Aung San Suu Kyi trouwde in 1972 op één huwelijkse voorwaarde met Michael Aris, boeddholoog aan de Universiteit van Oxford: als haar volk haar nodig had, zou ze terugkeren naar Birma. In feite was het haar zieke moeder die Suu Kyi in 1988 deed besluiten Engeland te verlaten. In datzelfde jaar trad de leider van de militaire dictatuur, Ne Win, af en braken er studentenprotesten uit die door het leger bloedig werden neergeslagen. Suu Kyi, dochter van Aung San, de founding father van de Birmese onafhankelijkheid, groeide uit tot het boegbeeld van de democratische oppositie. Ondanks haar huisarrest, wist ze in 1990 met haar National League for Democracy (NLP) een overweldigende verkiezingswinst te boeken, maar het militaire bewind legde die uitslag naast zich neer. In 1999 kwam ze voor het grootste dilemma van haar leven te staan. De Birmese autoriteiten weigerden haar doodzieke man een inreisvisum te verstrekken. Wanneer Suu Kyi hem in Engeland zou bezoeken, wist ze dat ze Birma nooit meer binnen zou komen. Ze besloot te blijven. Michael Aris stierf op 27 maart 1999 in Oxford aan de gevolgen van prostaatkanker, zonder zijn vrouw aan zijn zijde.
Peter Popham publiceerde in 2011 een biografie van Suu Kyi, die onlangs in een goedkope herdruk verschenen is: The Lady and the Peacock. Het is een van de opmerkelijkste biografieën van de afgelopen jaren en behoort tot het beste wat ooit over Birma geschreven is. Veeleer dan uit een politieke overtuiging komt de persoonlijke opofferingsgezindheid van Suu Kyi uit een religieus-etnische beschouwing voort. Na de dood van haar jongere broer, ziet ze zichzelf als schatbewaarder van het gedachtengoed van haar vader, die in 1947 door politieke rivalen werd vermoord. Haar Boeddhistische levensovertuiging stelt haar tot een hoge mate van zelfverloochening in staat. ‘Suu is sometimes portrayed as a woman torn between husband and country. In fact, Popham shows her loyalties were between husband and father,’ schrijft Sarah Sands in haar recensie voor London Evening Standard.
De recente ontwikkelingen in Birma vallen buiten het bestek van het boek van Popham. (Volg wat dat betreft zijn weblog, want die is buitengewoon interessant). Na het aantreden van Thein Sein als president schijnt er een kleine detente tussen het Birmese bewind en zijn onderdanen plaats te vinden. Die wordt door de internationale gemeenschap kritisch maar hoopvol gevolgd. Websites worden niet langer geblokkeerd, er is een grotere persvrijheid, vakverenigingen en openbare demonstraties worden oogluikend toegestaan. Suu Kyi heeft haar huisarrest inmiddels ingeruild voor een zetel in het parlement, dat overigens nog steeds gedomineerd wordt door militairen. Tezelfdertijd nemen de religieuze spanningen tussen de boeddhistische gemeenschap en islamitische minderheid toe in Birma, met als dieptepunt de Rakhine State riots die in 2012 plaatsvonden. Het stilzwijgen van Suu Kyi over die etnische conflicten wordt haar door menig mensenrechtenactivist kwalijk genomen, ze heeft aan morele autoriteit ingeboet. In een recente column wijst Popham erop dat er een wereld van verschil is tussen het bestaan van een activiste en dat van een politica. Zijn geloof in de politieke missie van Suu Kyi is onaangetast. ‘Some believe that senior military figures hostile to her orchestrated the violence in Arakan state last year for precisely this reason: by goading Suu Kyi into speaking out on the issue, they hoped to destroy her popularity. If that is true, she has disappointed them – and proved, perhaps, that she can be as slippery a politician as the next one. That may not endear her in the west, but shrewdness is a necessary attribute of politicians everywhere; even those the world would prefer to regard as saints.’
The Lady and the Peacock. The Life of Aung San Suu Kyi
Peter Popham
Uitgeverij Experiment
ISBN 1615190813
Verschenen april 2013
