Anoush Dastgir, de jongste bondscoach uit de voetbalgeschiedenis

In het voetbalseizoen 2023/24 speelt Almere City voor de eerste keer in de clubgeschiedenis in de eredivisie. Of de polderclub met zijn ministadion en kunstgrasveld een aanwinst voor de eredivisie is moet blijken. Maar vast staat dat Almere City met de 33-jarige Anoush Dastgir een opvallende assistent-coach in dienst heeft. Van 2018 tot 2022 trainde Anoush de nationale voetbalploeg van Afghanistan. Hij was daarmee de jongste bondscoach uit de voetbalgeschiedenis.

Vluchtelingenkampen

Zijn levensverhaal is nu opgetekend door de sportjournalist Ivo Roodbergen in de biografie Anoush. Hoe de Nederlandse Anoush Dastgir als jongste bondscoach ter wereld Afghanistan wist te herenigen.

Anoush Dastgir wordt in 1989 in Kaboel geboren. Zijn vader Ghulam vecht tussen 1979 en 1989 met de islamitische verzetsbeweging, de moedjahedien, tegen de Russen die het land bezet hebben. De moedjahedien worden door de Verenigde Staten van wapens voorzien en dwingen de Russen in 1989 de uitzichtloze bezetting op te geven. Maar het vertrek van de Russen brengt geen vrede in het land. De Russische bezetting gaat naadloos over in een burgeroorlog. Ghulams vader, burgemeester van een stadje ten noorden van Kaboel, wordt door rivaliserende islamitische strijders vermoord. Ook zijn broer wordt vermoord. Ghulam trouwt met diens weduwe en vlucht enige jaren later naar Pakistan. Weer wat later volgen zijn vrouw en zijn twee zoons, Idris en Anoush. De volgende tien jaar brengt het gezin door in vluchtelingenkampen in Pakistan en India, meestal zonder Ghulam die in Afghanistan vecht en uiteindelijk via Iran, Turkije en Duitsland in 1997 in Nederland terecht komt. Na de toewijzing van een woning in het vestingstadje Grave kan hij in 2000 het AZC verlaten en zijn gezin, inmiddels drie zoons en een dochter, laten overkomen. Anoush is dan elf jaar.

Geen profcontract

In Grave gaat het goed met Anoush. Hij kan goed leren en een jaar na aankomst krijgt hij een VWO-advies. Hoewel voetbal voor hem een nieuwe sport is weet hij zich bij GVV’57 in de kijker te spelen en wordt hij gescout voor de jeugdopleiding van NEC uit het naburige Nijmegen. Thuis gaat het intussen helemaal niet goed. Ghulam mishandelt zijn vrouw en kinderen en Jeugdzorg staat al snel op de stoep. Ook met andere instanties krijgt Ghulam problemen. Hij weigert te werken en vertrekt na een conflict met de gemeente Grave naar Wychen aan de overkant van de Maas. De problemen thuis hebben hun weerslag op Anoush. Na de VWO-brugklas komt hij in het VMBO terecht en op de dag dat hij zestien wordt en niet meer leerplichtig is verlaat hij de school zonder een diploma behaald te hebben. Zijn vader ontvlucht de conflicten thuis en met de instanties en keert terug naar Afghanistan. De Taliban, die het land van 1996 tot 2001 hebben geregeerd, zijn na de aanslag van 11 september 2001 door de Amerikanen verdreven omdat ze onderdak zouden hebben geboden aan de terreurbeweging Al Quada. Onder de nieuwe regering van Hamid Karzai is het nu relatief rustig in het land. Ghulam laat zijn gezin met inmiddels vijf kinderen achter in Wychen. Anoush, die zeventien is als zijn vader vertrekt, neemt de vaderrol min of meer over en dat gaat niet goed. Hij ontpopt zich als een kopie van zijn vader. Hij controleert zijn zussen en geeft ze geen enkele vrijheid. Als hij er niet in slaagt bij NEC een profcontract af te dwingen meldt hij zich bij VVV in Venlo. Na een jaar besluit hij op eigen houtje naar Dubai te gaan en daar een voetbalclub te zoeken. