Vóór Vaslav Nijinsky waren balletdansers op zijn hoogst “the green box trees surrounding the garden flowers,” aldus Lucy Moore in haar biografie Nijinsky. A Life. Nijinsky leverde het bewijs dat mannelijke gratie een bestaansrecht op zichzelf had. En dat een man op spitzen kon staan. ‘When one has seen Nijinsky dance, nothing else matters,’ zei componist Reynaldo Hahn van hem.
In feite duurde het hoogtepunt van zijn carrière slechts vier jaar, tussen 1909 – zijn aankomst in Parijs en deelname aan de Ballets Russes van Sergei Diaghilev – en 1913 – zijn overtocht naar Latijns Amerika, tijdens welke hij zijn vrouw Romolo Carlovna leerde kennen. Diaghilev , de jaloerse minnaar, ontsloeg hem op staande voet toen hij hoorde van het huwelijk. In die vier jaar moderniseerde Vaslav Nijinsky het ballet voorgoed. Hij choreografeerde L’Apres-midi d’un faune van Claude Debussy (en shockeerde het publiek met een masturbatiescene) en Le Sacre du Printemps van Igor Stravinsky, dat een schandaal op zichzelf was.
Vaslav Nijinsky, geboren op 12 maart 1889 in Kiev, groeide straatarm op in een eenoudergezin. Zijn moeder – ambitieus, zelfopofferend – stuurde de getalenteerde zoon naar de Keizerlijke Theaterschool in St. Petersburg , waar hij getreiterd werd vanwege zijn lage komaf en Poolse accent. Tijdens een van de pesterijen raakte hij in een coma die vijf dagen duurde. De wraak was zoet. Nijinski kreeg een staande ovatie tijdens zijn afstuderen. Zijn mentoren herkenden in hem een megatalent.
Nijinski werd ontdekt door prins Pavel Lvov, mecenas van het Russische staatsballet. Hun relatie oversteeg het beroepsmatige, een liaison die Nijinski verder moest helpen in het leven. ‘It was commonly accepted that lower class men would, for a small sum and out of a certain deference, have sex with men of a higher social standing.’ Voor Diaghilev, de man die hem gemaakt heeft, voelde Nijinsky alleen maar weerzin. ‘I hated him, but I put up a pretence, for I knew that my mother and I would starve to death. I pretended that I agreed with all his views…It did not matter to me what sacrifice I made.’ Lucy Moore gelooft niet dat Nijinski homoseksueel was.
Nijinski was 29 toen hij mentaal volledig instortte en gediagnosticeerd werd met schizofrenie. Hij hield tussen 19 januari en 4 maart 1919 koortsachtig een dagboek bij waarin hij het proces van zijn geestelijke zwanenzang minutieus beschreef. Toen hij in de kliniek bezocht werd door Diaghilev, die hem vroeg weer te gaan dansen voor de Ballets Russes, antwoordde hij: ‘I cannot because I am mad.’ Nijinski zou tot aan zijn dood in 1950 de inrichting niet meer verlaten.
Nijinski. A Life
Lucy Moore
Uitgeverij Profile Books Ltd
ISBN 1846686180
Verschenen mei 2013
Bestelinformatie
