De gruwelijke details van de executie van tsaar Nicolaas II en zijn familie in de nacht van 16 op 17 juli 1918 in Jekaterinenburg zijn maar al te bekend.
Om 11 uur ’s avonds verdeelde commandant Yakov Yurovsky twaalf pistolen onder de leden van het vuurpeloton. Hij wachtte de komst van een vrachtwagen af, waarmee de lijken naar de dichtstbijzijnde mijn in het bos bij Koptjaki zouden worden afgevoerd. Om half een waarschuwde Yurovsky de lijfarts van Nicolaas, Eugene Botkin, dat hij de familie wakker moest maken. Hij vertelde de Romanovs dat de Witten de regio op de bolsjewieken dreigden te heroveren, zodat de sovjet van de Oeral besloten had Nicolaas en zijn familie te verhuizen. Even na enen betrad het executiepeloton de kelder waarin de familie was ondergebracht. Yurovsky deelde de voormalige tsaar mee dat hij ter dood veroordeeld was. Verbijsterd keerde Nicolaas Romanov zich naar zijn zoon. Op dat moment doodde Yurovsky hem met een enkele kogel. Daarop begonnen de overige leden van het vuurpeloton in het wilde weg te schieten. Nadat de kruitdampen waren opgetrokken, bleken Aleksei en zijn zussen nog in leven te zijn. Yurovsky schoot de tsarevitsj een kogel door het hoofd, kameraad Yermakov probeerde de gezusters met een bajonet te doden, maar dat lukte niet. Ze kregen uiteindelijk een genadeschot.
Bij het krieken van de dag ontkleedde Yurovsky en zijn manschappen de lijken, om ze vervolgens met zwavelzuur te overgieten en te verbranden. Ze ontdekten dat de Romanovs geprobeerd hadden de familiesieraden tijdens de vermeende verhuizing naar buiten te smokkelen. De lijfjes van Olga, Tatiana, Maria en Anastasia waren minuscuul met diamanten bezet, zodat die tijdens hun doodsnood haast als kogelvrije vesten fungeerden…
Niemand wilde de Romanovs hebben
In Buckingham Palace werd George V een week later op de hoogte gebracht van het lot van zijn neef, over dat van de rest van de familie bleef hij nog in het ongewisse. In The Race to Save the Romanovs beschrijft Helen Rappaport de wil van de Europese vorstenhuizen om de tsarenfamilie van haar gewisse ondergang te redden. Of liever gezegd, ze beschrijft het gebrek daaraan.
Nadat Nicolaas II tijdens de februarirevolutie van 1917 ten val was gebracht, bood George V zijn neef een veilig heenkomen in Groot-Brittannië, maar zijn privésecretaris, lord Stamfordham, wist hem ervan te overtuigen dat die grootmoedigheid hem wel eens duur zou kunnen komen te staan. Het Britse Koninkrijk wilde de Voorlopige Regering in Moskou niet tegen de haren instrijken, Rusland was immers een bondgenoot in de oorlog tegen de Hun. We zitten nog midden in de Eerste Wereldoorlog. Daarbij vreesde de lord dat zo’n onttroonde grootmacht met zijn Duitse vrouw weleens vragen aan het thuisfront kon oproepen over het functioneren van George V zelve. Liet hij het familiebelang prevaleren boven het landsbelang? Ging hem het lot van zijn Duitse achternichtje Alix von Hessen-Darmstadt, de favoriete kleindochter van Queen Victory, meer aan het hart dan dat van zijn onderdanen, die aan het westelijk front massaal werden afgeslacht? Hij had de naam van de familie, Von Saksen-Coburg-Gotha, net laten veranderen in Windsor, om maar van dat Duitse imago af te komen. Die PR-campagne zou met de komst van de voormalige tsaar en zijn tsarina volkomen in het niet vallen.
Kaiser Wilhelm had intussen ook andere zorgen aan zijn hoofd dan het wel en wee van zijn nicht en haar eega. Lenin was zijn belangrijkste wapen in de strijd om aan de tweefrontenoorlog een einde te maken. Tijdens de onderhandelingen in Brest Litovsk was het asiel van de tsarenfamilie in het Duitse Keizerrijk geen onderwerp van gesprek.
‘It is obvious, that Nicholas and Alexandra were a political hot potato that nobody wished to handle,’ aldus Rappaport.
The Race to Save the Romanovs
Helen Rappaport
St. Martins Press
ISBN 9781250151216
Verschenen in juni 2018
Bestelinformatie
Bestel als hardcover bij bol.com (€ 26,00)
Bestel als ebook bij bol.com (€ 17,99)
