Opkomst en ondergang van ‘Us Camiel’

Hoe kon de gedroomde CDA-kroonprins Camiel Eurlings zo hard vallen na zijn veelbelovende stormachtige carrière? Journalist Sonny Motké ontleedt in het met branie en vaart geschreven Camiel de opkomst en ondergang van een zondagskind.

Vijfenveertig jaar: het is de leeftijd waarop de gemiddelde loopbaan van een carrièrepoliticus een beetje op stoom komt en de echte topposities nog lonken aan de horizon. Zo niet bij Camiel Eurlings. Op vijfenveertigjarige leeftijd, want zo oud is hij nu, heeft de voormalige CDA-kroonprins een serie hoogtepunten én dieptepunten achter de rug waar een normaal mens drie levens voor nodig heeft: Kamerlid, Europarlementariër, minister, KLM-topman en IOC-bobo. Voor journalist Sonny Motké was het voldoende aanleiding om nu al de balans op te maken.

Probleem: de hoofdpersoon, noch diens familie wilde meewerken. Motké moest zich behelpen met het naar eigen zeggen ‘spraakmakende’ gesprek dat hij met Eurlings had, een week voordat de KLM-topman in 2014 de laan uit werd gestuurd. Hiermee stond de biograaf al meteen 1-0 achter, zo leek het, want Eurlings’ weigering droeg niet bij aan de spraakzaamheid van zijn intimi. Motké somt droog de weigeringen op en de krampachtigheid waarmee sommigen op zijn verzoek reageerden. De auteur lijkt alle tegenstand vooral opgevat te hebben als aanmoediging om zich in zijn onderwerp vast te bijten. Hij voerde bijna 200 gesprekken met mensen die wél wilden praten en hij diepte uit de archieven ongeveer elke uitspraak van én over de Limburger op.

Het levert een met veel vaart en branie geschreven relaas op in bloemrijke taal. Als iemand gaat zitten ‘kust zijn derrière het pluche’, personele perikelen binnen het CDA heten een ‘etterende HR-clusterfuck’. Een huis is een ‘casa’, waarbij de voormalige Quote-journalist categorisch heeft gecheckt hoeveel hypotheek er op rust. Zelf benadrukt Motké dat Camiel géén afrekening is. Dat klopt. Al is de toon vaak schamper, waarbij hij Eurlings maar ook anderen niet spaart. Pas aan het eind geeft Motké blijk van enig mededogen met zijn hoofdpersoon.

Paplepel

Eurlings krijgt de politiek thuis in Valkenburg met de paplepel ingegoten. Zijn vader (die gedeputeerde en burgemeester werd) is zijn voorbeeld, maar het is zijn moeder die Camiel achter de schermen opstuwt in de vaart der volkeren. ‘Us Camiel’ wordt in 1994 op twintigjarige leeftijd het jongste raadslid van Nederland, vier jaar later maakt hij na een intensieve persoonlijke campagne dankzij voorkeursstemmen zijn entree in de Tweede Kamer.

Met zijn vlotte babbel wordt de rijzende ster al snel als CDA-kroonprins beschouwd. Toch grijpt hij in het eerste kabinet Balkenende naast een kabinetspost vanwege zijn gebrek aan levenservaring en zijn emotionele onvoorspelbaarheid. Hij levert vervolgens van dat laatste zelf het bewijs door uit frustratie niet te komen opdagen bij vergaderingen. Dit blijkt een terugkerend probleem in zijn loopbaan: hij komt regelmatig te laat en als het tegenzit in zijn leven, steekt hij zijn kop in het zand en verdwijnt van de radar.

Eurlings hapt toe als het CDA hem vraagt de lijst voor de Europese verkiezingen te trekken. Als eurofractieleider mag hij namelijk aanschuiven bij het wekelijkse CDA-bewindsliedenoverleg. Hij degradeert de positie in Brussel daarmee tot een ‘fast track-ministerstage’. Met succes, want nog voor zijn termijn erop zit wordt hij minister van Verkeer en Waterstaat in Balkenende IV. Hij toont zich een doortastend bewindsman die concrete resultaten boekt.

