Wat hebben Luisa Casati (1881-1957), Doris Castlerosse (1900-1942) en Peggy Guggenheim met elkaar gemeen (1898-1979)? Ze bewoonden alle drie het Palazzo Venier dei Leoni aan het Canal Grande in Venetië. Ook waren ze schatrijk en, ieder op hun eigen manier, extravagant. Judith Mackrell vertelt het verhaal van de drie vrouwen, wier levens zo’n beetje de hele twintigste eeuw beslaat, in The Unfinished Palazzo. Life, Love and Art in Venice.
Het palazzo non finito
Het Palazzo Venier dei Leoni moest het pronkstuk worden van de regentenfamilie Venier, die vanaf de veertiende eeuw verschillende doges in het Venetiaanse patriciaat heeft voortgebracht. In 1752 werd met de bouw gestart, maar het ontwerp van vijf etages is nooit voltooid. Ging de familie failliet? Was het verzet van omwonenden tegen de kolos, wellicht om politieke redenen, succesvol? In ieder geval is alleen de begane grond tot stand gekomen, reden waarom het paleis in de wandeling het palazzo non finito genoemd wordt. “There is a fine historical irony in the fact that a building designed to glorify a patriarchal dynasty, and one that had been left to rot once that dynasty crumbeld, was eventually rescued from obscurity by three independent single women,” aldus Mackrell.
Drie vrouwen
Luisa Casati was de meest excentrieke van dat drietal, wellicht een met Asperger behepte dodelijk verlegen vrouw, die het adagium van haar minnaar Gabriele D’Annunzio ter harte schijnt te hebben genomen. “Je moet je eigen leven maken zoals je een kunstwerk maakt.” Op haar vijftiende erfde ze het gigantische vermogen dat haar vader Alberto Amman, een textielfabrikant, bijeengescharreld had. Een deel daarvan investeerde ze in een uitzinnige garderobe, ontworpen door Léon Bakst, die ook de kostuums van de Ballets Russes gecreëerd heeft. Haar verzameling exotische dieren – boa constrictors, apen, papegaaien, albinomerels – completeerde de outfit. Als ze met haar gondel door de kanalen van Venetië voer, was dat in de regel met een cheeta aan boord. Een “levend kunstwerk”, vereeuwigd door onder andere Man Ray, Alberto Martini en Kees van Dongen. De beurskrach van 1929 berooide haar van haar vermogen. En van haar palazzo.
Doris Castlerosse, geboren Delevigne, kocht het pand in 1936. Castlerosse, dochter van een boterimporteur uit Beckenham, trouwde een platzakke Ierse edelman, Valentine Castlerosse. Aan hem ontleende ze de felbegeerde adellijke titel waarmee ze door kon dringen tot de high society van Europa. Ze was onder andere de minnares van Winston Churchill, en van diens zoonlief Randolp. “An Englishwoman’s bed is her caste,” was haar levensmotto. Een courtisane in de klassieke betekenis van het woord. Vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog moest Castlerosse haar geliefde Venetië verlaten. Ze stierf in 1942 op 42-jarige leeftijd, na een overdosis barbituraten.
Peggy Guggenheim kocht de uitgeleefde bouwval, waarin tijdens de oorlog Duitse en Italiaanse soldaten zaten ingekwartierd, in 1948. Guggenheim likte na het spaak gelopen huwelijk met Max Ernst haar wonden in Venetië. “I have never been in a city that gave me the same sense of freedom,” zei ze over haar nieuwe thuis, dat ze tot aan haar dood in 1979 niet meer zou verlaten. Haar extravagante, zelfbewuste levensstijl leverde haar de bijnaam l’ultima dogaressa op, de laatste dogana. Na haar overlijden kreeg het Palazzo zijn huidige bestemming, dat van Peggy Guggenheim Collection, een museum met een rijke verzameling aan moderne kunst van onder andere Picasso, Braque, Duchamp, Mondriaan en Rothko.
Parelelle levens
Judith Mackrell was vooral geboeid door de parallelle levens die de vrouwen in het palazzo gevoerd hebben “I was interested by what it is that allowed woman to become execeptional or individual or free at that time,” schrijft ze bij wijze van inleiding. Hoe hadden ze kunnen ontsnappen aan de mores van hun tijd, “to live life more on their own terms rather than dictated by the man they married or the fathers they chose to remain at home with?” The Unfinished Palazzo. Life, Love and Art in Venice is een ode aan de stad, het decor waarin deze levens zich hebben afgespeeld. Venetië was de stad van het dolce far niente, het heerlijke nietsdoen, een uitzonderlijke plek op aarde, vanwege “the space and knowledge it gave to women’s talents”.
The Unfinished Palazzo. Life, Love and Art in Venice
Judith Mackrell
Thames & Hudson Ltd
ISBN 9780500518663
Verschenen in juni 2017
Bestelinformatie
Bestel hier als hardcover bij Athenaeum Boekhandel (€ 25,95)
Bestel hier als hardcover bij bol.com (€ 23,99)
Bestel hier als ebook bij bol.com (€ 20,07)
