Michael van Praag: charmeur achter de coulissen

De eerste wedstrijd dat Michael van Praag als voorzitter van voetbalclub Ajax op de eretribune zit om een wedstrijd van zijn team te bekijken, valt zwaar tegen. Niet zozeer vanwege het spel, maar door Van Praags eigen spanningsboog. De afgelopen tien jaar heeft hij nauwelijks een voetbalwedstrijd gezien en nu zit hij daar, 41 jaar oud, in de Langeleegte: Veendam uit. Van Praag kijkt op zijn horloge. ‘Sjezus, pas twintig minuten gespeeld. En zometeen komt er nog een helft. van 45 minuten. Ik vond er niets aan.’

Dat verandert gelukkig snel. Van Praag: ‘Als je elke dag met zo’n club bezig bent, gebeurt er iets met je. Dan raak je betrokken, je wil winnen. Na twee, drie wedstrijden kon ik van de zenuwen nauwelijks meer kijken. Ik ben in dat eerste jaar zelfs naar de dokter gegaan, voor mijn nervositeit.’ De arts raadt hem aan om Inderal te slikken, een middel dat de toevoer van adrenaline remt. Eén Inderalletje werkt al snel niet meer. Het worden er twee, later drie. Van Praag: “Arie van Os (penningmeester bij Ajax, red.) zei eens: ‘Wat hang jij er stom bij, het is al 3-0.’ Dat had ik niet eens in de gaten. Ik was versuft van die rotzooi.”

Bovenstaande anekdote tekent zowel deze biografie als de hoofdpersoon. Auteur Willem Vissers, bekend als voetbalverslaggever van de Volkskrant, beschrijft Michael van Praag in korte verhalen en interviews. Hij schetst daarmee een beeld van ’s lands belangrijkste voetbalbestuurder van de laatste dertig jaar. Van Praag, de bescheidenheid zelve, zal als eerste toegeven dat Harry van Raaij (PSV) en Jorien van den Herik (Feyenoord) in hetzelfde tijdsgewricht eveneens kleurrijke voetbalbestuurders waren, maar die ontbeerden het internationale aanzien en de invloed die Van Praag op dat niveau wél kon etaleren.

Vader

Michael van Praag (1947) bewoog zich ruim dertig jaar in het topvoetbal. Als voorzitter van Ajax maakte hij de hoogtijdagen rond Louis van Gaal mee en trad daarmee in de voetsporen van zijn vader Jaap, die dezelfde functie bekleedde tijdens de gouden jaren 70 van de Amsterdamse club. Van Praag was ook voorzitter van de Eredivisie CV en de KNVB én tot dit jaar bestuurslid van de UEFA. In deze biografie praat Vissers met familieleden, vrienden en uiteraard met Van Praag zelf. Dat leidt vaak tot verrassingen: zo heeft Michaels zus Peggy bijvoorbeeld een veel mildere kijk op hun vader Jaap dan hijzelf. Die levenslange verstoorde relatie met zijn vader vormt één van de hoofdlijnen in dit boek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat vader Jaap van Praag drie jaar lang ondergedoken boven een fotowinkel op de Overtoom in Amsterdam. Zodra de winkel om 9.00 uur opent, zit hij op een stoel en verroert zich niet. Michael van Praag: ‘Mijn vader nam een koffer mee met vijf kostuums toen hij ging onderduiken. Hij droeg altijd een jasje, een kostuum en een das en hij dacht: de oorlog kan zó afgelopen zijn, dan moet ik naar buiten, dan moet ik er goed uitzien. Ik vertel het omdat hij door dit beperkte leven enorm is gevormd.’ Na de oorlog blijkt Jaap van Praags vrouw er met een ander vandoor te zijn, en keren zijn ouders en zusje niet terug uit de vernietigingskampen. Over de oorlog wordt in huize Van Praag daarna met geen woord gerept. De blik moet vooruit, het leven is maakbaar en daarvoor ben je op jezelf aangewezen. Jaap van Praag toont nauwelijks interesse in de carrière én de privé-situatie van zijn zoon, die zichzelf in ijltempo opwerkt van muzikant tot amateurscheidsrechter en vooral als eigenaar van een groothandel en een platenzaak op Schiphol. In Rotterdam leerde Van Praag het vak van platenverkoper:

‘Als een klant voor de Vijfde van Beethoven kwam en die had je niet, was dat jammer, maar dan moest je ervoor zorgen dat hij met een accordeonplaat of iets anders vertrok. Zonder plaat ging niemand de deur uit.’

Die vaardigheid, en het talent dat hij aanvoelt wat mensen nodig hebben, zouden hem geen windeieren leggen. Net als de ijzeren wil om zijn vader in alles te overtreffen. Of zoals Van Praags beste vriend Map Nihom het in dit boek treffend uitdrukt: ‘de plek van de verwonding is ook de plek van de bevruchting’.

