Op 16 juli 1945 werd hij getest, in de woestijn van Alamogordo, New Mexico. Twintig jaar na dato verklaarde Robert Oppenheimer, de geestelijk vader van de atoombom: ‘We knew the world would not be the same. A few people laughed, a few people cried. Most people were silent. I remembered the line from the Hindu scripture the Bhagavad Gita: Vishnu is trying to persuade the prince that he should do his duty and, to impress him, takes on his multi-armed form and says: ‘Now I am become death, the destroyer of worlds.’ I suppose we all thought that, one way or other.’
Het statement staat in schril contrast met wat Ray Monk over het moment suprȇme in zijn biografie van Robert Oppenheimer noteert. Oppenheimer was zo blij als een kind met het succesvolle experiment en slaakte een kreet van triomf door de geluidsinstallatie die bij de testzone was opgesteld. Drie weken later, op 6 augustus 1945, dropten de Amerikanen de atoombom op Hiroshima, drie dagen later volgde die op Nagasaki.
Ray Monk, de meesterlijke biograaf van Ludwig Wittgenstein, noemde zijn boek Inside The Centre. Die titel slaat in de eerste plaats op het diepe verlangen van Oppenheimer geaccepteerd te worden als volbloed Amerikaan, wat hem ertoe bracht zijn joodse identiteit in een klimaat van anti-semitisme te ontkennen. Einstein merkte over Oppenheimer op:
‘The trouble with Oppenheimer is that he loves a woman who doesn’t love him – the United States government.’
In 1949 kwam aan de wetenschappelijke carrière van Oppenheimer abrupt een einde toen hij vanwege zijn vermeende communistische sympathieën door the House Un-American Activities Committee aan de tand werd gevoeld.
Maar de titel slaat ook op de visie van wat een biografie volgens Ray Monk moet zijn. In The Guardian verklaart hij:
‘Biography for me is about what Lytton Strachey called a point of view, which means a presentation of the subject in order to understand him as profoundly as possible rather than setting out a theory about him.’
In datzelfde interview merkt Monk op dat de gouden eeuw van de Britse biografie voorbij is. Uitgeverijen zijn niet meer bereid de voorschotten te verlenen die meesterbiografen als Richard Holmes, Hilary Spurling en Ray Monk in staat stellen jarenlang aan een boek te werken. Of Monk met die analyse de kritieken voor wil zijn? De recensies over The Inner Circle. The life of J Robert Oppenheimer zijn niet onverdeeld positief. Miranda Carter verwijt Monk een gebrek aan empathie voor zijn onderwerp. ’Sometimes it seems as if Monk is shying away from his subject’s emotional and personal life.’ Peter Forbes komt in The Independent tot een soortgelijke conclusie. ‘Monk does a fine job on Oppenheimer’s early life and the years of power, but the dominance of physics means that we don’t quite join up all the dots in his traumatic personal life, which flickers intermittently.’
Inside The Centre. The Life of J. Robert Oppenheimer
Ray Monk
Uitgeverij Vintage
ISBN 9780224062626
Verschenen november 2012
