De smaakpolitie maakte in de jaren zeventig de dienst uit. Dat heeft de koning van de commerciële popmuziek George Baker geweten. In een interview in het gezaghebbende muziekblad OOR liet journalist Peter van Bruggen in 1976 geen spaan heel van de succesvolle muzikant uit Hoorn. In de jaren negentig kantelde dat beeld nadat de Amerikaanse regisseur Quentin Tarantino voor zijn film Reservoir Dogs koos voor het nummer Little Green Bag dat al eerder, in 1969, de hitlijsten in Amerika bestormde. Biograaf en historicus Rutger Vahl heeft zich verdiept in deze ‘’foute’’ artiest en schreef de biografie Nu weet ik het zeker, ik hou van George Baker. Met als ondertitel: Nederlands succesvolste popartiest en de smaakpolitie.
Vahl zou zelf nooit op het idee gekomen zijn een biografie aan George Baker te wijden. ,,Ik had niet zoveel met zijn muziek. Tot ik iemand tegen het lijf liep die zei: ‘Waarom schrijf je niet eens een boek over George Baker? Niemand weet hoeveel succes die man heeft gehad.’ Hij noemde imponerende getallen, die ik in mijn boek trouwens wel enigszins nuanceer, maar mijn nieuwsgierigheid was gewekt.’’
Gaandeweg het schrijfproces veranderde de houding van de schrijver ten opzichte van zijn onderwerp. ,,Ik werd al snel gegrepen door zijn verhaal en heb grote bewondering voor zijn veerkracht en vasthoudendheid. Hans is een selfmade man en houdt alles zoveel mogelijk in eigen hand. Hij schrijft zijn eigen teksten, muziek, is zijn eigen producer en speelt het liefst zelf alles in. Ik zou zijn muziek authentiek en herkenbaar noemen maar niet origineel. Hij heeft absoluut een eigen sound, alleen heeft die in sommige kringen een negatieve bijklank. Als je als band het predikaat Baker-sound kreeg opgeplakt was dat geen compliment.’’
George Baker, zijn echte naam is Hans Bouwens, kwam in 1944 in Hoorn ter wereld. Zijn vader, een Italiaanse soldaat die als krijgsgevangene van de Duitsers in Nederland terecht kwam – een vergeten geschiedenis wat betreft de Tweede Wereldoorlog -, heeft hij nooit gekend. Het is nooit duidelijk geworden of Peppino Caruso op de vlucht is doodgeschoten of dat hij is teruggekeerd naar zijn vaderland en nooit meer iets van zich heeft laten horen. Hans groeide op bij zijn moeder en zijn grootouders en voelde zich op school een buitenbeentje. Muziek wordt zijn uitlaatklep, daar heeft hij alles voor over. ,,Je hebt altijd een onbestemd gevoel dat je naar iets op zoek bent,’’ zegt Hans daarover als hij zelf al grootvader is.
Vahl: ,,Al heel jong wist Hans dat hij popartiest wilde worden en was hij vastbesloten zijn doel te bereiken. Hij had niets te verliezen, een opleiding had hij niet. Voordat hij in de muziek terecht kwam had hij er al tien jaar ongeschoold, geestdodend, veelal vies werk, op zitten. Je zou hem met recht een van de weinige echte arbeiders in de Nederlandse popmuziek kunnen noemen. ’’
Dat is volgens Vahl ook de reden dat zijn muziek onder die doelgroep zo populair is. In A Song For You , dat hij in 1975 schreef, stak hij al die hardwerkende mensen een hart onder de riem:
People everywhere
working every day
Five days every week
enough of all those factories
and now you’re here tonight
to hear us play for you
Bouwens had maar één jaar V.G.L.O doorlopen en ging op zijn veertiende van school, waardoor zijn Engels niet al te best was. Hij werd er geregeld om uitgelachen. Een zin als I like to sleep out on Sunday mornings, werkte veel mensen op de lachspieren maar niet bij zijn achterban. Vahl: ,,Die fans hadden dezelfde achtergrond, die hoorden dat niet eens. Ze snapten meteen waar hij het over had.”
