Duke Ellington had er een talent voor. Hij was “at the right place at the right time, doing the right thing before the right people” toen hij in 1917, aan het begin van het Jazz-era, met The Duke’s Serenaders zijn eerste big band formeerde. Hij verruilde zijn geboorteplaats Washington D.C. voor New York City, waar net de Harlem Renaissance plaatsvond, de culturele wervelstorm van Afro-Amerikaanse schrijvers als Langston Hughes en musici als Roland Hayes.
In 1926 ontmoette hij muziekuitgever Irving Mills, die van grote invloed zou zijn op zijn persoonlijke stijl: “A different kind of black man, fine-spoken and expensively tailored, a fellow whom broad-minded white folks could imagine introducing to their friends, even if they might not care to bring him home to meet their wives.”
Tijdens hun dertienjarige samenwerking kwamen zijn belangrijkste bijdragen aan de American Songbook tot stand: It Don’t Mean A Thing (If It Ain’t Got That Swing), Mood Indigo en Sophisticated Lady. Ellington rekende in de fameuze Cotton Club in Harlem af met “the smiling black, the shuffling black…” en kreeg volgens zijn kornettist Rex Stewart voor zijn verschijning de handjes op elkaar: “Duke made his dramatic entrance attired in a salmon-colored jacket and fawn-gray slacks and shoes. The shirt, I remember, was a tab-collared oyster shade and his tie some indefinable pastel between salmon and apricot. The audience cheered for at least two minutes.”
Met de burgerrechtenbeweging had hij weinig op. De Mars op Washington in 1963, met de beroemde toespraak van Martin Luther King bij het Lincoln Memorial (“I have a Dream”), beschouwde hij vooral van belang voor de plaatselijke middenstand. “The only people who did good out of the goddamn parade was the people who owned business in Washington, the hotels,” aldus Ellington. Zijn strijd tegen het racisme drukte hij in akkoorden uit: zijn ambitieuze jazz-symfonie Black, Brown, and Beige dat zijn oeropvoering kende in de Carnegie Hall in New York City.
Terry Teachout schreef een nieuwe biografie van Duke Ellington, geen sinecure voor een man die nogal bedacht was op zijn privacy. “He talked not to explain himself but to conceal himself.” Toch weet Teachout het nodige te onthullen over het private bestaan van Ellington. Huwelijkse trouw was niet aan hem besteed. Het litteken in zijn gezicht was volgens intimi toegebracht door zijn eerste vrouw Edna Thompson, de stille getuige van een promiscue levenswandel. Teachout is het op de eerste plaats om de muziek te doen en om de betekenis van de big band in de geschiedenis van de jazz, want volgens Billy Strayhorn was die zijn echte instrument. Een opmerkelijke liefdevolle constatering voor een man die niet alle krediet, en royalty’s, kreeg voor de bijdragen die hij aan de muziek van Ellington geleverd heeft. Wellicht is het een onontbeerlijke karaktereigenschap voor de leider van een big band. “I’m easy to please. I just want to have everybody in the palm of my hand.”
Duke. A Life of Duke Ellington
Terry Teachout
Gotham Books
ISBN 9781592407491
Verschenen oktober 2013
