Tiger Woods: icoon die een weg baande

Vergis je niet in de mate waarin Tiger Woods (1975) zo’n tien jaar geleden een absolute superster was. Voor mijn generatie (ik ben van `82) veranderde hij niet alleen het golfspel, hij wás het golfspel. Tot de komst van de zwart-aziatische Amerikaan werd het golfen gedomineerd door blanke kakkers van middelbare leeftijd met bowlingschoenen aan. Golfen? Knikkeren voor oude mannen. Suf. Oorverdovend saai om naar te kijken. Totdat eind jaren 90 opeens Tiger Woods ten tonele verscheen. Woods droeg stoere Nike-kleding, hij was gekleurd in een verder blanke wereld én hij had zijn naam mee. Maar hij was bovenal uitzonderlijk getalenteerd. Op internet kun je nog de filmpjes zien waarin hij een bal via het wateroppervlak naar de overkant slaat, zoals je een platte steen gooit wanneer je op de oever staat. Zeldzame afslagen, ongelooflijke putts, gelikte commercials met Tiger in de hoofdrol en het onmogelijke gebeurde: golfen werd stoer. Vrienden van me gingen aan het begin van deze eeuw de golfbaan op in plaats van de voetbalschoenen onder te binden. Waren de golfclubs (die ook in hoog tempo in Nederland verrezen) eerder nog het terrein van pensionado’s met een Rotary-lidmaatschap, nu trad razendsnel de verjonging in.

Recent verscheen Tiger Woods, de biografie, geschreven door de gelauwerde Amerikaanse sportjournalisten Jeff Benedict en Armen Keteyian. Er zijn inmiddels genoeg biografieën van Woods verschenen om een klein huis mee te bouwen. Die boeken hebben echter één nadeel: ze zijn voor het overgrote gedeelte geschreven in Woods’ hoogtijdagen, toen hij nog het voorbeeld was van sportend én zwart Amerika. Maar zelden zijn helden harder gevallen dan Tiger Woods, in een draaikolk van medicijnen, overspel, drugs, leugens en gezondheidsklachten. “Kassa”, moeten beide biografen gedacht hebben. En ook al weigerde Woods zelf iedere medewerking, de afgelopen drie jaar waren de twee auteurs bezig met het bevragen van diens omgeving, het doorspitten van door Woods’ gegeven interviews in de media en het bekijken van 100 uur aan beeldmateriaal, zowel op de golfbaan als erbuiten. Ga er maar aan staan.

Het resultaat is een ietwat hijgerig uitpluizen van een besmeurde atleet. Met meer dan 360 pagina’s is deze nieuwste biografie een behoorlijke pil die weliswaar de hele breedte van Woods’ leven en carrière uitdiept, maar de gedetailleerdheid doet de leesbaarheid geen goed. Direct in het eerste hoofdstuk (quasi-creatief Het einde genoemd) wordt de toon gezet met een sappige reconstructie van vrijdag 27 november 2009: de dag waarop voor Woods alles misliep en zijn jarenlange vreemdgaan én medicijngebruik onder het vloerkleed vandaan kwamen. Maar dit soort verhalen zijn het resultaat van roddelrubrieken doorlezen, niet van gedegen biografisch zoekwerk.

Tiger

Het levensverhaal van Woods lijkt zo uit een mal te komen van alle andere (kind)sterren die van hun sokkel vallen. Tiger wordt geboren als Eldrick Woods. Zijn vader Earl Woods, een oud-militair en fanatiek golfbeoefenaar, noemt zijn zoon steevast Tiger. Dit ter herinnering aan een gesneuvelde kameraad in de Vietnamoorlog: een gewoonte die zijn omgeving snel overneemt. Al op zijn tweede verschijnt Tiger Woods op de Amerikaanse televisie: met zijn zestig centimeter en een houten golfclub slaat hij dan al een golfbal vijftig meter weg, kaarsrecht. Een geboren talent. Zijn vader beschermt Woods voor alles en iedereen: voor vriendjes, klasgenoten, leraren en de boze buitenwereld. Bovendien houdt hij er idiote verwachtingen voor Tiger op na: zijn zoon zou groter worden dan Gandhi, Martin Luther King of Nelson Mandela. “Hij is de uitverkorene’ beweerde Earl Woods ooit in een interview.

