Het hiernamaals van Roald Dahl. Een biografie van Matthew Dennison

‘Het was onmogelijk om je te vervelen in de aanwezigheid van mijn vader,’ zegt Daantje, de Wereldkampioen over zijn oude heer. Zo zag Roald Dahl, de geestelijk vader van het romanpersonage, zichzelf ook. Een grote vriendelijke reus (Dahl was bijna twee meter lang) die het kinderen ongelooflijk naar de zin wist te maken. Maar in Teller of the Unexpected. The Life of Roald Dahl. An Unofficial Biography leren we ook andere kanten van de succesauteur kennen.

Matthew Dennison schetst in zijn dunne biografie (nauwelijks 200 pagina’s) het portret van een weliswaar expressieve maar buitengewoon gesloten man. Het meest tragische moment in zijn leven – de dood van zijn oudste dochter Olivia, die in 1962 aan de mazelen overlijdt – deelt hij met zijn Noorse moeder, niet met zijn echtgenote, de actrice Patricia (‘Pat’) Neal. Dahl ridiculiseert haar geloof in het hiernamaals en het verlangen ooit weer herenigd te worden met haar dochter. Een geloof waarvan hij dan voorgoed is afgevallen.

Gedresseerd als een hond

Wanneer Pat drie jaar later door een hersenbloeding wordt getroffen, stelt Dahl een rigoureus revalidatieprogramma samen. Zelfmedelijden, inertie, verveling of depressie is uit den boze. Pat voelt zich ‘gedresseerd als een hond’ en herdoopt haar man in Roald de Bastaard. Dahl beaamt haar antipathie volkomen: ‘I’m frightfully good at blocking off one side.’ Dat van een gevoelsleven of empathisch vermogen met wat ziek, zwak of misselijk is. Pas jaren later – na hun echtscheiding – erkent Pat dat zijn bemoeienis wellicht uit een goed hart kwam.

Zeur niet

Dennnison draagt verschillende beweegredenen voor het soms ronduit onhebbelijke karakter van Roald Dahl aan. Dahl raakte als RAF-piloot ernstig gewond, toen hij in 1940 met zijn Gloster Gladiator – een toestel waarmee hij weinig ervaring had – neerstortte in de woestijn van Libië. Hij leed de rest van zijn leven helse hoofd- en rugpijn. Het adagium ‘zeur niet’ werd een tweede natuur waarmee hij ook zijn omgeving beoordeelde.

Levenslust

Dahl was drie toen zijn vader stierf. Harald Dahl, een Noorse entrepreneur van eenvoudige komaf, die in Engeland een fortuin had gemaakt, verloor zijn levenslust nadat zijn dochter gestorven was aan een blindedarmontsteking. Hij bezweek, zevenenvijftig jaar oud, drie maanden later aan een longontsteking. In Boy, zijn autobiografie, schrijft Dahl erover:

‘De zieke moest vechten om het te overleven. Mijn vader weigerde te vechten. Ik weet zeker dat hij aan zijn geliefde dochter dacht en zich het liefst in de hemel bij haar wilde voegen. Dus stief hij.’  

Het geloof in het hiernamaals maakt week.

Matrone

Dahl werd opgevoed door een matrone die weigerde terug te keren naar haar familie in het veilige Noorwegen en haar kinderen een op-en-top Britse opvoeding gaf. ‘Wat een kind wil en verdient, is een sprankelende ouder,’ zegt Daantje, de Wereldkampioen. Kennelijk kon Dahl niet meer bedenken – in leven en werk – dat de aanwezigheid van twee sprankelende ouders ook tot de mogelijkheden behoorde.

Dahl erfde het onverzettelijke en gesloten karakter van zijn moeder. Toen zijn oudste zoon Theo op driejarige leeftijd in zijn kinderwagen geschept werd door een New Yorkse taxi – stelde hij alles in het werk om het kind in leven te houden. Hij vond zelfs een medisch instrument uit, de Wade-Dahl-Till-klep, om de hersendruk in de schedel van de peuter te verminderen. Voor de psychische nood van zijn dochter Tessa, die de kinderwagen voortduwde, had hij minder oog. Tessa raakte alcohol- en drugsverslaafd en publiceerde in 1989 haar bitterzoete memoires, Working for Love, waarin ze het beeld schetst van een gemankeerd gezin.

Antisemitisme

In 1983 raakte de schrijver in opspraak. Dahl veroordeelde de Israëlische inval in Beiroet in ronduit antisemitische bewoordingen. ‘In het Joodse karakter zit iets wat vijandigheid oproept. Zelfs een miskleun zoals Hitler koos hen met een reden als doelwit,’ zei hij in een interview voor The New Statesman. Ook had hij het over het Joodse wereldcomplot, het media- en financiële monopolie van het internationale Jodendom. Het kwam niet in hem op zijn excuses aan te bieden. Dat deden zijn kinderen pas in 2020, dertig jaar na zijn dood, toen de uitspraken weer werden opgerakeld.

In 1990 openbaarde zich leukemie bij Dahl en eiste hij zijn deel van de eeuwigheid op: ‘Ik ben niet bang. Het is alleen dat ik jullie zo zal missen.’ Matthew Dennison heeft the good, the bad and the ugly van deze grillige man weten te vatten in deze sprankelende biografie.  

Teller of the Unexpected. The Life of Roald Dahl. An Unofficial Biography
Matthew Dennison
Bloomsbury Publishing
ISBN hardcover 9781788549417
ISBN e-book 9781788549400
Verschenen in augustus 2022

Bestelinformatie