George Baker scoorde 35 hits in Nederland en stond twee keer hoog in de Amerikaanse Billboard Hot 100. De eerste single was meteen raak en werd een internationaal succes. Little Green Bag kwam in 1969 uit en stond 11 weken in de top 40, met als hoogste notering een negende plaats. Zijn grootste hit Una Paloma Blanca was zijn eerste nummer één hit. Het nummer werd minimaal 450 keer gecoverd – Vahl vond 457 versies, maar vermoed dat er meer zijn -, stond in tientallen landen in de hitlijsten en ging meer dan zes miljoen keer over de toonbank. Orkestleiders James Last en Paul Mauriat zetten het op hun repertoire, er zijn allerhande instrumentale versies van accordeonduo’s tot steeldrumbands en diverse internationale sterren namen het nummer op, onder wie Demis Roussos, David Garrack, Bobby Vinton en Tom Jones. Wereldwijd verkocht Hans 25 miljoen platen en schreef zo’n 400 songs.
Het kwaliteitsblad OOR had in die jaren een duidelijke opvatting van wat wel en geen goede popmuziek was. Dat was trouwens wereldwijd het geval. Grote broer Rolling Stone hanteerde hetzelfde beleid: rock & roll, blues en folk, dat was echte muziek, andere muziekvormen werden niet altijd serieus genomen. ,,Het debat over rockism tierde in de jaren 70 welig. Rock was authentiek, pop was commercieel. Country-muziek was ’verdacht’, dat zat in de rechtse, conservatieve hoek. Daarom viel de tweede single die George Baker uitbracht ook niet in goede aarde. Dear Ann, zweemde teveel naar de country. De platenmaatschappij wilde het liefst doorborduren op het succes van Little Green Bag, maar Hans weigerde dat. Hij wist wat hij wilde. Met Una Paloma Blanca gebeurde hetzelfde. De platenmaatschappij zag er geen single in en weigerde aanvankelijk het liedje uit te brengen, maar ook toen hield Hans voet bij stuk. En daarmee had hij opnieuw een wereldhit te pakken.’’
Waarom gaf hij destijds dan toch het interview aan het popblad OOR? Journalist Peter van Bruggen gaf het stuk de kop mee: De man die het lachen niet kon laten. Vahl: ,,Hans wilde heel graag serieus genomen worden, er graag bijhoren. Hij kwam echter van een koude kermis thuis. Je zou het naïef kunnen noemen, maar Hans geloofde in de goedheid van de mens. Dat het hem diep geraakt heeft staat volgens Vahl wel vast. ,,Zo’n 30 jaar later kwam hij in een interview nog terug op de negatieve ervaring met OOR, dat was hij nog niet vergeten.’’
Arrangeur en orkestleider Dick Bakker heeft volgens de biograaf een belangrijk aandeel gehad in de successtory. Vahl vergelijkt hem met George Martin, die de vijfde Beatle werd genoemd. ,,Bakker had een conservatoriumopleiding afgerond, bezat een ruime dosis muzikale intelligentie en bracht diepte in de songs aan. Als hij de arrangementen te gepolijst en te mooi maakte, trapte Hans trouwens wel op de rem. Dit is niet wie ik ben’, zei hij dan.’’ In 1978 stopt de samenwerking. Van de muziek na het Baker-Bakker tijdperk is Vahl minder geporteerd. ,,Recensenten beschuldigen hem ervan dat hij zich herhaalde en Hans heeft zelf ook weleens toegegeven dat hij zich nauwelijks meer vernieuwde. Waarschijnlijk is hij toch te bang zijn publiek kwijt te raken.’’
In de jaren tachtig bevond de carrière van Hans zich op een dieptepunt. Hij wil meer tijd in zijn gezin steken en verkast naar Spanje. Na tien jaren voortdurend onderweg te zijn was hij totaal op. ,,We zouden het nu een burn-out noemen.’’ Hij bleef er een jaar of vijf maar miste de spotlights. Terug in Nederland had hij opnieuw succes met de heropgerichte George Baker Selection, maar nooit meer zoals in de jaren zeventig. Nadat hij in 1989 solo was gegaan, doofde zijn populariteit en leek zijn carrière voorbij. Die kreeg echter weer een nieuwe en onverwachte impuls toen de Amerikaanse regisseur Quentin Tarantino begin jaren negentig het nummer Little Green Bag gebruikte als titelsong voor zijn film Reservoir Dogs . ,,Maar pas zeven jaar nadat de film uitkwam viel in Nederland het kwartje en werd de single opnieuw uitgebracht. Dat betekende nieuwe populariteit en voor het eerst ook acceptatie in kringen die hem altijd hadden verguisd. Al blijft het een waardering met de rem er op’’, stelt Vahl.