Toch is de passie voor golf bij Tiger niet gespeeld. Hij hield en houdt van het spel: de swing, de golfclubs, het vette geluid van een bal die goed geraakt wordt, de groene omgeving. Als eenling, dromerig en introvert, is hij volmaakt gelukkig wanneer hij over de golfbanen loopt, dag na dag, jaar na jaar. Woods, gekneed door zijn ouders (en later door zijn management en sponsoren) is maar in één ding geïnteresseerd: winnen. Dat heeft ook een keerzijde. Sociaal gezien is Woods een ramp. Zijn leven is voor een groot deel geprogrammeerd door zijn directe omgeving. In zijn carrière, die zoals gezegd heel vroeg begon, is hij mensen vooral gaan zien als middelen om succes te verkrijgen. Alles en iedereen stond in dienst van zijn levensdoel: de beste golfer ooit worden. Collega’s (groot geworden in een golfwereld met een hoog ouwe-jongens-krentenbrood gehalte) weten zich met de gesloten en stugge Woods geen raad. Tiger is ook geen toonbeeld van sportiviteit: het resultaat gaat altijd boven alles. Sociaal wenselijke verplichtingen naar mede-golfers, toeschouwers of journalisten? Niks ervan. Woods bepaalt. En hij is gewend zijn zin te krijgen. Zijn erelijst neemt ondertussen grootse vormen aan: 79 PGA toernooien waarvan 14 majors (vergelijkbaar met de grand slams in het tennis), 40 toernooizeges op de Europese tour, 11 keer Speler van het Jaar. Hij is de eerste atleet die miljardair wordt. Niet alleen door miljoenen aan prijzengeld, maar meer nog door uiterst lucratieve sponsorcontracten met Nike, Rolex, American Express en Disney. De hele wereld wil Tiger Woods.

Drugs

Die zeepbel knapt dus in 2009. Nadat hij zes jaar eerder was getrouwd met het Zweedse fotomodel Erin Nordegren, blijkt hij er een heel leger aan maîtresses op na te houden, variërend van escortdames tot serveersters en vrijwel alles ertussenin. “Seksverslaving”, oordeelt het puriteinse Amerika, en Woods moet in therapie. Daarna sluit hij zich meer en meer af van de buitenwereld. Zijn huwelijk loopt begrijpelijkerwijs op de klippen. En hij raakt verslaafd aan medicijnen omdat ook zijn lichaam hem in de steek laat: door slepende knie- en rugblessures haalt hij nooit meer zijn oude niveau. Het dieptepunt moet dan nog komen: op 29 mei 2017 wordt hij slapend in zijn auto aangetroffen, midden op straat en met een draaiende motor. De politie arresteert hem: hij staat stijf van de medicijnen en kan geen zinnig woord uitbrengen. Het politiefilmpje van zijn aanhouding , inclusief waggelende Woods in haveloze toestand, is nog steeds een hit op Youtube.

Inmiddels is Tiger Woods terug op de golfbaan, nuchter als een pasgeboren baby. Sterker nog: hij heeft er weer zin in. Hij is bescheidener en socialer dan ooit, neemt de tijd voor een praatje of een handtekening. Maar winnen doet hij niet meer, en met z’n 42 jaar is het de vraag of hij ooit nog een groot toernooi op zijn naam zal schrijven. Zijn tegenstanders (die hem vaak alle hoeken van de baan laten zien) zijn nu bijna allemaal twintigers: hip, atletisch en gebrand om te presteren. Maar Woods blijft zonder uitzondering hun grote voorbeeld. Het idool dat de weg voor hen baande.