Wanneer  Ajax zich op een financieel en organisatorisch dieptepunt bevindt (Cruijff is net opgestapt als trainer en de FIOD had een inval gedaan bij het Ajax-bestuur, dat daarna eveneens de deur achter zich dichttrok) komt de Amsterdamse club uit bij Michael van Praag. Die is dan 41 en heeft de afgelopen jaren geen voetbalwedstrijd meer gezien. Maar van bestuurswerk in het zakenleven heeft hij beslist kaas gegeten. Én, ook niet onbelangrijk, hij kent zijn limieten. Van Praag: ‘Een van mijn beperkingen is financiën. Ik heb nooit bij een transfer gezeten. Iedere bestuurder had zijn eigen portefeuille.’ De jas als charmante bruggenbouwer zit hem als gegoten, al denkt menig Ajaxsupporter daar toch anders over: zij zien met lede ogen hoe onder Van Praags leiding de professionalisering (en in hun ogen verkilling) van de Amsterdamse club verder wordt doorgezet. Van het gezellige, krakkemikkige stadion De Meer verhuist Ajax onder aanvoering van Van Praag naar de Arena in Amsterdam Zuidoost, een betonnen kolos waar de supporters de sfeer maar moeilijk in kunnen krijgen. Oud-F-side-woordvoerder Ronald Pieloor heeft sympathie voor de mens Van Praag, maar krijgt onderaan de streep bij de voorzitter maar weinig voor elkaar. Pieloor: ‘Van Praag pochte altijd dat vijfduizend supporters zijn mobiele nummer hadden. Maar het probleem was juist dat bellen op een gegeven moment niet meer hielp. We hadden met Van Praag goede gesprekken, maar er werd nooit iets opgeschreven. De afspraken vervlogen.’

Feyenoord

Een typische anekdote uit deze biografie vormt het moment waarop Van Praag in 1997 door de harde kern van aartsrivaal Feyenoord wordt gevraagd om te bemiddelen tussen hen en de Rotterdamse club. De fanatieke supporters zijn door Feyenoord in de ban gedaan na de rellen bij Beverwijk, waarbij een Ajaxsupporter wordt doodgestoken. Of Van Praag hen niet wil aanhoren, om bij collega-voorzitter Van den Herik een goed woordje voor de hooligans te doen? Van Praag ziet geen enkel probleem. Zonder medeweten van Ajax of de politie reist hij af naar het hol van de leeuw. Van Praag: ‘En het werd nog een gezellige avond ook’.’ Een paar weken later was er een akkoord tussen de supporters en Feyenoord. 

Van Praag is dan inmiddels  al aan zijn vijfde huwelijk bezig. Van Praag: ‘Ik verliet mijn eerdere vrouwen vaak uit angst om zelf verlaten te worden.’ Die verlatingsangst stamt volgens hem uit de tijd dat zijn moeder zijn vader verliet voor een ander. Van Praag zelf vindt dat zijn vijfde huwelijk een bewijs is dat hij telkens opnieuw het goede ziet in mensen en niet bij de pakken neerzit. Na zijn successen als voorzitter bij Ajax (Champions League en Wereldbeker) en de KNVB probeert Van Praag het in zijn laatste jaren hogerop, wellicht met dezelfde licht-naïeve instelling. Een succes wordt het niet. Bij de strijd om het UEFA-voorzitterschap in 2016 verliest hij van de jongere Aleksander Ceferin, een jaar eerder trekt hij zich terug om Sepp Blatter op te volgen als voorzitter van de Wereldvoetbalbond FIFA. In beide gevallen beschrijft Vissers een slangenkuil van jewelste: een ondoorzichtige wereld van vliegreizen, gesprekken, stroopsmeren en messen in elkaars rug steken. Van Praag beheerst het spel, maar stuit op een plafond. Transparantie en veranderingen worden in andere delen van de wereld tóch anders bekeken dan vanuit Nederland. Van Praag begrijpt wat er misging, maar door de regels van het boek proef je toch de teleurstelling. 

Van Praag was recent nog voor het grote publiek te zien tijdens het EK 2020: Nederland tegen Oekraïne, in de Johan Cruijff Arena. Op de valreep scoort Denzel Dumfries de winnende treffer (3-2), wat koning Willem-Alexander verleidt tot gebalde vuisten en een klein dansje op de eretribune. Naast hem kijkt zijn vrouw Maxima hem schamper aan. Achter hem zit Van Praag in de volksvreugde schijnbaar onbewogen naar het grote scherm te turen. Hij weet wat gepast is en wat niet.

 Van Praag. Achter de coulissen van het voetbal
Willem Vissers
Uitgeverij Inside
ISBN 9789048855001
Verschenen in mei 2021

Bestelinformatie