Lou Reed, briljant componist die steeds zijn tijd vooruit was

In 2013 overleed Lou Reed, componist van onder andere Coney Island Baby en Songs for Drella. Will Hermes, journalist van The New York Times, schreef een vuistdikke biografie van de man die met veel drank en drugs de diepste krochten van het leven verkende en er schitterende muziek over maakte.

Frank Sinatra zong over zijn stad die nooit sliep. In het geval van Lou Reed kwam dat niet omdat er zo veel te doen was. Met zijn dieet van speed en andere middelen kon hij niet altijd de slaap vatten; naar verluidt schreef hij Berlin, waar ie nooit was geweest, in één nacht. Hij werkte, worstelend met zijn verslavingen, vaak als een bezetene. En altijd compromisloos.

Buitenbeentjes

Een geweldig gitarist zou hij nooit worden; wel een geniaal componist en schrijver van afwisselend schitterende songs en werk dat je niet met een tang aan raakte. Maar steeds was hij zijn tijd vooruit. Punk eind jaren zeventig? Zelfs een doorgewinterde luisteraar verlangt na twee minuten Metal Machine Music (1975) naar de liftmuziek van Never Mind The Bullocks. En lang voordat de term LHBTI opgeld deed, brak Reed er al een lans voor in het schitterende Walk on the Wild Side, een verraderlijk nummer over queers, transgenders en andere buitenbeentjes.

Therapie

Vrienden, geliefden, fans, journalisten, wisten niet altijd raad met de grilligheden en giftige erupties van de man uit Brooklyn. Hij zelf misschien ook niet: “Ik denk dat ik gek ben,” vertrouwde hij eens een van zijn vroege vrienden toe.

Als jochie al was Lou getormenteerd, reden voor zijn vader om hem als adolescent te onderwerpen aan elektroshocktherapie. Een traumatische ervaring die hem zijn leven lang zou blijven achtervolgen. Lou wist dat ie anders was, anders dan zijn leeftijdgenoten uit de buurt, in Long Island, waar het seculier joodse gezin Reed in de jaren vijftig naartoe verhuisde. Hier leerde hij zichzelf de vier belangrijkste akkoorden. En hij verloor zich in literatuur, als een hongerige dichter in spé. Zijn lichtend grote voorbeeld was Delmore Schartz, auteur van In Dreams Begin Responsibilities uit 1937.

The Factory

Lou Reed. De Koning van New York is een meeslepende biografie van één van de interessantste musici van de vorige eeuw. Net als zijn voorganger, de Rolling Stone journalist Anthony DeCurtis die in 2017 een degelijk gedocumenteerde en goed geschreven biografie publiceerde, heeft Hermes fantastisch graafwerk verricht. Dat levert behalve nogal wat overlap, ook geweldig mooie, hilarische en ontroerende nieuwe verhalen op. De interessantste zijn die wanneer Reed moet knokken voor zijn artistieke bestaan. Dat begint met zijn ontmoeting met John Cale en kort daarop Andy Warhol: een legendarische band ontstaat.

Een kakofonische marteling

Naar de optredens van The Velvet Underground komt steeds slechts een handjevol mensen, dat ook nog eens luidkeels door de muziek heen kwebbelt. De lp’s verkopen nauwelijks. Maar aandacht was er wel, daar zorgde Andy Warhol voor.

Geweldig is de anekdote van het debuut van diens haveloze entourage. Dat vond nota bene plaats in de chicste buurt van New York, de Upper East Side. Warhol, ook in de beau monde een cultfiguur, werd gevraagd zijn opwachting te maken op het 43^ste jaarlijkse gala voor New York Society for Clinical Psychiatry aan Park Avenue. Warhol wilde graag vrienden meenemen voor de muzikale omlijsting en dat mocht. Strak van speed en amfetamine zette Reed ergens halverwege de avond de snijdende akkoorden in van Heroïn, dat nauwkeurig beschrijft wat er gebeurt als het zich vermengt met je bloed. Een ‘kakofonische’ marteling’ noemde de gastheer van de avond het de volgende dag in de krant.

Bowie’s Transformer

Het is een kwestie van tijd voordat de band uiteen valt. Reeds solocarrière komt vervolgens maar met moeite van de grond. Zijn eerste album wordt wisselend ontvangen. Maar in Europa wordt hij ‘ontdekt’ door David Bowie, die vanwege Reeds seksuele ambiguïteit een zielsverwant in hem ziet. Bowie krijgt de artistieke leiding over de nieuwe lp: Transformer, waarop Reed zich met Perfect Day van zijn meest romantische kant laat horen.

Na die release volgt een eindeloze lijst albums, geniaal én vreselijk, waaronder Rock’n Roll Animal, een van de beste live albums ooit. En het meesterwerk New York. Hermes voorziet al die muziek en poëtische teksten gedetailleerd van context: wat de critici erover schreven, wie produceerde, wie een hekel had aan Reed (Frank Zappa) en welke biografische gegevens terecht kwamen in songteksten. En de rust die zijn laatste partner Laurie Anderson in zijn leven bracht.

De verslagenheid in de wereld toen de meest New Yorkse New Yorker, 27 oktober 2013 toch onverwacht stierf was groot, zeker onder collega musici en vrienden. Een van hen was Patti Smith. Zij had drie belangrijke regels voor een goed leven met hem gemeen. Wees voor niemand bang, zorg voor een heel goede lulkoekdetector en wees ontzettend liefdevol.

Lou Reed De Koning van New York
Will Hermes
Nijgh & Van Ditmar
ISBN 9789038814889
Verschenen in november 2023

Bestelinformatie