De biograaf vertelt dat Hans in de jaren negentig een uitnodiging kreeg om te komen spelen op een muziekfestival in Rotterdam met als thema Film en Muziek. Zijn naam werd echter niet vermeld op de poster. ,,Ze konden vanwege Tarantino niet om hem heen maar hij moest snel zijn nummer spelen en weg wezen. Hans pikt dat, die is niet iemand die kwaad wegloopt, maar doet zijn ding. Het was zijn stille triomf, dat hij als enige de zaal los wist te krijgen en dat liet hij een paar jaar later nog wel even fijntjes weten in een interview. In RTL Late Night was hij uitgenodigd omdat hij 45 jaar in het vak zat. Zijn nieuwste single speelde hij tijdens de commerciële break, Little Green Bag was wel in de uitzending te horen.’’
In het leven van Hans speelt het gemis van zijn vader een belangrijke rol. In hoeverre moet je als biograaf willen psychologiseren? Vahl is daar duidelijk over. Hij vindt dat een biograaf een visie moet hebben. ,, Je kunt naar mijn idee geen boek over iemand schrijven als de mens niet aan bod komt. Karakter, drijfveren, daar kan je als biograaf niet omheen. Ik lees liever een biografie met een visie, die onderbouwd is en waar ik het niet mee eens ben dan een biografie zonder een mening.’’
Zo bestudeerde Vahl onderzoeken over vaderloosheid. Vooral in Duitsland is, vlak na de oorlog, veel onderzoek gedaan, omdat een kwart van de Duitse kinderen geen vader meer had. ,,Uit die onderzoeken kwam naar voren dat onder die kinderen vaker depressies en werkloosheid voorkomen. Beide uitkomsten waren trouwens niet op Hans van toepassing. Wat wél opvalt is zijn brandende ambitie, het geloof in eigen kunnen. Temeer omdat hij zich soms ook een provinciaal voelde. Toch was hij er heilig van overtuigd dat hij in staat was op eigen kracht de top te bereiken. Hij wilde in de spotlights staan om te laten weten: ik doe er toe.’’
Vahl zoekt tevens een verklaring voor dat grote succes. ,,De teksten die Hans schreef, komen uit hem zelf en zijn redelijk autobiografisch. Hij gebruikt universele thema’s: zoals het zoeken naar vrijheid en geluk. Toch voel je altijd een melancholieke ondertoon. Of dat te maken heeft met het gemis van zijn vader? Dat ligt voor de hand, maar dat weet je natuurlijk nooit zeker.’’
Het gaat er volgens Vahl om of je een artiest gelooft. Bij Hans is dat het geval. ,,Natuurlijk is een witte duif die weg wil vliegen een cliché maar het is wel curieus dat de ter dood veroordeelde Gary Gilmore op weg naar de plaats van de executie in het busje op de autoradio Una Paloma Blanca hoorde en vroeg of de radio aan mocht blijven toen de bestuurder die uit wilde zetten. Er was dus wel degelijk iets waardoor hij geraakt werd.’’
Meewerken aan de biografie wilde Hans niet. Hij voelde zich vereerd, maar wilde niet praten over zijn privé-leven, dat hij altijd heeft geprobeerd af te schermen. Toch kreeg Vahl een reactie, via de mail. In het programma ‘t Wordt nu laat op Radio 2 waar Vahl onlangs te gast was om over zijn boek te praten liet de redactie een reactie horen van Hans. ,, Hij had het in één ruk uitgelezen, vond het soms confronterend maar werd ook geraakt en vond het een mooi boek. ’’
,,Nee, over het hoofd gezien is George Baker niet, ’’ concludeert Vahl. ,,In het begin van zijn carrière won hij al diverse prijzen , zoals de Conamus Exportprijs in 1975 voor het nummer Una Paloma Blanca. Als je zoveel platen verkoopt, blijf je natuurlijk niet onopgemerkt. De Tros en de Telegraaf hebben de zanger vanaf het begin omarmd maar de ‘echte muziekliefhebber’ haalde er zijn neus voor op.’’ Een doorzetter, een harde werker en een echte singer-songwriter. Zo omschrijft Vahl de meest succesvolle popartiest van Nederland. ,,Voor het geld hoeft hij niet meer te werken. Toch schrijft hij nog steeds liedjes. Het is voor hem een manier om zich te uiten. Dan ben je voor mij een rasartiest.’’
Nu weet ik het zeker, ik hou van George Baker. Nederlands succesvolste popartiest en de smaakpolitie
Rutger Vahl
Nijgh & Van Ditmar
ISBN 9789038805399
Verschenen in september 2018
Bestelinformatie
Bestel als paperback bij Athenaeum Boekhandel (€ 19,99)
Bestel als paperback bij bol.com (€ 19,99)
Bestel als ebook bij bol.com (€ 11,99)
