ABC Deelder voorproefje voor biografie?

Dochter Ari dook in de ‘overvolle magazijnen’ van haar vader, dichter en schrijver Jules Deelder, die in 2019 overleed. Haar verhalen bij zijn parafernalia zijn leuk voor de hardcore fans, al zullen die weinig nieuws aan de weet komen over hun idool. De grote vraag is of dit boekje voor dochterlief de opmaat is naar een heuse biografie.

Ari Deelder wordt op de achterflap van ABC Deelder aangeduid als ‘dochter en biografe’. Dat eerste klopt, dat tweede moet nog blijken. Zelf omschrijft ze dit ABC als een ‘wormvormig aanhangsel’ bij de te verschijnen biografie. Op zich is het niet ongebruikelijk dat een auteur een biografie vooraf laat gaan door een voorproefje waarin bepaalde aspecten van de hoofdpersoon worden belicht. Denk aan Robert Amerlaan die in Zijn eigen land een reis maakte door de werkkamer van schrijver Harry Mulisch. Hans Goedkoop schreef zelfs al twee voorproefjes op zijn Renate Rubinstein-biografie. Maar als je bedenkt dat Goedkoop al sinds 1996 (!) aan die biografie werkt, lijken Iedereen was er en Vaderskind vooral afleidingsmanoeuvres om de lezers (en tegenkandidaten voor het schrijven van een biografie) aan het lijntje te houden.

Gaat Ari Deelder de biografie van Jules daadwerkelijk schrijven? Onlangs vertelde ze in een interview dat haar vader eigenlijk helemaal geen biografie wilde, ‘maar als het dan niet anders kon, dan moest ik het maar doen, want dan zou de poen in de familie blijven’. Omdat Deelders uitgever en zij na zijn dood werden bestookt met biografieplannen en ze niet steeds ‘nee’ wilde verkopen, bombardeerde ze in overleg met de uitgever zichzelf maar tot biografe. ‘Eigenlijk wil ik die kutboeken helemaal niet schrijven,’ liet ze zich hierover onlangs ontvallen.

Diepere Deelder

Ze laat onvermeld dat er bovendien al twee boeken over Deelder verschenen: De Mensch Deelder van Pieter van Oudheusden en Herbert Verhey uit 1986 (waaruit ze in ABC Deelder notabene een aantal malen citeert) en De zin van het leven ben je zelf van Anton Slotboom uit 2020. Over dat laatste boek schreef ik op dit portaal dat het vergeefs zoeken was naar de diepere Deelder. Als iemand die diepere Deelder kent, is het zijn dochter wel zou je denken. Toch is het de vraag of zij de gekipte biografe is. Een biografie over een bekende schrijven is al een hachelijke zaak, laat staan over je vader. Afgaande op ABC Deelder kan ik me bovendien niet aan de indruk onttrekken dat ze hem vooral bewondert en net als hij lijkt ze me niet iemand die makkelijk het achterste van haar tong laat zien of zich diep in de ziel laat kijken.

In het geval van ABC Deelder leidt dat tot een nogal luchtige, anekdotische verzameling van praatjes bij plaatjes. Veel plaatjes en veel praatjes. Zo gaat ze onder de B van Bureau 72 (!) objecten van zijn werktafel bij langs. Deze bevestigen het beeld van een verzamelaar die moeite had met de moderne tijd. In een oude leren portefeuille bewaarde Deelder contant geld (dat de bank uiteindelijk alleen nog maar voor hem in huis haalde, tot ook hij over moest naar de pinpas). Hij had verschillende typemachines (een PC sloeg onder zijn vingers al snel op tilt en werd zonder pardon uit het raam gegooid). Ook op het bureau: de autosleutels van een van de vele Citroën CX-en die hij versleet (flitsers en files maakten een einde aan zijn hardrijhobby). Grappig is het verhaal over het alarmpistool waarmee hij een festival opende. Bij wijze van grap zette hij het tegen zijn hoofd. Van de tinnitus die de knal veroorzaakte, had hij volgens zijn dochter weinig last. ‘Sterker nog, hij vond de zoomende piep wel gezellig.’  

Geestig is ook het verhaal over een briefje dat Jimi Hendrix ooit aan hem schreef. Toen documentairemakers hem vroegen het te tonen, ging hij voor het oog van de camera’s tevergeefs op zoek. Als hij met zijn vrouw de docu in de bioscoop bekijkt, vraagt ze hem of hij het briefje uiteindelijk gevonden heeft. Nee dus. ‘Maar daar ligt het,’ wijst ze op het projectiescherm ‘achter in die la.’ De zaal begint zich te roeren. De discussie tussen de twee is ineens interessanter dan de film zelf. Die avond blijkt het briefje inderdaad in de la te liggen. Het prijkt nu in het ABC. Onder de H van Hendrix.

Gemakzucht

Soms is het ABC wat gemakzuchtig. Zo staan er twee uitvoerige Volkskrantartikelen van John Schoorl over Deelder in. Schrijf dan zelf wat. Ook de liefhebber die hoopt op niet eerder gepubliceerd nagelaten werk van de dichter, komt bedrogen uit.

Genieten is de brief uit 1971 waarin hij uitgever Geert Lubberhuizen de oren wast over een door Deelder aanbevolen dichter die de Bezige Bij niet wil uitgeven. In deze brief deelt hij en passant een sneer uit aan het door hem verfoeide Amsterdam. ‘Ellendige knutselaars! Waarom worden jullie nou niet eens een keer wakker in dat ellendige mausoleum, dat nog immer wil doorgaan voor de hoofdstad van Nederland. Dikke lul!’

ABCDeelder. Uit de overvolle magazijnen van Jules
Ari Deelder
Bezige Bij
ISBN 9789403170411
Verschenen in juli 2022

Bestelinformatie