Baron Jack aka John van Dreelen, mooie kop, treurig leven

John van Dreelen wordt Jack genoemd. Hij is afkomstig uit een voorname Haagse familie. Zijn vader is acteur Louis Gimberg en zijn moeder is Josine Elise Labouchere, een Franse barones. Eigenlijk is hij voorbestemd om aardewerkfabriek De porceleyne fles, later Royal Delft te gaan leiden, maar wil dat niet. Baron Jack, Hollywoods favoriete nazi. Biografie van John van Dreelen. De eerste internationale Nederlandse TV-ster, is de veelbelovende titel van het boek van de hand van filmmaker en producent Ruud den Drijver.

John van Dreelen, geboren als Jacques Theodore van Drielen Gimberg, is een van die Nederlandse filmsterren waarvan je niet weet dat je ze al tientallen keren hebt gezien. Maar daar komen we zo op.

Aan het begin van Tweede Wereldoorlog werkt hij als assistent voor professor Jan de Quay, een van de oprichters van de Nederlandse Unie. Die organisatie moet het Nederlandse volk verenigen en de NSB de wind uit de zeilen nemen. In december 1941 werd de organisatie door de Bezetter verboden. Van Dreelen neemt als rijke jongeling de tijd om rustig te bedenken, wat hij nu gaat doen. Op het strand van Scheveningen ontmoet hij acteur en regisseur Johan de Meester, die hem vraagt voor zijn eerste toneelrol. En zijn talent wordt gewaardeerd. Cees Laseur vraagt hem daarna voor de reprise van het stuk Adriaan en Olivier, naar de bestseller van Leonard Huizinga. Hij speelt Olivier en Ko van Dijk is Adriaan. Het is 1943, ze staan in het Leidsepleintheater, ondanks het feit dat hij weigert zich bij de Kultuurkamer aan te sluiten.

Duitsland

De jonge Van Dreelen wordt opgepakt en voor de Arbeidseinsatz naar Bremen gestuurd. Van de Messerschmittfabriek, die daar draait op dwangarbeid, gaat hij door naar Berlijn. Hij heeft in een dappere bui om overplaatsing gevraagd en krijgt een gastrol bij het Oldenburgisches Staatstheater. Hoe hij dat precies heeft gedaan, blijft een beetje vaag. Hij heeft een affaire met een Duitse actrice, die zwanger van hem raakt. Maar, ze is getrouwd, hij heeft geen zin in gedoe dus het zal tientallen jaren duren voordat hij zijn zoon zal leren kennen.

Van Dreelen ontloopt in ieder geval het harde lot van de meeste Nederlandse dwangarbeiders. Het theater geeft hem zelfs verlof. Op de laatste dag van die vakantie besluit hij om zijn moeder in Warmond te gaan bezoeken en pakt de trein naar Nederland. Zijn moeder haalt hem over om bij haar te blijven, hij duikt onder.

Het duurt niet lang voor hij weer wordt opgepakt door de Sicherheitsdienst en ergens rond juli 1944 naar kamp Amersfoort moet. Na een week in het wreedste kamp van Nederland, gaat hij door naar een Duits strafkamp in de buurt van Papenburg, net over de grens bij Ter Apel. Ook daar speelt hij toneel. Na een voorstelling waarin hij de rol van een vrouw speelt, wordt hij dronken en loopt met een officier mee het kamp uit. De vrijheid tegemoet.

Na de oorlog wordt zijn verhaal in twijfel getrokken. Hoe heeft hij het voor elkaar gekregen zo ‘makkelijk’ de laatste oorlogsjaren in Duitsland door te brengen? De weigering zich bij de Kultuurkamer aan te melden, spreekt in zijn voordeel. Op uitnodiging van Laurence Olivier vertrekt hij in 1950 naar Engeland voor een tournee met een toneelvoorstelling die ook de VS aandoet.

Amerika

In 1961, als hij al jaren furore maakt in Hollywood en filmmakers om zijn gunst dingen, speelt hij in de tv-serie 77 Sunset Strip. De rol van nazi-officier gaat hem goed af. Hij spreekt vloeiend Duits en zijn ervaringen in kamp Amersfoort maken dat hij overtuigend een Duitse ploert neer kan zetten.
John van Dreelen wordt ook gevraagd voor de toneelversie van The Sound of Music, als kapitein Von Trapp. Zijn hele leven lang zal hij een brief met zich meedragen waarin componist Richard Rodgers schrijft dat hij John van Dreelen graag Von Trapp ziet spelen in de muziekfilm, die later zo’n iconische hit wordt. Dat zou toch wat geweest zijn; John van Dreelen en Audrey Hepburn, allebei uit Den Haag, die de hoofdrollen spelen in plaats van Christopher Plummer en Julie Andrews.

