Over de Belgische striptekenaar Marc Sleen (1922-2016) zijn al eerder boeken verschenen maar de twee kilo zware gebonden biografie die nu is uitgegeven door het Davidsfonds ter gelegenheid van zijn honderdste geboortedag, moet wel een hoogtepunt zijn voor stripminnend Vlaanderen. Vooral door de fors vergrote striptekeningen is het een artistiek sterk werk geworden. Marc Sleen, geboren als Marc Neels, heeft al zijn eigen museum in Brussel (hoewel het voortbestaan daarvan af en toe onzeker lijkt) en zijn bekendste stripalbums met held/antiheld Nero worden nog steeds herdrukt door de Standaard Uitgeverij.
Dikke kale man
De avonturen van Nero verschenen van 1951 tot 2002 maar wie kent of kende Nero in Nederland? Hij heeft hier geen sterrenstatus vergeleken met Kuifje, Asterix, Lucky Luke of Donald Duck. Uit het feestboek van Sleens ‘vaste’ biografen Yves Kerremans en Noël Slangen valt gemakkelijk te begrijpen waarom zijn stripheld Nero in België een begrip werd maar niet in Nederland.
Vanaf het begin dat zijn Nero-strip in de krant Het Volk begon te verschijnen, verwijzen de dialogen naar kleine en grote gebeurtenissen in België of meer specifiek Vlaanderen en komen de namen van politici voorbij die veel Nederlanders ook toen niet of amper gekend zullen hebben. De onbekendheid van Nero in Nederland is dus hoogstwaarschijnlijk ook het gevolg van het feit dat het vooral een strip voor volwassenen was, hoewel Sleens stripseries voor kinderen zoals De Lustige Kapoentjes hier ook niet zijn aangeslagen. Nero, soort miljonair, is bovendien een dikke kalende man met een hoed, waarmee kinderen zich dus moeilijk kunnen identificeren. Hij is koppig, niet erg aangepast, vaak dom bezig, overleeft alles waar een mens normaal dood aan gaat. Pas later komt daar zijn hyperintelligente zoontje Adhemar bij, die dan weer zijn papa aanspreekt met ’teergeliefde vader’ e.d. Ook niet onbelangrijk: Sleen begon aan Nero toen de strip als kunstvorm in Europa nog in de kinderschoenen stond, dus ‘alles’ moest nog worden uitgevonden.
Wafels
Maar zijn populariteit in België staat vast. Waren er vroeger mensen die alleen een abonnement op de Volkskrant hadden vanwege de columns van Jan Blokker, zo waren er rond de dertigduizend Vlaamse lezers die Sleen in 1965 naar De Standaard volgden, toen hij met Nero die andere katholieke krant Het Volk had verlaten. Bij een opiniepeiling in 2005, ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van stripland België, om een (niet al te serieuze) top-50 van beste Belgische stripalbums samen te stellen, eindigde De avonturen van Nero – De Hoed van Geeraard de Duivel op de 25e plaats.
De nagedachtenis aan Sleen en Nero wordt op allerlei plekken in België ook wakker gehouden door wafels. Aan het einde van vrijwel elk album worden er in Nero’s gezin wafels gebakken en dat gebeurt nu ook weer tijdens Belgische boekenbeurzen en festivals, als iets een link heeft met het duo. Bakkers beweren de beste of de enige echte Nero-wafels te maken. Lekker en gezellig, maar wafels bakken kan echt iedereen.
Trauma’s
Marc Sleens leven begon in een welgesteld gezin. Toch werd hij al op zijn vijfde naar een katholiek internaat gestuurd, blijkbaar de kinderopvang van toen, want hoeveel kinderen belandden daar niet terwijl beide ouders nog gezond van lijf en leden waren? Dat werd een nachtmerrie, na twee jaar werd hij ziek en gelukkig terug naar huis gehaald. In 1939 verviel het gezin in armoede na de dood van zijn vader. Nog veel traumatischer was de Tweede Wereldoorlog voor hem. Zijn broer zat in het verzet tegen de Duitsers en Marc werd opgepakt en zwaar mishandeld (tanden eruit geslagen) omdat hij over diens onderduikadres bleef zwijgen, in een gevangenis waar dagelijks mensen werden geëxecuteerd. Op zijn sterfbed herbeleefde hij hoe de Duitsers zijn ouderlijk huis binnenvielen en alles kort en klein sloegen, weten de biografen te vertellen, die ook melden dat Sleen zijn hele leven het angstdempende rohypnol slikte ‘om te kunnen slapen’.
Zijn eigen scenarist
Sleen tekende vanaf zijn jonge jaren en las ook veel fictie. Hij volgde maar kort kunstonderwijs en begon zijn carrière met vooral politieke cartoons, totdat hij besefte dat hij veel beter verdienen kon met strips, zoals Willy Vandersteen het iedereen voordeed. Hij besefte dat zijn plots niet sterk waren, voor zover hij al gewapend met een plot aan een nieuw verhaal begon, want hij tekende soms wel erg veel series tegelijk. Hij riep aanvankelijk de hulp in van Gaston Durnez als scenarist, later ook zeer bekende Vlaming, maar al gauw bedacht hij ook de verhaallijnen weer zelf. Ik denk dat die niet zijn sterkste kant zijn. In 1992 nam Sleen, 70 jaar oud, Dirk Stallaert in dienst om nieuwe Nero-albums te tekenen. Van Nero’s avonturen verschenen ook Franstalige versies.
Afstand
De teksten van de biografen zijn bedoeld voor een algemeen publiek, de bronnenlijst is één pagina, maar toch boeiend als bewijs voor de enorme aandacht in België voor alles wat met strips van eigen bodem te maken heeft. Daarvan getuigen ook de stripmuren in Brussel (inmiddels belaagd door feministen), de standbeelden voor stripfiguren en diverse stripmusea.
Dankzij de verzameling interviews met Sleen, die al vorig jaar gepubliceerd werd door het Davidsfonds, beschikken de auteurs over details van zijn leven die anders misschien nooit de openbaarheid hadden gehaald. Dat doet me weer twijfelen aan die biografenwijsheid dat een auteur moeilijk kritisch afstand kan bewaren wanneer hij zijnstudieobject bij leven en welzijn nog interviewt. Dat is misschien meestal waar, maar in De Eeuw van Marc Sleen is afstand bewaren sowieso nooit de bedoeling geweest. Dit is een boek van zijn grootste fans.
De eeuw van Marc Sleen
Yves Kerremans en Noël Slangen
Uitgeverij Davidsfonds
ISBN 9789022338735
Verschenen op 25 november 2022
Bestelinformatie
Bestel als hardcover bij bol.com (€ 49,99)
