De beste biografieën van 2016

Wat is de Vlaamse uitgeverij Polis, gestart in 2015, toch een aanwinst voor het Nederlandse taalgebied. Ambachtelijk uitgegeven boeken en een mooi fonds, waaronder titels als Thomas More, een biografie van Peter Ackroyd. Dit boek verscheen al in 1999, maar wij zijn maar wat blij met de Nederlandse vertaling van Henny Corver, Ineke van den Elskamp en Pon Ruiter die Polis dit jaar heeft uitgegeven. Ackroyd presenteert Thomas More als een humanist die met hart en ziel verknocht is aan de moederkerk en niets moest hebben van de Reformatie. Zijn principiële houding kostte hem ten slotte zijn kop. “Had hij de theologie maar aan de theologen overgelaten!” verzuchtte vriend Erasmus.

Van Peter Ackroyd verscheen dit jaar ook een biografie van Alfred Hitchcock. De onthullingen van steractrice Tippi Hedren maakten al duidelijk dat de master of suspence zijn blondines vooral als “projecten” zag. Deze biografie bevestigt die obsessie. De trauma’s, demonen en angsten van Hitchcocks katholieke jeugd in de havenbuurt van Londen was een goudmijn voor het leven. Martine van Poeteren, sinds kort medehoofdredacteur van Biografieportaal, besprak de biografie.

Sowieso verscheen in 2016 een aantal interessante vertalingen. Het valt niet mee om het kind van een wrede dictator te zijn, zo toont het levensverhaal van Svetlana Alliluyeva aan. “Je bent Stalins dochter. Dan ben je al dood. Dan is je leven al afgelopen. Je kunt je eigen leven niet leiden. Je kunt geen enkel leven leiden. Je bestaat slechts als verwijzing naar een naam.”
Deborah Davis schreef een meeslepend boek over de road trip die Andy Warhol in het najaar van 1963 van New York naar LA ondernam, op weg naar zijn Campbells soepblikken die in kunstminnend Californië werden tentoongesteld.

Aan het lijstje van uitgeversbiografieën uit 2015 is dit jaar die van Rob van Gennep toegevoegd, besproken op dit portaal door Wim Huijser. Geke van der Wal heeft ook de “hartslag van de tijd” willen polsen waarin Van Gennep uitgroeide tot de meest linkse uitgever die Nederland ooit heeft gekend.
In het voorjaar van 2017 staat de biografie van zijn compagnon Johan Polak op stapel, geschreven door Koen Hilberdink. Wij kijken ernaar uit.

Eva Rovers haalde via crowdfunding alsnog het benodigde geld binnen voor de voltooiing van haar biografie van Boudewijn Büch. Het resultaat mag er wezen. Boud leest haast als een schelmenroman, waarin Boudewijn Büch ons in zijn bonte wereld vooral misleid heeft. Toch beklijft ook de eenzaamheid die zijn mythomanie heeft opgeroepen.

Jolande Withuis zette in haar biografie van Juliana een aantal kanttekeningen bij het gangbare beeld van onze vorstin op de fiets. Tijdens de oorlog was Juliana helemaal geen huismus, zoals onder andere Loe de Jong ons wilde doen geloven, maar een onvermoeibaar ambassadrice voor de “goede zaak”: het gemeenschappelijk front dat de Verenigde Staten tegen Adolf Hitler moesten organiseren. In de jaren vijftig, tijdens de zogeheten Soestdijkaffaire, raakte Juliana volgens Withuis geestelijk het spoor bijster. Daarmee neemt ze een ander standpunt in dan Cees Fasseur, die ons dit jaar ontvallen is, en Han van Bree.

De popbiografie kreeg dit jaar extra aandacht door een heus symposium, georganiseerd door de Radboud Universiteit, en een themanummer van Tijdschrift voor biografie. Rutger Vahl schreef een aandoenlijk portret van Xandra Brood, de weduwe van, en belicht een andere kant van de rock-n-roll junkie: iemand die hunkerde naar een gezin en een ankerplaats in zijn leven. Zijn dodelijke verlegenheid overwon Herman Brood met zijn eerste pilletje.
Joep Boerboom las met veel plezier Hay van Sander Donkers, waarin de voorman van Golden Earring en “de grootste rockster van Nederland” over de nodige zelfspot blijkt te beschikken. Een verademing.

