Paul Blanca. Junkie, iets te gevoelig voor deze wereld

Een man met een dartspijl door zijn neus. Die zijn mond heeft dichtgenaaid. Een man met een pijl door zijn wangen terwijl het bloed uit zijn wonden gutst. Met een rat in zijn mond.

Volgens Peter Klashorst gaat het werk van Paul Blanca over ‘pijn’, maar als je iets niet ziet op deze zelfportretten is het een vertrokken gelaat, een grimas. De man schijnt zijn zelfmutilaties stoïcijns te ondergaan. Behalve de foto van die rat dan. Blanca, zo vertelt Erik Dijkstra in Je moet het wel zelf voelen. Opkomst en ondergang van fotograaf Paul Blanca werd tijdens de opname flink gebeten door het beest in nood.

Familie

Dijkstra schreef een collageachtig portret van de in 2021 overleden fotograaf. Veel citaten uit interviews met Blanca en met mensen die hem hebben gekend: vrienden, vijanden en vrouwen die zijn leven hebben gedeeld. Zijn tweelingzus komt aan het woord, een evenwichtige persoonlijkheid, wat Dijkstra verbaast. ‘Je zou kunnen denken dat de familie van Paul Blanca bestaat uit losgeslagen types die de rand opzoeken, maar niets is minder waar.’ Ook zoon Benno, tegenwoordig woonachtig in Antwerpen, waar hij werkt als kok, bleef op het rechte pad. Hij herinnert zich een vader die trots op hem was, maar die het ook vreselijk liet afweten wanneer hij hem op school zou komen ophalen. De rechten die Blanca van de iconische foto’s van zijn zoon als baby heeft gemaakt, en die als diens studiepotje moesten dienen, heeft hij voor vijfduizend euro verpatst. Pa had geld nodig voor de drugs. ‘Ja, dat is wel een beetje jammer. Nee, ik ben er niet boos over. Dat is allemaal verloren energie.’

De aanslag

Dijkstra stelt zich als een klankbord van al die stemmen op, zonder stelling te nemen. Rob Scholte komt aan het woord, die Blanca in 1994 ervan beschuldigde een handgranaat onder zijn auto in de Amsterdamse Laurierstraat te hebben gemonteerd. Het kostte de kunstenaar zijn beide benen, terwijl zijn toenmalige vrouw Mickie Hogendijk een miskraam kreeg. Blanca ontkende achter de aanslag te zitten. Op hun vakantieadres in Tenerife kreeg het stel een fax: een kunstwerk van de afgehakte benen van Scholte, met heroïne getekend. Afzender: Paul Blanca. Bij de begrafenis van Joost Zwagerman in 2015 ontmoetten ze elkaar weer. Volgens Scholte werd hij bedreigd. Blanca beweerde dat hij alleen Scholtes excuses voor de valse aantijgingen vroeg.

Junkieverdriet

Het levensverhaal van Blanca wordt tussen de regels door verteld. De meedogenloze stiefvader, schooldirecteur Vlaswinkel, die hem ‘in negatieve zin’ gevormd heeft. Het mentorschap van Hans van Manen dat cruciaal was voor zijn artistieke ontwikkeling. De ontmoeting met Robert Mapplethorpe in 1979, in vele opzichten zijn evenknie. Hoe hij na de aanslag op Scholte het momentum in de kunstscene verloor en aan de zelfkant raakte. Dat is althans het geijkte verhaal, dat Dijkstra niet ter discussie stelt.

Je moet het wel zelf voelen is vooral het verhaal van een junkie. Dijkstra ontmoette Blanca in 2010, toen hij een aflevering van De jakhalzen aan de fotograaf wilde wijden. Blanca beweerde clean te zijn, zijn heroïne- en coke-verslaving had hij achter zich gelaten. Maar zijn adem, aldus Dijkstra, ‘rook naar een mengeling van sterkedrank en iets dat je gebruikt voordat je thuis de kozijnen gaat schilderen.’ Een ‘levensverhaal’ kun je Je moet het wel zelf voelen nauwelijks noemen, hoewel dat volgens de inleiding wel degelijk de bedoeling was. Daarvoor is Dijkstra te weinig reflectief over het materiaal dat hij verzameld heeft. Maar het is wel een liefdevol portret geworden, dat door Meulenhoff fraai is vormgegeven met het werk van Blanca.

Je moet het wel zelf voelen. Opkomst en ondergang van fotograaf Paul Blanca
Erik Dijkstra
Meulenhoff
ISBN paperback 9789029096850
ISBN e-book 9789402319729
Verschenen in mei 2024

Bestelinformatie