Jaloersmakend

Dat Eurlings vaak laat en lui is en zijn stukken slecht leest, compenseert hij ruimschoots met een jaloersmakend talent om zaken te doen op gevoel. Met zijn gave van het woord pakt hij bovendien iedereen in. Zo komt een groep Hattemers protesteren tegen een enorme spoorbrug naast hun stadje. ‘In schier oneindige volzinnen’ veegt Eurlings elk bezwaar van tafel. Eind van het liedje: een klaterend applaus van de publieke tribune voor de minister. Het redenaarstalent van de ‘louter in uitroeptekens pratende’ Eurlings werkt soms ook tegen hem en komt hem te staan op het verwijt van demagogie.

Tot ieders verbazing verlaat de gedroomde kroonprins in 2010 de politiek. Hij zegt meer tijd voor zijn privéleven te willen maken. In feite betreft het een laatste wanhoopspoging om zijn relatie te redden. Het blijkt te laat, ze heeft al een ander. Eurlings vlucht opnieuw in zijn werk en accepteert een topfunctie bij KLM waarmee hij de buitenwereld het gevoel geeft dat zijn kabinetsperiode een lange sollicitatiebrief was voor de KLM. Dankzij zijn uitstekende PR-kwaliteiten promoveert hij tot hoogste baas van het concern. Maar als het bedrijf in zwaar weer komt, wil de Raad van Commissarissen iemand die het bedrijf van binnenuit kent en maatregelen kan nemen. Exit Eurlings. Kiekjes in de media van Eurlings op een tropisch strand met fotomodel Wendy Dubbeld wekken bij sommigen de verdenking dat hij die zelf heeft laten maken om de aandacht af te leiden van zijn mindere prestaties bij het luchtvaartbedrijf.

Na zijn ontslag heeft Eurlings meer tijd voor zijn activiteiten voor het NOC*NSF en het Internationaal Olympisch Comité. En voor het opbouwen van een stabiele liefdesrelatie. Maar juist op dat punt gaat het helemaal mis. Na een verjaardagsfeestje waarin de irritaties tussen Eurlings en zijn vriendin Tessa Rolink flink zijn opgelopen, vinden er ‘handtastelijkheden over en weer plaats’. Volgens Eurlings wat duw- en trekwerk, maar Rolink zegt tegen de grond te zijn gewerkt met de nodige kwetsuren als gevolg. Uiteindelijk doet ze aangifte. Het maakt Eurlings positie binnen de sportkoepel er lastig op. Vooral omdat Eurlings geen uitsluitsel geeft over zijn kant van het verhaal, onder het mom dat ‘afspraken hem dat verhinderen’. Maar volgens zijn biograaf heeft het er alle schijn van dat Eurlings een illusie creëert, een ‘dwaalspoor aan schijnconstructies om de werkelijkheid niet onder ogen te hoeven komen’. In 2018 trekt hij zich terug en zit hij, nog geen 45 jaar oud, zonder werk en zonder relatie.

Geleefd?

‘Het leven is hem aangedaan, door heel veel mensen’ zei CDA-commissaris van de Koningin Léon Frissen over Eurlings. Motké verhief de quote tot motto van zijn boek. Vanaf zijn twintigste was Eurlings publiek bezit maar vanbinnen voelde hij zich steeds eenzamer. ‘Tot het moment dat hij van het toneel verdween, leefde Camiel Eurlings niet – hij wérd geleefd, door velen’, luidt Motke’s conclusie. Toch is het tekort door de bocht om te concluderen dat het hem allemaal ‘overkwam’. Motké heeft zelf laten zien hoe ambitieus, berekenend en eerzuchtig Eurlings te werk ging in zijn carrière. Soms pakten die keuzes verkeerd uit, maakte hij inschattingsfouten. Of had hij gewoon domme pech.

Camiel. Opkomst en ondergang van een zondagskind
Sonny Motké
Uitgeverij Prometheus
ISBN 9789044635843
ISBN ebook 9789044635850
Verschenen in juni 2019

Bestelinformatie