Over Joep Boerboom gesproken, onze recensent gooide hoge ogen met zijn biografie van Jan Terlouw. Toen Terlouw de veertig passeerde vroeg hij zich af of hij de rest van zijn leven kernfysicus wilde blijven. Dat wilde hij niet. Terlouw werd politicus en schrijver. Zijn loopbaan als fractievoorzitter van D66 en Minister van Economische Zaken geeft een boeiende inkijk in de Haagse mores.

Waar gaan we in het nieuwe jaar naar toe? In ieder geval gaan we Biografieportaal in een nieuw jasje steken. En we verheugen ons op verschillende biografieën die in de voorjaarscatalogi staan aangekondigd, zoals die van A. Alberts, Jan Schaefer en Alexandra Thérèse de Wysocka, de moeder van Ramses Shaffy. Wij wensen u veel leesplezier in 2017!

Eric Palmen,
hoofdredacteur van Biografieportaal

De keuze van de redactie

Martine van Poeteren

1. Selma. Aan Hitler ontsnapt, gevangene van Mao door Carolijn Visser. Als China altijd te groot leek om je er echt in te verdiepen, heb je na het lezen van Selma een redelijk goed beeld van de cultuur.

2. Josepha Mendels. Het eigenzinnige leven van een niet-nette dame door Sylvia Heijmans. Mooi geschreven, boeiend verhaal zoals de titel suggereert en biografie stimuleert het herlezen van Mendels werk.

3. Ridder zonder vrees of blaam. Het leven van George Maduro 1916-1945 door Kathleen Brandt-Carey. Heldenepos door familielid dat de juiste afstand weet te bewaren. Mooi eerherstel voor ten onrechte vergeten strijder.

Wim Huijser

1. Rob van Gennep. Uitgever van links Nederland van Geke van der Wal. Sluit prachtig aan bij De gouden jaren van het linkse levensgevoel van John Jansen van Galen.

2. De vele levens van Joseph Conrad van John Stape (2008). Raadselachtige man die zijn leven op de wereldzeeën verruilde voor het schrijverschap. Als auteur bleef hij lang miskend en altijd was die kwestie: geld, geld, geld.

3. A Passion for Nature. The Life of John Muir (2011) van Donald Worster. Laten we hem de Jac. P. Thijsse van de Verenigde Staten noemen. Een fabrieksongeval waardoor hij zijn oog verwondde, opende het zicht op de schoonheid en waarde van de natuur. Aan deze gedreven natuurbeschermer is o.a. Yosemite National Park te danken.

Norma Montulet

1. Cecile en Elsa. De strijdbare freules van Elisbeth Leijnse. Eigenlijk van vorig jaar, maar de terechte winnares van de Libris Geschiedenis Prijs 2016. Leest als een roman en geeft een enorme hoeveelheid informatie over een zeer boeiende tijd in de geschiedenis: de vorige eeuwwende.

2. Het merk Luther door Andrew Pettegree. Misschien geen biografie in de engere zin van het woord omdat het vooral ingaat op de economische omstandigheden en de invloed die Luther maar geeft toch een goed portret van deze bijzonder monnik en zijn enorme invloed op het ontstaan van een Nieuwe Kerk.

3. Juliana, vorstin in een mannenwereld. Hoewel er al veel geschreven is over onze vroegere koningin weet Withuis toch weer een nieuwe kant te belichten van deze zeer intrigerende vrouw.

Eric Palmen

1. Thomas More, biografie door Peter Ackroyd. Al verschenen in 1999, maar nu pas in het Nederlands vertaald. Ackroyd presenteert Thomas More als een humanist die zich faliekant tegen de Reformatie keerde. Het koste hem zijn kop.

2. Juliana, vorstin in een mannenwereld door Jolande Withuis. Jolande Withuis draait er niet om heen in haar biografie van Juliana. In de jaren vijftig was onze koningin geestelijk het spoor bijster.

3. Boud. Het verzamelde leven van Boudewijn Büch van Eva Rovers. Rovers ontrafelde minutieus de kluwen van verhalen die Büch rond zijn leven gesponnen heeft.