Sam Shepard en zijn poëzie van de spijt

Samuel Shepard Rogers Junior behoorde tot, wat in Amerika wordt genoemd, de ‘greatest generation’. Een generatie, geboren tussen 1901 en 1927, die voor Amerika de Tweede Wereldoorlog gewonnen heeft en daarmee haar status van grootmacht definitief bevestigde. Het dankbare vaderland verstrekte de thuiskomende soldaten een G.I. Bill, waarmee ze een nieuw bestaan konden opbouwen. Rogers gebruikte de zijne om een onderwijsakte te behalen. Wel was er weinig aandacht voor de psychische schade die de generatie had opgelopen. Rogers kwam als gevechtspiloot volledig getraumatiseerd uit de oorlog. Hij zocht een uitweg voor zijn nachtmerries in de drank. Een gewelddadige man die zijn gezin terroriseerde en als leraar ontslagen werd. Hij overleed, volledig aan de grond, op zevenenzestigjarige leeftijd. Sam Rogers was de vader van toneelschrijver, acteur, regisseur en muzikant Samuel Shepard.

De vader

In True West. Sam Shepard’s Life, Work, and Times van Robert Greenfield blijf je de tragedie van deze ontspoorde man op iedere pagina voelen. De toneelstukken van Shepard gaan over vaders en zonen, echtgenoten en broers die elkaar naar het leven staan en gebukt gaan onder de last van de Amerikaanse droom die zij maar niet kunnen verwerkelijken. Het fysieke geweld in Shepards toneelstukken is een wijze van communicatie tussen de hoofdpersonen. Gezinnen zijn dysfunctioneel, een slagveld van interpersoonlijke drama’s. Shepard is een meester van de ‘poetry of regret’, aldus New York Times-criticus Stephen Holden.

Volgens zijn jongere zus Sandy overdreef Shepard overigens de gewelddadigheid van hun vader. Zij heeft hem nooit iemand zien slaan, noch haar moeder, noch haar broer. Maar het was een gezin waarin vooral gezwegen werd. Sandy Rogers:

‘The thing with Sam was he remembered it all. He remembered all the stuff he did, but he also remembered all the stuff everybody else did, too.’

Rolling Thunder Revue

Shepard volgde het pad van zijn vader. Alcohol was zijn levenslange liefste vijand, naast een arsenaal aan hard- en softdrugs (LSD, Benzedrine, crystal meth, cocaïne, hasj en wiet). Toen hij in 1976 met Bob Dylan op tournee ging – de beruchte Rolling Thunder Revue – wilde Joni Mitchell in coke uitbetaald krijgen in plaats van harde dollars. Het deed Beat-poet Allen Ginsburg, eveneens van de partij, verzuchtten: ‘When it snows in your nose, you catch cold in your brain.’ Shepard was door Dylan benaderd om dialogen te schrijven bij de film die hij rond de revue wilde maken. Dat project kwam nauwelijks van de grond, vooral door de onwil van de deelnemende muzikanten om zijn teksten met hun benevelde breinen van buiten te leren. Shepard kreeg tijdens de tournee een verhouding met Joni Mitchell (vereeuwigd in ‘Coyote’ op haar album Hejira uit 1976). En met Chris O’Dell, ooit het liefje van Mick Jagger, Bob Dylan, Leon Russel en Eric Clapton – onder anderen – en de muze van een aantal iconisch popliedjes. Shepard was de revue uiteindelijk zat en verliet die voortijdig. Het deed hem teveel aan de jaren zestig denken. ‘I don’t want to go back to the sixties! The sixties sucked dogs! The sixties never happened!’

Patti Smith

Desalniettemin omarmde hij de vrije liefde van de jaren zestig ten volle. Een jaar na zijn huwelijk met O-Lan Jones in 1969 en enkele maanden na de geboorte van zijn dochter, ontmoette hij Patti Smith. Hun stormachtige relatie voltrok zich voornamelijk in het Chelsea Hotel in New York. Shepard spoorde Smith aan haar gedichten op muziek te zetten en kocht voor haar een gitaar, een zwarte Gibson uit 1931. Ook speelden ze in een toneelstuk, Cowboy Mouth, dat ze samen geschreven hadden. In feite celebreerden ze daarin het einde van hun verhouding. ‘You’ve stolen me away from my baby’s cradle! You’ve put a curse on me! I Have a wife and a life of my own!’ schreeuwt hoofdpersoon Slim het uit. Shepard kwam na de tweede speeldag in het American Place Theatre in New York niet meer opdagen. Het stuk was te persoonlijk. ‘I suddenly realized I didn’t want to exhibit myself like that, playing my life on stage. It was like being in an aquarium.’ Hij verhuisde met zijn gezin naar Londen, ver weg van de verleidingen van de Big Apple, en stortte zich in de spirituele levenslessen van George Ivanovitsj Gurdjieff. Ook werd hij een fervent bezoeker van de windhondenraces in Wimbledon, waarop flink gegokt werd. In 1974 keerde hij terug naar Amerika, de West Coast dit keer. Hij vond een onderkomen in het Magic Theatre in San Francisco, waar hij zijn belangrijkste werk op de planken zou brengen, waaronder Buried Child waarvoor hij in 1979 de Pulitzer zou winnen. Ook kreeg zijn carriere als acteur met zijn rol van The Farmer in Days of Heaven vleugels. Acteren deed hij voor het geld, ‘to feed my horses’.  Shepard had een ranch in Santa Fe in New Mexico. 

Jessica Lange

Het huwelijk met O-Lan Jones zou pas in 1981 uit elkaar spatten, toen Shepard smoorverliefd werd op Jessica Lange, zijn tegenspeelster in Francis. Shepard verwerkte de emoties van een scheiding en het schuldgevoel daaromtrent in een aantal familiedrama’s, Fool for Love en Coalinga ½ Way.

Volgens Lange was hun symbiose gebaseerd op een gemeenschappelijke achtergrond, ook zij was een kind van een alcoholische vader. Maar de drankzucht van Shepard was ook de reden dat hun huwelijk geen stand hield. Aan zijn beste vriend Johnny Dark schreef hij:

‘I don’t know why I keep returning to these horrible bouts of drinking & bad behavior. I’ve ruined an amazing relationship just out of a callous disregard for anyone else’s feelings & the worst part of it is that I don’t really know how it all happened.’

In 2014 openbaarde zich de eerste symptomen van de spierziekte ALS, waaraan hij op 27 juli 2017 zou overlijden.

Robert Greenfield schreef met True West een meeslepende biografie van Sam Shepard, waarin hij een afgewogen balans weet te vinden tussen leven en werk van het multitalent. De annotatie van de gebruikte bronnen laat te wensen over, wat een gemiste kans is in deze biografie.  

True West. Sam Shepard’s Life, Work, and Times
Robert Greenfield
Random House USA
ISBN hardcover
ISBN e-book
Verschenen in April 2023

Bestelinformatie