Kim Yo-jong: De ogenschijnlijk onaantastbare zus van Kim Jong-un

Met een aantal vrienden uit mijn studententijd maakte ik af en toe reisjes naar ‘rare’ landen. Noord-Korea stond lange tijd met stip bovenaan en een kleine tien jaar terug zijn we er twee weken heen geweest. Dat kan alleen georganiseerd en onder begeleiding van reisgidsen die niet alleen de groep toeristen maar ook elkaar in de gaten moeten houden.

Nooit eerder heb ik me ergens zo paranoïde gevoeld als in Noord-Korea. Nooit eerder ook ervoer ik zo’n gevoel van vrijheid, als toen we met de trein vanaf de hoofdstad Pyongyang de Chinese grens weer passeerden. Heel paradoxaal natuurlijk, zo’n jofel land is China nu immers ook weer niet.

Gewoonterecht

Dat gevoel van paranoia en vooral dat zeer bewuste besef van niet weten wat er echt achter de Noord-Koreaanse schermen van de macht speelt (en dat je daar dus ook niet achter komt) speelden weer op tijdens het lezen van De zus. Het verhaal van het meesterbrein achter Kim Jong-un van Sung-Yoon Lee.

Deze wetenschapper en specialist op het gebied van Koreaanse en Oost-Aziatische geschiedenis geeft een boeiend inkijkje in misschien wel het wreedste regime ter wereld dat toch, zoals Lee fijntjes terloops opmerkt, diplomatiek wordt erkend door meer dan 160 landen. Daar hebben alle nucleaire dreigingen en strafkampen waar naar schatting zo’n honderdduizend Noord-Koreanen onder mensonterende omstandigheden ‘leven’ vooralsnog geen verandering in gebracht. Laat staan het principe van ‘schuld door associatie’ dat Noord-Korea grondig toepast: wordt iemand veroordeeld als contrarevolutionair, dan moet de hele familie van de vermeende verrader daar drie generaties lang met de dood of een bestaan in een concentratiekamp voor boeten, inclusief baby’s en kleine kinderen.

Saillant detail dat Lee in zijn boek onthult: volgens het Noord-Koreaanse gewoonterecht hadden de huidige leider Kim Jong-un, zijn zus en broer samen met hun moeder en vader Kim Jong-il na het overlopen van zijn tante (die hen had verzorgd toen ze in Zwitserland naar school gingen) allemaal moeten worden afgevoerd naar een strafkamp. Maar zo is het dus niet gelopen met deze ongekend machtige familie. Sterker, de familie leeft al decennia in ongekende luxe en houdt er een zeer extravagante levensstijl op na – en dat terwijl de overgrote, zeer volgzame meerderheid van het Noord-Koreaanse volk onder erbarmelijke omstandigheden het hoofd boven water tracht te houden.

Duivelsvrouw

Kim Jong-un (1984) zwaait er sinds 13 april 2012 de dictatoriale scepter. Zijn zus Kim Yo-jong (1987), die net als haar broer naar verluidt dus een elite-opleiding in Zwitserland heeft genoten, is door hem al tamelijk snel steeds nadrukkelijker naar voren geschoven in het centrum van de macht. Zij zou zijn absolute vertrouweling zijn en als enige bijvoorbeeld niet uitbundig hoeven te applaudisseren bij (massa)bijeenkomsten waar hij verschijnt. Ook zou ze uitgroeien tot een soort van internationale ster omdat ze geregeld opdook in het Zuiden, in zorgvuldig geregisseerde ontmoetingen met Zuid-Koreaanse machthebbers.

Volgens Lee leidt ze zeker sinds 2014 het machtige ministerie van Propaganda en Agitatie in haar land:

‘Net als haar broer wist ze hoe ze zich in het openbaar moest gedragen, met de juiste mate van dominantie. (…) Net als alle prinsen en prinsessen hebben ze van jongs af aan speciale training gehad om zich koninklijk te gedragen en overal vertrouwen uit te stralen.’

Achter de schermen zou Kim Yo-jong evenwel een ‘duivelsvrouw’ zijn en in een opwelling bevelen kunnen geven iedereen te laten executeren die haar om wat voor reden ook niet aanstaat. Op, uiteraard, haar broer na.

Otto Warmbier

Dat ze zich kon voordoen als duivelsvrouw, blijkt volgens Lee ook in de zaak rond de Amerikaanse student Otto Warmbier. Die werd op 2 januari 2016 gearresteerd vanwege het stelen van een propagandaposter uit zijn hotel, net toen hij op het punt stond Noord-Korea te verlaten dat hij met een groepsreis had bezocht.

Al snel bekende Warmbier schuld. Naar alle waarschijnlijkheid las hij een gedwongen bekentenis voor, om vervolgens tot vijftien jaar dwangarbeid te worden veroordeeld. ‘De aard van de gedwongen bekentenis en de veroordeling droegen overduidelijk haar handelsmerk, sarcasme en kwaadaardigheid, ‘ schrijft Lee.

In dat strafkamp raakte Warmbier door marteling al snel hersendood. In vegetatieve toestand is hij, door inspanningen van Donald Trump, uiteindelijk in april 2017 vrijgelaten en naar de VS overgebracht, waar hij diezelfde maand nog overleed.

