,,Hij had mijn opa kunnen zijn’’, laat auteur Willem Meiners (Amsterdam, 1949) mij weten, vanuit het verre Maine. We spreken over de hoofdpersoon van de biografie, waar de auteur momenteel aan werkt en die in het voorjaar bij uitgeverij Balans verschijnt – de vergeten president Warren Harding (1865-1923). ,,Hij was de enige journalist die president van Amerika is geworden. We delen dezelfde achtergronden. Harding was een heel menselijke man van Hollandse afkomst, die al jong in de journalistiek belandde bij eenzelfde type krant als waar ik werkte. We werden allebei al snel hoofdredacteur en bedreven shoe leather journalistiek, voor de gewone man in de straat. Ook de tomeloze ambitie herken ik maar bovenal zijn liefde voor het krantenbedrijf, de geur van een zetterij, papier en drukpers.’’
Oud-hoofdredacteur van de Gooi- en Eemlander en ondernemer Meiners woont al vanaf 1991 in Amerika. In zijn vorige boek de Dutch Touch omschreef hij zichzelf als: ‘een Nederlandse emigrant die veertig jaar in Nederland en dertig jaar in Amerika achter de rug heeft, is opgeleid als journalist en dol is op het vele reizen dat het stellen van vragen met zich meebrengt.’
,,Volgende maand woon ik hier 29 jaar. Ik ben van de JFK-generatie en volgde een jongensdroom, zonder vastomlijnd idee van wat ik er te zoeken had. Wèl was ik er van overtuigd, dat ik er iets zou vinden. Na een twintigjarig dienstverband bij De Gooi- en Eemlander, waarvan de helft als hoofdredacteur, nam ik ontslag en vertrok.’’ Meiners had een deal met de krant voor anderhalf jaar correspondentschap en een terugkeergarantie, mocht het avontuur in schoonheid sterven. Daarnaast schreef hij nog voor de NCRV-gids en Penthouse.
Hij kent Amerika inmiddels als zijn broekzak, bezocht alle vijftig staten. Wat hem opviel: Amerika is een opvallend Nederlands land. ,,Ik noem Amerika regelmatig de Verenigde Staten van Nederland.’’ Meiners voelt zich verwant met de emigranten uit de WIC-tijd, een groep van ruim 9000 Nederlanders, die vanuit het welvarende Nederland vertrokken naar Amerika en neerstreken bij de Hudson rivier. De nazaten van deze groep, van wie de eersten in 1623 arriveerden, vormden de basis van Dutch Touch, dat in 2019 verscheen. Het boek verhaalt over de invloed van deze emigranten door de eeuwen heen. Veel bekende Amerikanen blijken Hollandse roots te hebben, zoals Angelina Jolie, Clint Eastwood, Meryl Streep, Christina Aguilera, Taylor Swift en George Clooney. Marlon Brando stamt uit Utrecht, Elvis Presley uit Spakenburg en Robert de Niro uit Schoorl. Mark Twain, Jane Fonda, Kim Kardashian? Nederlands. Net als Thomas Edison, Alexander Bell, Henry Ford, de Rockefellers en negen Amerikaanse presidenten.
President van The Roaring Twenties
Eén van deze presidenten is Warren Harding. Al 30 jaar lang verzamelt Meiners informatie over deze republikeinse regeringsleider, die van 1921 tot 1923 het land bestuurde en nauwelijks in de geschiedenisboeken voorkomt. Mocht er al over hem geschreven zijn, dan wordt hij meestal afgeschilderd als een slecht staatshoofd. ,,Onterecht’’, stelt Meiners. ,,Niets van wat ik over hem las, wees erop dat hij iets dusdanig verkeerd had gedaan dat hij ook maar in de verste verte het predikaat slechtste president verdient. Franklin Pierce en James Buchanan, dàt waren slechte presidenten. Die twee staken geen vinger uit om een burgeroorlog te voorkomen. Herbert Hoover deed niets tegen de Grote Depressie, en Richard Nixon bracht zichzelf ten val, over fout gesproken. De seksverhalen over Harding vielen in de categorie ‘niets nieuws onder de zon’. En het omkoopschandaal, dat hem het meest werd aangewreven, de illegale verkoop van een staats-olieveld, had buiten zijn zicht plaatsgevonden. Vandaar dat niemand ooit beweerde dat Harding er zelf iets mee te maken had. Het kwam pas na zijn dood naar buiten, hij heeft zich er nooit tegen kunnen verweren.’’
Harding was dè president van de Roaring Twenties: Amerika danste de charleston. In die roerige periode vielen er maar liefst vijf Franse kabinetten, zes Italiaanse en zes Duitse. Italië werd in 1922 een dictatuur. Het verbaast Meiners dat iedereen de naam van Mussolini kent en maar heel weinigen die van Harding. ,,Dat is opmerkelijk want hij was een goede president omdat hij zijn beleid, anders dan de werkelijk slechtste president ever Donald Trump, baseerde op een filosofie waarover hij had nagedacht. Harding, consequent conservatief, sleurde het land uit een economisch dal en bracht de werkloosheid terug van 15 naar twee procent. Het herstel van de werkgelegenheid resulteerde in zo’n grote productiviteit, dat Amerika massaal auto’s, radio’s, nieuwe moderne kleren en allerhande huishoudelijke apparatuur begon te kopen. Eén op de drie mensen in Los Angeles had een auto, er werden elk jaar ineens een miljoen nieuwe woningen gebouwd.’’
Daar komt nog eens bij, dat hij grote landen naar Washington haalde en met hen drie ontwapeningsverdragen sloot. Amerika groeide niet alleen uit tot de grootste economie ter wereld, maar die was ook nog eens groter dan die van Engeland, Frankrijk en Duitsland bij elkaar. Dat deed hij allemaal in minder dan 900 dagen.’’
