Thea Beckman kreeg met Kruistocht in spijkerbroek en andere jeugdklassiekers hele generaties aan het lezen. Haar hoofdpersonen ontwikkelden zich – net als Beckman zelf – op eigen kracht, tegen de stroom in. Deze boodschap inspireerde lezers en heeft daarmee bijgedragen aan de emancipatie, stelt haar biograaf.
Als journalist interviewde Vivian de Gier regelmatig auteurs. De ‘minibiografietjes’ die dat opleverde, smaakten naar het schrijven van een échte biografie. ‘Het leek me heerlijk niet van deadline naar deadline te hoeven hollen, maar me langere tijd te kunnen verdiepen in iemand.’ De keuze viel op Thea Beckman. ‘Bij velen is door haar boeken de liefde voor literatuur ontstaan. Bij mij ook. Ze heeft generaties lezers beïnvloed.’ De Gier kon al op haar derde lezen en maakte dan ook al jong kennis met het werk van Beckman. ‘Haar verhalen sleepten me mee. Om Kruistocht in spijkerbroek heb ik tranen met tuiten gehuild.’
Aanmoediging
De Gier nam contact op met de familie van de in 2004 overleden schrijfster. Ze kreeg te horen dat er al een biografe met Beckman bezig was geweest, zij had al een magazine over de schrijfster gemaakt. Ook sprak De Gier met Beckmans uitgever. Die betwijfelde of Beckmans leven boeiend genoeg was om een biografie te rechtvaardigen. ‘Ik liet me hier niet door afschrikken, maar vatte het op als een aanmoediging. Ik ben ervan overtuigd dat in elk mens een verhaal schuilt. Het is maar hoe je kijkt en hoe je het opschrijft.’
Gelukkig voor De Gier, was de beoogde biografe er mee gestopt. ‘Ze vond het prima dat ik er mee aan de slag ging.’ Ook van de familie kreeg ze medewerking. ‘Ze zagen het als eerbetoon, of misschien zelfs eerherstel. Want onder recensenten had Beckman geen geweldige reputatie.’
Kruistocht
Aanvankelijk had De Gier het idee zelf de reis uit Kruistocht in Spijkerbroek te maken en dit als kapstok te gebruiken voor het boek. Na lauwe reacties van subsidiefondsen zag ze daarvan af.
Twee hoogleraren, die ze benaderde voor de begeleidingscommissie van haar project, stelden los van elkaar voor dat ze zou promoveren op haar onderzoek. ‘Door daarvoor te kiezen ben ik nu verzekerd van goede begeleiding. Ze moedigen mij aan om haar leven niet alleen te beschrijven, maar ook te duiden. Dat was ik bij mijn ‘minibiografietjes’ niet gewend. Van nature blijf ik liever op de achtergrond, maar ik besef dat dit ook míjn verhaal moet worden. Het is aan mij wat ik de lezer opdien.’
Het belooft dus een wetenschappelijk verantwoorde biografie te worden maar de leesbaarheid mag daar niet onder lijden, benadrukt De Gier. ‘Beckmans boeken waren toegankelijk voor een breed publiek, haar biografie moet dat ook worden.’
Huisvrouw
De Gier ziet overeenkomsten tussen Beckman en de hoofdpersonen uit haar boeken. ‘Ze ontwikkelen zich op eigen kracht, soms tegen de stroom in. Thea had niet veel meer dan lagere school, maar desondanks een dijk van een carrière als schrijfster. Dat ze niet de kans had gehad om te studeren, frustreerde haar en op haar achtenvijftigste studeerde ze alsnog af als sociaal psycholoog.’
De Gier vermoedt dat Beckmans beperkte opleiding een verklaring biedt voor de discrepantie tussen de waardering door lezers en door literatuurcritici. ‘Ze gebruikte eenvoudige taal, die recensenten steeds vaker oubollig vonden. Ook vonden ze haar werk te moralistisch. Volwassenen kijken vaak met een zeker dedain naar jeugdliteratuur, heel anders dan de jonge doelgroep zelf. Wees blij dat kinderen door een boek worden gegrepen, denk ik dan.’
Feminisme
Beckman had niets met de term feminisme maar belichaamde het wel in de praktijk, constateert De Gier. ‘Dankzij het succes van haar boeken verdiende ze op een gegeven moment meer dan haar man, die daardoor minder kon gaan werken. Hij vond het prima en gaf haar de ruimte om haar droom na te jagen. Ze liet zien dat ze als vrouw op eigen benen kon staan. Al bleven de taken thuis traditioneel verdeeld. Zij zorgde voor de kinderen en deed het huishouden, al was het met de Franse slag.’
Beckman was een pittig type, wist wat ze wilde. ‘Ik heb respect voor wat ze heeft opgebouwd. Ze was recht door zee en niet altijd even tactvol. Ik hou van zulke hoekige personages. Die nuchterheid leidde er wel toe dat ze in interviews vragen makkelijk afwimpelde. Als ze nog geleefd had, had ik graag een poging gewaagd om het achterste van haar tong te zien.’
Monnikenwerk
Voor een schrijfster liet Beckman weinig persoonlijke geschriften na. Geen dagboeken, slechts enkele brieven. ‘De herinnering van de mensen die haar gekend hebben, is niet altijd betrouwbaar. Dat maakt het checken van feiten lastig.’ Door het ontbreken van een uitgebreid persoonlijk archief moet De Gier feiten op andere manieren achterhalen.
‘Beckman kreeg ooit een doodgeboren kind en weet dat aan de medicijnen die ze na de oorlog had gekregen om aan te sterken. Ik heb verschillende deskundigen geraadpleegd om dat te verifiëren. Veel werk, voor misschien één alinea tekst.’
Om erachter te komen of ze inderdaad regelmatig in Haagse Post publiceerde, zoals Beckman zelf beweerde, toog De Gier naar de Koninklijke Bibliotheek om oude jaargangen op microfilm door te nemen. Monnikenwerk, dagenlang. ‘Ik voelde me een detective maar het was ook vermoeiend. Op een zaterdag ben ik vijfeneenhalf uur bezig geweest, onderbroken door twee slokken water. De oogst: één artikel van Beckmans hand. Gevonden een kwartier voor sluitingstijd.’
Ze vindt ze het niettemin haar plicht als biograaf om dit soort beweringen, die in artikelen over Beckman keer op keer overgenomen worden, te checken. Een van de “feiten” die journalisten klakkeloos van elkaar overpenden, was Beckmans verhuizing naar Bunnik in 1956. Haar biograaf weet inmiddels beter. Het was in 1958.
Vivian de Giers biografie van Thea Beckman verschijnt eind 2023 of begin 2024 bij uitgeverij Balans.