Ook leert hij Frank Sinatra kennen. Hij krijgt een rol in de film Von Ryans Express. ‘The voice’ speelt daarin niet alleen de hoofdrol, hij bemoeit zich ook volop met de financiering en de rolverdeling. Het is het bekende verhaal over de maffia-connecties van Sinatra. Ruud den Drijver schrijft het nogal achteloos op, maar het blijft een mooi kijkje in de internationale filmgeschiedenis. Van Dreelen kent veel mensen en hij heeft vooral ook het talent, of is het geluk, om op het juiste moment op de juiste plek te zijn.

Nederland

Dan wordt hij in dezelfde periode door Willy van Hemert gevraagd voor een rol in de Nederlandse musical Vadertje Langbeen. Van Dreelen kan eigenlijk niet, want zit vast aan het contract met de filmmaatschappij Fox in Los Angeles. Hij overlegt met Frank Sinatra en laat Gerda Hopper, vriendin en berucht society columniste erover schrijven. Samen beweren ze dat hij hoogstpersoonlijk door koningin Juliana is uitgenodigd. De publiciteit werkt, Fox laat hem gaan.

Zijn tegenspeelster in Vadertje Langbeen is Jenny Arean. Tot ongenoegen van Wim Kan, die haar een aantal weken moet missen bij zijn ABC-cabaret, dat mede werd opgericht door Van Dreelens vader Louis Gimberg. Het trage tempo van de Nederlandse televisiemakers irriteert Van Dreelen. Hij is gewend aan snelle tv-opnames en regisseurs die zich meer met het beeld dan met het acteren bemoeien. Zijn opmerkingen daarover in de pers maken hem er niet populairder op bij zijn collega’s. Maar het veertigjarig jubileum van de NCRV, ter ere waarvan de musical gemaakt wordt, is een groot succes. Terug in LA maakt hij de film met Frank Sinatra af. Hij wordt nu echt beroemd. In de spannende finale van Von Ryans Express is hij de acteur die Sinatra doodschiet.

In 1968 wordt hij gevraagd voor de film Topaz van regisseur Alfred Hitchcock. Drie weken werk, en hij is wel tien minuten te zien in de film. Dat is ook weleens anders, dan blijken de scènes waarin hij speelt gesneuveld in de montage.

John van Dreelen verdeelt zijn kansen op werk daarna steeds meer over de Verenigde Staten en Europa. In Duitsland wordt hij een veelgevraagd acteur, en ook in Nederland kan hij af en toe terecht. Van Hemert vraagt hem in 1969 voor de hoofdrol in de tv-serie De boeken der kleine zielen, een megaproductie ter ere van het volgende NCRV-jubileum. Hij speelt in de eerste tv-series die we in Nederland te zien krijgen. In de jaren 60 zijn dat Rawhide, Gunsmoke en Perry Mason. In het decennium daarna heeft hij een rol in De man van zes miljoen, Ironside en Charlie’s Angels. In de jaren 80 is hij te zien in Knight Rider, Dallas, Dynasty en Falcon Crest. Het is grappig om je al lezend te realiseren, hoe vaak je naar de Nederlander John van Dreelen hebt gekeken zonder je daarvan bewust te zijn.

Baron Jack begint met een bezoek van producent, scenarist en animatieregisseur Ruud den Drijver aan Cannes. De bedoeling is om neer te zetten hoe het boek tot stand is gekomen maar het riekt wel naar zelfpromotie. John van Dreelen zal na die eerste ontmoeting maar liefst in drie films spelen waar ook Den Drijver bij betrokken is: Zoeken naar Eileen, Odysee d’amour en Mascara, naar een scenario van Hugo Claus.

Die jarenlange persoonlijke betrokkenheid, en de research die Den Drijver deed, maakt wel dat we nu ook de achterkant van een anders alleen ‘glimmend van succes’- verhaal te zien krijgen. John van Dreelen is een aantrekkelijke man die altijd op zoek is naar een nieuwe verovering. Niet zelden heeft hij affaires met zijn (veel jongere) tegenspeelster. Zijn eerste vrouw Jane zal daarom van hem scheiden.

Hij raakt helemaal depressief maar laat zich troosten in de armen van een veel jongere Filipijnse bruid. Als die na een aantal jaar van relationeel bedrog zelf een keer vreemd gaat, kan ze vertrekken. Hij gaat naar Duitsland, ontmoet zijn zoon, scheidt van zijn vrouw en bestelt een nieuwe Filipijnse bruid. Hoe cliché.

Ruud den Drijver weet precies hoe hij beeldend en enthousiasmerend moet schrijven, inclusief klifhangers. Hij is daarom ook een goede biograaf en won niet voor niks in 2015 de Louis Hartlooper Prijs voor filmpublicatie in 2015 voor Circus Bloteman, de biografie van filmer Wim Verstappen. Die ga ik ook maar eens lezen.

Baron Jack, Hollywoods favoriete nazi. Biografie van John van Dreelen. De eerste internationale Nederlandse TV-ster
Ruud den Drijver
Baltimore Book
ISBN 9789082654912
Verschenen in maart 2021

Bestelinformatie