Op 21 juli 1888 wordt August Strindberg in zijn hotelkamer in Kopenhagen door zijn dochtertje gewekt. In datzelfde hotel is die dag Victoria Benedictsson ingetrokken. Zij heeft zich, wellicht vanwege haar onbeantwoorde liefde voor literair criticus Georg Brandes, voorgenomen een einde aan haar leven te maken. Die nacht neemt ze een overdosis morfine tot zich. Het kind ontdekt het ontzielde lichaam van de schrijfster en meent voor eeuwig verdoemd te zijn. In plaats van zijn dochter te troosten, is Strindberg gefascineerd door haar doodsangst. Hij bestudeert die, zoals een sterrenkundige het firmament bestudeert: uit nieuwsgierigheid. Lijden als theater, dat plaatsvindt zodat het te boek kan worden gesteld. ‘My life often seems as if it has been staged for me, so that I might both suffer and portray it,’ schreef Strindberg kort voor zijn dood aan zijn Duitse vertaler. Zijn oeuvre omvatte op dat moment eenenzestig toneelstukken, achttien romans, drie bundels poëzie en negen delen autobiografisch werk. Strindberg vond nog de tijd om meer dan tienduizend brieven te schrijven, schilderde en fotografeerde, componeerde muziek, verrichte wetenschappelijke experimenten en hield zich bezig met botanisch onderzoek.
Het Zweedse volk had zijn literaire zoon in de armen gesloten. Toen het gerucht de ronde deed van zijn aanstaande dood (Stindberg leed aan maagkanker) trokken 15.000 landgenoten langs zijn huis, om hem een hart onder de riem te steken en hun verontwaardiging te uiten dat hem nooit de Nobelprijs voor de Literatuur was toegekend. Ze hadden een ‘anti-Nobelprijs’ ingezameld van 50.000 kronen, een geldbedrag dat Strindberg stante pede aan liefdadige doelen spendeerde.
Sue Prideaux publiceerde dit jaar een biografie van Augustus Strindberg, die onlangs is genomineerd voor de prestigieuze Samuel Johson Prize voor non-fictie. Zij schetst daarin het portret van een man wiens gemankeerde verhouding met vrouwen gefundeerd is op een jeugd van mishandeling en verwaarlozing. Zijn vader trouwde noodgedwongen onder zijn stand met een diepgelovige vrouw die oprecht meende dat ‘she would fly up straight to heaven while August would go to Hell.’ Strindberg was dertien, toen zijn moeder overleed. Tegelijkertijd nuanceert Prideaux het geijkte beeld van de misogyne persoonlijkheid van Strindberg. Hij had oog voor de ondergeschikte positie van vrouwen in de bekrompen Zweedse samenleving op het breukvlak van de negentiende eeuw en twintigste eeuw. Hoe rampzalig zijn tweede huwelijk met Frida Uhl ook was, verklaarde zij in alle oprechtheid: ‘Through him my insignificant existence was raised to a higher sphere. I would marry him again without a moment’s thought or doubt.’
Strindberg. A Life
Sue Prideaux
Uitgeverij Yale University Press
ISBN 9780300136937
Verschenen februari 2012