Zijn vader Fred Warmbier zou later deel uitmaken van een Amerikaanse diplomatieke missie in Zuid-Korea waar ook Noord-Koreaanse vertegenwoordigers aanwezig waren, onder wie Kim Yo-jong. Wat hij over haar zegt, blijf lang resoneren: ‘Ik heb haar bekeken. Ze is door en door slecht. Ze is een moordenaar, een crimineel, een misdadiger. Ze is alleen toevallig een vrouw.’

Schelden

Wat in zekere zin vanwege de potsierlijkheid nog enigszins vermakelijk is om over te lezen, zijn de scheldkanonnades van Kim Yo-jong in de staatsmedia. ‘Er barstte een plotselinge en ongewone propagandistische scheldkanonnade los,’ schrijft Lee, ‘artikelen in de staatsmedia in april en mei 2014 stonden bol van godslastering, agressief racisme, seksisme en homofobie.’

Daarvoor, en ook voor allerlei scheldkanonnades in het diplomatiek circuit, houdt Lee haar verantwoordelijk. Zo werd Michael Kirby, een gepensioneerde rechter van het Australische gerechtshof omschreven als ‘een walgelijke oude wellusteling met een veertig jaar durende carrière van homoseksualiteit’. Kirby, een openlijk homoseksueel, had het namelijk gewaagd voorzitter te zijn geweest van een VN-onderzoekscommissie die in 2014 in een dik onderzoeksrapport had vastgesteld dat ‘de extreme schendingen van het regime het werk zijn van een staat die zijn weerga in de hedendaagse wereld niet kent’. En bijvoorbeeld Barack Obama werd in de staatsmedia onder meer afgeschilderd als ‘een verdorven zwarte aap’, ‘een kruising met onduidelijk bloed’, met ‘nog steeds het figuur van een aap, terwijl het menselijk ras door miljoenen jaren is geëvolueerd.’

Voor die scheldpartijen moet de Opperste Leider wel goedkeuring hebben gegeven, stelt Lee. ‘Dus Kim Jong-un is samen met zijn belangrijkste propagandist, zijn zus, die veel van deze woorden misschien wel heeft bedacht of ze in elk geval zou hebben goedgekeurd, de bron van dit brok kwaadaardigheid.’

Corona

Die kwaadaardigheid komt ook terug in de ‘briljante overwinning’ die Kim Jong-un tijdens een politieke bijeenkomst in augustus 2022 had uitgeroepen. Bij die gelegenheid hield zijn zus een vurige toespraak, die volgens Lee zowel lachwekkend, oorlogszuchtig als godslasterend was. Haar land en volk hadden een ‘baanbrekend wonder’ teweeg gebracht door ‘de ongekende gezondheidscrisis binnen de kortste keren te bezweren’. Uiteraard door het ‘energieke en precieze’ en ‘uitmuntende leiderschap’ van haar broer die ondanks zijn ‘hoge koorts’ had doorgewerkt om ‘tot het einde’ voor zijn volk te zorgen.

Bij die onthulling over de kwetsbaarheid van de Grote Leider, hoogst ongebruikelijk in Noord-Korea, was het publiek in shock geraakt. Maar Kim Yo-jong was nog niet klaar, vervolgt Lee. ‘Het coronavirus, brieste ze, was opzettelijk naar haar land overgebracht door Zuid-Koreaans “menselijk uitschot” en “smeerlappen” (dat wil zeggen ontsnapte Noord-Koreanen die mensenrechtenactivisten werden), die “erger dan beesten” waren.’

Geschiedenis

Een reisje naar Noord-Korea raad ik op basis van mijn eigen ervaringen niemand aan. Maar voor wie meer wil weten van de walgelijke machthebbers van dit land is De zus beslist een aanrader, ondanks dat de lezer die zus nauwelijks leert kennen. Als biografie, of beter gezegd als biografische schets, is het boek niet geslaagd te noemen. Daarvoor moet Lee getuige zijn veelvuldig gebruik van ‘wellicht’, ‘mogelijk’ en ‘misschien’ teveel slagen om de arm houden. Dat is geen verwijt, het is gewoon schier onmogelijk om dicht genoeg tot de macht in Noord-Korea door te dringen (tenzij je een basketballer bent en Dennis Rodman heet, van wie Kim Jung-un in zijn jonge jaren fan was geraakt).

‘Híj was het gezicht van de natie,’ schrijft Lee, ‘maar zíj was de hoofdcensor, de handhaver.’ Op het moment van schrijven, gaat Lee verder, is alleen de niet zo gezonde Kim Jung-un machtiger dan zij. Maar Kim Yo-jong zou haar broer, die onder meer zou lijden aan een hartkwaal, diabetes en obesitas, best wel eens kunnen opvolgen. ‘Wat Kim Yo-jong tot nu toe heeft laten zien suggereert bovendien dat, als ze ooit de Opperste Leider zou worden, ze weleens feller en meedogenlozer zou kunnen blijken dan zelfs haar broer, hun vader of hun grootvader.’

De geschiedenis zal het gaan leren.

De zus. Het verhaal van het meesterbrein achter Kim Jong-un
Sung-Yoon Lee
Harper Collins
ISBN paperback

Bestelinformatie