Zeg niet tegen Carel Peeters dat Lewis Carroll een verlegen man was die het op kleine meisjes had voorzien, want hij zal je meewarig aankijken en minzaam informeren welke aftandse biografie je gelezen hebt, die van Alexander Taylor, Florence Becker Lennon of Langford Reed. Zij creëerden het beeld van de stotterende, ietwat wereldvreemde zonderling wiens interesse in Alice Liddell – de ‘childfriend’ die hem heeft aangespoord Alice’s Adventures in Wonderland op papier te zetten – de grenzen van de betamelijkheid overschreed. Charles Lutwidge Dodgson, want zo heette Lewis Carroll in werkelijkheid, was helemaal geen verlegen man; hij prefereerde alleen een tête-à-tête boven een groot gezelschap. Two is company, three’s a crowd. En wat zijn ‘childfriends’ betreft, verzekerde hij de ouders dat hij geen onoorbare bedoelingen had – hij had helemaal geen bedoelingen met zijn vriendinnen, van wie de meesten trouwens midtwintigers waren. ‘Het leven van Lewis Carroll is in veel biografieën beschreven, maar ze blijken bijna allemaal een vertekend beeld te geven. Er is door de tijd één beeld van Carroll ontstaan dat steeds weer werd bevestigd. De ene biograaf leunde op de andere,’ merkt Carel Peeters in Het wonderland van Lewis Carroll op. Hij baseert zich liever op de revisionisten van de Carroll-mythe, zoals Karoline Leach, die een heuse Association for New Lewis Carroll Studies heeft opgericht, waarmee ze de man zijn onschuld terug wil geven.
Leven en werk
Carel Peeters heeft met Het wonderland van Lewis Carroll andere intenties. Peeters schreef geen biografie in de eigenlijke betekenis van het woord, niet eens een monografie; het is op de eerste plaats een liefdesverklaring aan het oeuvre van Lewis Carroll, waarin hij recht wil doen aan de veelkantigheid van diens leven en werk. Peeters formuleert aan het begin van zijn betoog een aantal ferme uitspraken over zijn subject – Lewis Carroll was een ‘sublimeermachine’, een ‘wandelende paradox’, maar vooral een complexe persoonlijkheid die – net als de literatuur zelve – geen eenduidigheid kan verdragen. Hoe kon de schepper van het sprankelende, buitengewoon geestige en in wezen amorele Alice’s Adventures in Wonderland en Through the Looking-Glass een sentimentele draak voortbrengen als Sylvie and Bruno en Sylvie and Bruno Concluded, het magnum opus waaraan hij twintig jaar heeft gewerkt? Waar kwam het rigide moralisme van Lewis Carroll vandaan, die het werk van Shakespeare eigenhandig wilde censureren op buitenissige tirades als ‘Oh, God!’ maar er niet voor terugschrok de kinderen in zijn Alice-boeken te laten ‘optillen, afbekken, gemenevuldigen en stelen’? Of die zijn vriendjes een mesje cadeau doet, zodat ze zich fijn in hun vingertjes kunnen snijden? Peeters voert Lewis Carroll op als een exponent van het Victoriaanse Engeland, die in de clinch lag met zijn innerlijke demonen, een tweestrijd die zijn genialiteit heeft gevormd. Carroll schreef Alice in Wonderland in de bloei van zijn leven. Hij kon er zijn fascinatie voor de kinderlijke onschuld in kwijt die nog niet geplaagd wordt door een kwaad geweten, dat van de verveling bijvoorbeeld. ‘Alice was beginning to get very tired of sitting by her sister on the bank, and of having nothing to do.’ Het begin van een duizelingwekkend avontuur. Sylvie and Bruno kwam uit dezelfde verbeelding voort, maar de auteur was een man op leeftijd en ging gebukt onder zijn besef van de eindigheid van het leven. Zijn grootste angst was de plotselinge dood en dat die plaats zou vinden bij een ‘wrong scene of amusement’, zoals een toneelstuk waarin Gods naam ijdel werd gebruikt. Moraal van het verhaal is ‘dat we niet zouden moeten willen leven in een scène waarin we niet zouden durven doodgaan,’ verklapt Carroll in zijn inleiding van Sylvie and Bruno. La Morte Subite en White Rabbit (‘Oh dear, I shall be too late”), het is van hetzelfde laken een pak.
Alice en de prerafaelieten
Uiteindelijk presteert Carel Peeters met Het wonderland van Lewis Carroll wat iedere goede biograaf behoort te doen, al ligt de nadruk op de literaire beschouwing, zoals we van hem gewend zijn. Hij duidt aan de hand van het leven het werk van Lewis Carroll. Daarbij komt ook de culturele context van dat leven ruim aan bod. Alice is een negentiende-eeuws product van de verbeelding, een prerafaëlitische verschijning die gemodelleerd is naar de bleke Venussen en Beatrices van Dante Gabriel Rossetti, Frederick Leighton en William Holman Hunt. Lewis Carroll was verrukt van hun werk. En van de kinderlijke sensualiteit die van hun schilderijen afspat. Carroll vond het spelende meisje op Music Lesson van Frederick Leighton ‘the most gloriously beautiful child that I ever saw.’ Eigenlijk wil je na het lezen van Het wonderland van Lewis Carroll nog maar één ding: je onderdompelen in het oeuvre van Lewis Carroll. Wellicht is dat nog de grootste verdienste van Carel Peeters.
Het wonderland van Lewis Carroll
Carel Peeters
Uitgeverij De Harmonie
ISBN 9076168458
Verschenen april 2013
