Geen domme blondjes – De biografie van John le Carré komt voorlopig niet af

In 2015 verscheen de grote biografie John le Carré, over leven en werk van David Cornwell, geschreven door Adam Sisman met ‘due respect to the sensitivities of living third parties’. Onlangs verschenen de memoires van Suleika Dawson, The Secret Heart, over haar relatie met David in 1983-1985 en nog een keer in 1999. Welke al of niet gevoelige details blijken er dan te ontbreken in Sismans verder oerdegelijke biografie, die dus bij een nieuwe druk geüpdatet zou moeten worden?

Nou, bijvoorbeeld: seks van ‘Olympisch niveau’, drie, vier keer per dag. De aankoop van een flat in Londen met een bulletproof voordeur om elkaar te ontmoeten. Zijn extreme, bijna maniakale voorzorgsmaatregelen om te voorkomen dat zijn echtgenote het overspel zou ontdekken. Het feit dat de bijna dertig jaar jongere Suleika voor hem de research deed over de grote oplichter die Cornwells vader was, de man die model stond voor een van zijn hoofdpersonen. Dat hij haar uitnodigde de biografie van zijn vader te schrijven. Het feit dat een lover met een master van Oxford hem weer het zelfvertrouwen gaf om door te gaan schrijven maar die vervolgens ‘useless‘ voor hem zou zijn als ze geen Duits leerde en niet leerde skiën – wat ze dus deed, want hij had een ‘German heart‘. Dat hij de roman van Ford Madox Ford, The Good Soldier, ‘het boek van mijn leven’ noemde. Dat hij twee jaar lang vele brieven aan Suleika schreef en dat hij veertien jaar na hun breuk het nogmaals met haar probeerde, nadat zij inmiddels zelf romanschrijfster was geworden.

Really

Overigens heeft een andere geliefde van Cornwell al veertig jaar eerder ongewild details over zijn liefdesleven prijsgegeven.SchrijfsterSusan Kennaway publiceerde in 1981 The Kennaway Papers om het literaire werk van haar overleden man te promoten, met daarin een minnaar David zonder achternaam. Dat werd een nachtmerrie: de uitgever verstuurde de recensie-exemplaren voor de Britse media met een briefje van de strekking ‘Mrs Kennaway doesn’t want you to mention that the person named David in this book is really John le Carré.’

Keurig gewacht

Dawson heeft zijn brieven bewaard en dagboeken bijgehouden en schetst een geloofwaardig psychologisch portret van Cornwell in de tijd dat ze samen waren. Ze schreef op wat hij zei over zijn twee echtgenotes en nog drie van zijn lovers, inclusief hoe Le Carré met zijn ziel onder de arm naar de begrafenis van twee ging. Ze bespraken in bed zijn manuscripten, ze verdiepte zich in wat een uit zijn barre jeugd stammende kolossale verlatingsangst moet zijn geweest (zijn moeder liep weg en zijn vader stuurde David en zijn broer Tony naar zo’n lugubere Britse kostschool). Ze beschrijft hoe hij zijn leven compliceerde, zijn eigen ‘slammers’ (gevangenissen) schiep omdat hij blijkbaar én een zorgzame echtgenote/secretaresse/redactrice én lovers nodig had. Uiteindelijk heeft ze alles van Le Carré gelezen, alle verfilmingen gezien en reflecteert ze op bepaalde constanten in zijn werk. Geen dom blondje dus. Cornwell overleed eind 2020, zijn tweede vrouw Jane enkele maanden later in 2021 en Dawson heeft dus keurig gewacht met haar verhaal. Er is waarschijnlijk niets wat Cornwells kinderen alsnog zou kunnen kwetsen, afgezien misschien van enkele nare opmerkingen van hun vader over hun moeders, Ann Sharp en Jane Eustace.

Kiss-and-tell

Dus waarom de adjunct-hoofdredacteur van het Times Literary Supplement, Robert Potts, oordeelt dat Dawsons verhaal ‘rarely more than an extended tabloid kiss-and-tell‘ is, dat is mij een raadsel. Kiss-and-tell verhalen in Britse tabloids gaan over beroemdheden met wie iemand het bed is ingedoken, soms zelfs met als doel er later voor veel geld wat sappigs over te schrijven. The Secret Heart is toch echt wat anders en heeft alleen de pretentie het verhaal over Cornwell aan te vullen, niet bevrediging van voyeurisme. Misschien is er een macho traditie in Londen om onthullingen door literaire vrouwen denigrerend te behandelen, want Susan Kennaway’s boek werd in 1981 al door een recensent in de Observer afgedaan met ‘Only a person addicted to the sight and smell of old, dirty linen could possibly take pleasure in the revelations.’

Waarschijnlijker lijkt me dat sommige mannelijke critici nog steeds geen feeling hebben voor autobiografische boeken van vrouwen over seksuele partners. Annie Ernaux, die dit jaar de Nobelprijs voor Literatuur kreeg (hoewel soms verguisd door conservatief Frankrijk) schreef er wel drie, waarvan er één met een sopscène uit een pornofilm begint. Brigitte Giraud won dit jaar de Prix Goncourt met haar boek over samenleven met een rocker in de jaren 90. De schrijfster Benoîte Groult schreef in 1988 het autobiografische Zout op mijn huid, waarin ze de decennialange seksrelatie beschreef met een fantastische minnaar uit de lagere klasse, terwijl deze bourgeois feministe gewoon getrouwd bleef met haar bourgeois echtgenoot. Wij in Nederland kregen in 1976 De schaamte voorbij van Anja Meulenbelt, in 2019 Vallen is als vliegen van Manon Uphoff. Al deze vrouwen zijn uitgesproken feministes geworden. Het zijn allemaal voorbeelden van autobiografische boeken waarin het noteren van de ervaring, van het doorleefde op de voorgrond staat, juist omdat fantastische seks en foute seks nog te weinig het domein waren/zijn van vrouwelijke auteurs.

Dit jaar kwam ook A Private Spy uit, een grote verzameling brieven van Cornwell (752 pagina’s) onder redactie van zijn zoon Tim Cornwell, die dit jaar overleed. Sisman maakte van een reeks brieven die hij aangeboden kreeg, geen gebruik en Potts las Tims verzameling nog niet. Dus men zou hoop kunnen houden op een beetje bekering.

The Secret Heart – John Le Carré: An Intimate Memoir
Suleika Dawson
Mudlark/HarperCollins Publishers
ISBN: 9780008533021
ISBN Ebook : 9780008533038
Verschenen in september 2022

Bestelinformatie

A Private Spy. The Letters of John Le Carré
Tim Cornwell (editor)
Viking UK
ISBN paperback 9780241550106

Bestelinformatie

John le Carré. The Biography
Adam Sisman
Bloomsbury Publishing Plc
ISBN paperback 9781408849460
ISBN ebook 9780062106292
Verschenen in november 2015

Bestelinformatie