) Winchell onderhoudt, net als Polly, nauwe banden met de georganiseerde misdaad. Zij verhandelt niet alleen seks, drank, en drugs, maar in haar bordelen wordt geld witgewassen en gefraudeerd met sportwedstrijden en weddenschappen. De zaken gaan daarom uitstekend en Polly verdient op een gegeven moment een miljoen dollar per jaar. Het hebben van gangstervriendjes heeft echter niet alleen maar (financiële) voordelen, want hun ongecontroleerde hebzucht gaat gepaard met onnodige wreedheid en, vaak, moord. Net als in gangsterfilms word je in Madam meegesleurd in de leefwereld van de hoofdpersoon en krijg je, tegen je zin, begrip voor de beslissingen die er genomen worden. Het grote verschil is dat de hoofdpersoon hier een vrouw is. Waar, zoals Appelgate duidelijk maakt, de drooglegging de mannelijke gangster heeft verankerd als een Amerikaans archetype, is er geen vrouwelijke variant. De biograaf heeft daarom tot doel om Polly – bewapend met seks en chantage in plaats van een sub-machinegeweer – haar rechtmatige, iconische plaats toe te kennen in de onderwereld. Ze slaagt daar uitstekend in. Dat komt niet alleen doordat Polly’s levensverhaal, van berooide, verkrachte immigrante tot vermogende ‘Empress of Vice,’ spannend is, maar ook omdat Applegate heerseres is over haar stijl. Haar allereerste zin over een bokswedstrijd tussen twee giganten neemt je, pats-boem, gelijk mee in het actievolle verhaal:
‘The epic slugfest between Jack Dempsey and Jack Sharkey in Yankee Stadium couldn’t have come at a better time, as far as Polly Adler was concerned.’
Hoofdstukken eindigen met cliffhangers. En Applegates taal neemt je mee in Polly’s milieu. Ze gebruikt kleurrijke, levendige uitdrukkingen van het Jiddisch, de showbusiness, sport, de onderwereld, en de tabloid journalistiek – ‘slanguage’ om met Winchell te spreken. De biografie opent daarom met ‘A Warning: Please be advised that the language in this book may offend some readers.’ Uitdrukkingen nu beschouwd als ‘crude, bigoted, and occasionally obscene,’ zouden tere lezerszieltjes kunnen kwetsen. Dit is per slot van rekening een Amerikaanse biografie. Een uitstekend gedocumenteerde biografie, overigens, want Applegate baseert zich op Adlers gepubliceerde memoires, aantekeningen van haar ghostwriter, overvloedige archieven en contemporaine bronnen. Dat Applegate veel plezier beleefde aan de onderzoeksfase van dit werk spat ervan af.
Levensles
Naast biografieën lees ik graag thrillers en Madam is een soepel werkende combinatie van beide. Toch heb ik – als gewoonlijk – een kritische kanttekening. Soms nemen Polly’s mannelijke mede-criminelen het verhaal namelijk over. Er zijn zoveel gangsters en er is zoveel actie, dat ik af en toe, vermoeid, de draad van het verhaal kwijt was. Wie had nu ook alweer wie gechanteerd, afgetuigd of vermoord en waarom? Had het niet net een onsje minder gekund? Maar ik heb me goed geamuseerd en heb veel opgestoken. En hoewel de Pulitzer niet is weggelegd voor niet-Amerikanen, ga ik nu toch ‘Be a Porn Writer in Seven Easy Steps’ bestuderen.De ware biograaf leert elke dag bij.
Madam : the biography of Polly Adler, icon of the Jazz Age
Debby Applegate
New York : Doubleday
ISBN hardover
ISBN ebook
Verschenen in
Bestel als ebook bij bol.com (€ 10,99)< br>
