“Jan, wat denk je van een boek over jou?” “Goed Geertje, als je me maar niet voor de voeten loopt!” Met deze olijk bedoelde anekdote geeft de Vlaamse sportredacteur Geert Vermeir het bestaansrecht weer van Jan Boskamps (70) nieuwe biografie Voetbal stelt niets voor. Volgers van Boskamps bijdragen aan voetbalpraatprogramma Veronica Inside (voorheen Voetbal Inside) herkennen dit soort teksten, bij mij als lezer doet het intern nogal wat alarmbellen afgaan. Want wat is de meerwaarde van deze biografie over Boskamp? Voegt het iets toe aan zijn eerdere biografie Geen gezeik van Wim de Bock?
De achterflap leert dat de opbrengst van het boek gedeeltelijk gaat naar een door Boskamp gedragen goed doel (zelfs het hele laatste hoofdstuk onder de veelzeggende titel Voor wat hoort wat is er aan gewijd), maar mij bekruipt stiekem het angstaanjagende idee dat deze biografie niet alleen ontstaan is vanuit nieuwsgierigheid naar Boskamps diepere zielenroerselen.
Vlaanderen
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: die angst wordt bewaarheid. Nergens in Voetbal stelt niets voor leer ik iets nieuws over Boskamp. Ik heb het allemaal al eens eerder gelezen, hij heeft het op televisie allemaal al een keer verteld. Dat maakt het verhaal niet minder interessant overigens: de carrière van Boskamp die begint bij het grote Feyenoord van de jaren `60, en via Holland Sport neerstrijkt als speler in België (bij RWDM uit Molenbeek en Lierse SK).
Bij Feyenoord heeft Boskamp de pech dat hij van dezelfde generatie is als de meer talentvolle Wim Jansen en Willem van Hanegem. Pas in België slaagt Boskamp erin zich serieus te onderscheiden als voetballer. Feitelijk kennen én waarderen ze Boskamp in België ook meer dan in Nederland. Hij is daar in 1975 de eerste buitenlander die De Gouden Schoen wint: de hoogte onderscheiding binnen het Belgisch profvoetbal. Daarna bouwt hij er een indrukwekkende staat van dienst op als trainer van de topclubs Anderlecht, KAA Gent, Genk en Standard Luik.
Nog steeds wordt hij in Vlaanderen (Boskamp woont in het Vlaamse dorp Relegem) vaak gevraagd om voetbalwedstrijden te analyseren. Ook daar is de ondertoon relativerend en humoristisch, maar niet zo doorgeslagen als op de Nederlandse televisie, waar Boskamp vooral bekend is door zijn eeuwig gesponsorde polo’s en overhemden, zijn versprekingen van voetbalnamen en het in vijf minuten soldaat maken van een pan met mosselen.
Manmoedig doet Vermeir nog enige pogingen wat reliëf in het bestaan van Boskamp aan te brengen. De ontberingen in zijn jeugd, het harde straatleven in Rotterdam, zijn onwennigheid in het Franssprekende deel van België, gesprekken met stamgasten, collega’s en vrienden. Maar het mag allemaal niet baten. Echt persoonlijk weigert Jan Boskamp te worden, de bijdragen van anderen zijn te miniem om op waarde te schatten. En zijn haat tegen Duitsers en zijn privécollectie over de oorlog? We kennen het inmiddels wel.
Teksten
Voetbal stelt niets voor is voor een groot deel een vermenging van Boskamps Rotterdamse arbeiderstaal en het fladderige Vlaams van Vermeir. Dat klinkt interessant, maar is een ramp voor de leesbaarheid. Lees even mee: “Aan de perplexe oefenmeester legt hij (Boskamp, red.) zelfverzekerd uit hoe het aan te pakken tegen Feyenoord, waar ze tevoren schandelijk hadden verloren. (…) Enkele sterkhouders van de tegenpartij raakten geblesseerd en hoewel de deining omwille van Jans onorthodoxe uitvallen groot was, verzekerde hij aan de pers dat hij een Feyenoordbinkie bleef.” Snap ik dit? Ik meen van niet.
Nu vind ik het niet bezwaarlijk om af en toe een zin tweemaal te lezen omdat ik de structuur niet doorheb, maar het wordt problematisch als het merendeel van het boek uit dit soort gedrochten van teksten bestaat. En dat doet het helaas. Tel daarbij op de onsamenhangende tussenteksten die bij het verhaal van Boskamp moeten aansluiten (van onder andere Goedele Liekens, Edwin Winkels en een anonieme endocrinoloog), op vreemde plekken misplaatste mijmeringen van de biograaf zelf en je krijgt een uiterst onsamenhangend en verwarrend verhaal. Geen aanrader dus, deze biografie van Jan Boskamp.
Voetbal stelt niets voor. De wonderbaarlijke waarheden van Jan Boskamp
Geert Vermeir
Uitgeverij Manteau
9789022335840
Verschenen in september 2018
Bestelinformatie
Bestel als paperback bij Athenaeum Boekhandel (€ 19,99)
“Voetbal stelt niets voor en voor de biografie geldt helaas hetzelfde.” Deze olijk bedoelde titel geeft gastschrijver Sjoerd Muller van Biografieportaal aan zijn recensie van dit boek.
In het eerste deel ervan stelt hij het bestaansrecht van dit boek in vraag. Natuurlijk valt elke biografie in herhaling, zeker als het over iemand gaat die al 60 jaar in de pers opduikt. Dat het “allemaal al een keer verteld is” en dat “Boskamp weigert persoonlijk te worden” is echter een flagrante leugen. Mijn bijdrage en die van vele anderen bewijzen dit.
In het tweede deel meent hij de “gedrochten van teksten” in “het fladderige Vlaams” niet te snappen. Dan is hij de enige van de velen, die het boek nagelezen hebben.
Deze recensie is te gortig, vandaar mijn reactie. De schrijver zocht “Boskamps diepere zielenroerselen” … én vond ze ook. Dit is een biografie zoals ze hoort te zijn, en dus wel degelijk een aanrader. Rest de vraag: wat zijn Mullers drijfveren?