Beroemde toespraak
Daarnaast was hij de eerste president, die inzag en betoogde dat Black Lives Matter. In het ‘racistische hol van de leeuw’ Alabama, hield hij op 26 oktober 1921 een beroemde toespraak, waarin hij de hoop uitsprak dat rassenscheiding ooit tot het verleden zou gaan behoren. Dat deed hij nadat hij in New York de laatste eer bewees aan het eerste schip met dode soldaten van de slagvelden van Verdun en de Somme. Dat had hem zeer aangegrepen. Hij legde één van de doden in het graf van de onbekende soldaat op Arlington Cemetery, en onder de indruk van de offers die ook zwarte soldaten hadden gebracht, besloot hij om naar Birmingham, Alabama af te reizen. Veel zwarte vechters voor Amerika, zo betoogde bij, ontdekten in Frankrijk dat er ook landen bestonden waar huidskleur niks uitmaakte. Dat gaf volgens hem te denken.’’
Volgens Meiners is de populaire Harding ‘zwaar mishandeld’door historici. In presidenten-lijstjes bungelde hij altijd ergens onderaan, alhoewel dat beeld nu langzaam begint te kantelen. De auteur denkt dat lang is onderschat, hoe belangrijk het was dat een plaatselijk journalist in het Witte Huis terecht kwam. ,,Het komt niet vaak voor dat een presidentskandidaat op zijn klompen aanvoelt, wat er in hoofd en harten van de kiezers leeft. Abraham Lincoln bezat het talent, en veel later ook Ronald Reagan en Bill Clinton. Alle drie waren ze opgegroeid in gewone buurten maar Harding was er beter in dan de andere drie bij elkaar.’’
,,Hij was niet alleen opgegroeid tussen normale mensen maar bleef ook als reporter actief en kwam ze in zijn werk voortdurend tegen. Hij wist wat een brood en een liter melk kostte, maar ook waar mensen het over hadden aan de pokertafel, in de dokterswachtkamer en bij de slager. Dat aspect, de unieke invalshoek die hij als regionale journalist meebracht, op dat bijzondere moment in de geschiedenis, na een oorlog, na een grote werkloosheid, na een dodelijke pandemie, diè kennis van wat mensen voelden en vonden, is volgens mij de hoofdreden waarom Warren Harding in een zo korte tijd slaagde.’’
Amerika kreunt
Hoe anders is het nu, honderd jaar later. Het contrast kan volgens Meiners niet groter zijn. ,,Begin jaren twintig werd Amerika geleid door een van de aardigste en normaalste mannen uit die tijd, die het land na een virusepidemie, een wereldoorlog, en een massawerkloosheid in 882 dagen weer op de rails kreeg. Mannen en vooral vrouwen vierden de Roaring Twenties, Amerika dwong ontzag en respect af. Nu, honderd jaar later, kreunt het land onder een verschrikkelijk slecht gemanagede epidemie, tientallen miljoenen banen zijn weg, de economie krimpt, de politie blijft zwarten vermoorden, de president moedigt geweld aan en zet mensen tegen elkaar op.’’
De auteur heeft zijn eerste drie hoofdstukken inmiddels afgerond. Het schrijven gaat hem gemakkelijk af. ,,Ik mag mezelf inmiddels een ervaren boekenschrijver noemen. In de ochtend kom ik traag op gang. Nadat ik ben ontwaakt, kus ik mijn lieve vrouw Alice en vertel ik haar hoeveel ik van haar houd. Dan kijk ik uit het raam naar buiten om te genieten van de herfstkleuren in het bos achter mijn huis, ga daarna op mijn hometrainer zitten en start in de loop van de ochtend met schrijven. Een vast ritueel. Mijn probleem is dat ik door ieder geluid word afgeleid. De poes, de hond, Alice die bezig is in de keuken, alles dient als smoes om op te staan. Dat gebeurt zo een keer of tien achtereen en dan ineens heb ik het te pakken en schrijf ik door. Mocht ik vastlopen, no problem, ik ben een rasoptimist en vind altijd een uitweg.’’
Het staat vast dat hij in zijn biografie andere accenten gaat leggen dan in eerdere boeken die over deze president zijn verschenen. Een van zijn drijfveren is dat hij Harding recht wil doen omdat hij dat verdient. ,,Hij stierf op 57-jarige leeftijd aan een hartaanval en daardoor heeft hij zijn werk niet kunnen afmaken. De man was mateloos populair. Toen zijn kist per trein van San Francisco naar Washington, D.C. werd overgebracht, stonden 9 miljoen Amerikanen langs de spoorlijn om hem de laatste eer te bewijzen.’’
Zijn legacy is volgens Meiners actueler dan ooit. ,,Het wanbeleid van Trump zorgt ervoor dat we nu met andere ogen kijken naar hen die hem voorgingen. Het respect voor Amerika ligt op de schroothoop. De grote vraag is: hoe gaat het militair machtigste land ter wereld hier vanaf volgend jaar mee om? Op de manier van Trump, de in mijn ogen écht slechtste president? Of op de manier van Harding, de zogenaamd slechtste president die de kans niet kreeg om zijn goede werken af te maken?’’
Meiners is heel positief en optimistisch gestemd. Het negatieve imago is volgens hem dan wel te wijten aan de huidige president, maar ‘hij is niet meer dan een postzegel op een hele grote enveloppe’.
,,Er dient zich een nieuwe generatie aan, die zich in zowat alle geledingen van de samenleving manifesteert, aangestuurd door jonge, prima opgeleide vrouwen. Niet voor niets nemen zij het voortouw in het protest. Mark my words: Amerika staat aan de vooravond van grote veranderingen en die zijn bijna zonder uitzondering positief.’’
