Naomi Osaka: een biografie te vroeg

Er bestaat geen elegantere (en moeilijkere) sport dan tennis. ‘Tennis is kunst, techniek, bluf, coördinatie, fitheid, talent, intelligentie en streetwiseness voor een belangrijk deel,’ zo liet ik de hoofdpersoon in mijn roman Impact zeggen.
Tennis gaat in essentie om het ontregelen van je tegenstander; die moet gaan nadenken, aan zichzelf gaan twijfelen. Maar wat als twijfel jou gaat beheersen? Tennis is namelijk het moeilijkst tussen de punten – en vaak ook tussen wedstrijden. Dat innerlijke stemmetje dat je de put in praat, jezelf doet over- of onderschatten, dat je gefrustreerd maakt, is zo moeilijk te negeren. Tennis is als het leven; hoe ontspannener je bent, hoe minder je nadenkt dus, des te makkelijker is het te leiden.

Geen dertien-in-een-dozijn-sporter

Al heel mijn leven houd ik van tennis, en ik zeg eerlijk dat ik liever naar mannen- dan naar vrouwentennis kijk. Maar de eerste keer dat ik Naomi Osaka zag spelen, was ik direct verkocht. Als negentienjarige veegde ze bij de US Open in 2017 de Duitse titelverdedigster Angelique Kerber van de baan. Dat deed ze met een flair, power en klasse, zij moest wel een sieraad voor het tennis gaan worden.

Sinds die wedstrijd volg ik haar. Een bijzondere speelster met bijzondere roots (Japans en Haïtiaans) en een bijzondere persoonlijkheid, die nummer één van de wereld werd en vooralsnog vier Grandslams heeft gewonnen. Ondanks haar introverte karakter laat de in New York opgegroeide Osaka zich in tegenstelling tot veel van haar extraverte collega’s geregeld uit over maatschappelijke onderwerpen, zoals over bijvoorbeeld Black Lives Matter. Ze is bepaald geen dertien-in-een-dozijn-sporter die na gedwongen mediatraining zogenaamd weet hoe het beste de pers te woord te staan (lees: in clichés). Alsof je kunt aanleren wat je ‘het beste’ kunt zeggen als je direct na geleverde prestatie een microfoon onder je snufferd geduwd krijgt om te vertellen wat er door je heen gaat.

Maar Osaka is ook een speelster die zichtbaar heeft geworsteld met mentale issues. Dat haar ziel wellicht enigszins getormenteerd is, meende ik soms aan haar gezichtsuitdrukking en in haar houding op de baan terug te zien. Wat zou ik graag haar inner voice eens hebben gehoord; geen speelster, geloof ik, die ik ooit zo heb zien lijden. Alsof haar schouders haar supersterrenstatus van best betaalde sportvrouw niet konden (of wilden) dragen.

In 2021 had ze in de tweede ronde zonder te spelen opgegeven op Roland Garros. Voorafgaande aan dat toernooi had ze al aangegeven niet langer te willen aanschuiven bij de verplichte persconferenties. Op social media verklaarde ze na haar afmelding dat het al langer niet goed met haar ging. Sinds ze in 2018 in de finale van de US Open won van een foeterende Serena Williams – haar grote idool – en in één klap wereldberoemd werd, kampte ze met depressies en paniekaanvallen. Mensen mochten haar op toernooien dan vaak met een grote, coole koptelefoon zien rondlopen, dat was haar manier om met haar sociale angsten om te gaan.

Emoticons

Onlangs verscheen een vuistdikke biografie over Osaka van de hand van de Amerikaanse journalist Ben Rothenberg die onder meer voor de sportpagina’s van de New York Times heeft geschreven. Ik keek er enorm naar uit dat boek te lezen en het voor deze digitale hangplek voor biografieliefhebbers te bespreken. Maar om direct met de deur in huis te vallen: wat een worsteling om doorheen te komen! Er zit nauwelijks of geen vaart in deze biografie. Alsof je naar een ellenlange tenniswedstrijd zit te kijken tussen twee zogeheten prikkers die elkaar alleen maar hoge boogballen toespelen en nooit eens de aanval zoeken of een onverwachte dropshot spelen.

Het is beslist interessant te lezen over het gemengde gezin waarin Osaka opgroeit en dat vanuit Japan naar New York verhuist en alles op alles zet om de tennisdroom van haar ouders voor haar en haar oudere zus Mari waar te maken. En het is buitengewoon geestig te lezen hoe blij Naomi was met de eerste overwinning op Mari (die net niet de toptweehonderd van de wereld zou halen, maar wat statistisch gezien dus een geweldige prestatie is). Als de ‘best-win of my life’, omschreef ze die eens in een persconferentie.

Maar over het algemeen verliest deze biografie zich in overbodige zijpaden en onnoemelijk veel onnodige details. Dat geldt voor de persconferenties en wedstrijden van Osaka die Rothenberg beschrijft. (Mijn welhaast magische herinnering aan die overwinning op Kerber koester ik extra na het lezen hoe oninteressant die match is opgetekend). Dat geldt nog eens extra voor de vele uitingen van Osaka op social media die de biograaf aanhaalt. Het lijkt wel of geen emoticon onbesproken blijft, hoorde ik mezelf met regelmaat verzuchten.

Vreemd genoeg haalt een detail over hoe Serena Williams reageerde op Osaka’s ontboezemingen tijdens die bewuste French Open de biografie dan weer niet. In tegenstelling tot de toernooidirectie die haar een flinke boete oplegde, toonde Serena zich zeer empathisch: ‘Ik zou haar het liefst nu willen knuffelen.’

Nog lang niet klaar

Leren kennen doe je Osaka in deze biografie als lezer hooguit oppervlakkig – op een paar scherpe observaties na van haar Belgische coach Wim Fisette. Voor Rothenberg zal het werken aan dit veel te dikke boek commercieel vast interessant zijn geweest. Maar eerlijk gezegd denk ik dat het nog veel te vroeg is voor een biografie over haar. Osaka is in juli 2023 bevallen van een dochter. ‘Well, that was a cool little intermission,’ eindigt Rothenberg zijn biografie met haar tweet over de geboorte van Shai. ‘Now back to your regularly scheduled program [tennis ball emoji] [peace sign] [hearts emoji].’

Op het moment dat ik deze bespreking afrond, staat Osaka als nummer 287 in de derde ronde van het Mastertoernooi van Indian Wells. Zij is als tennisser nog lang niet klaar. Ook als politiek activiste zal zij ongetwijfeld nog van zich laten horen, en hopelijk zal ze zich eveneens blijven uiten over de mentale gezondheid van topsporters.

Blijf ik verder hopen op een nieuwe Nouvelle Vague-film: Osaka, mon amour.

Naomi Osaka. Her Journey to Finding Her Power and Her Voice
Ben Rothenberg
Dutton / Signet
ISBN hardcover 9780593472439
Verschenen in januari 2024

Bestelinformatie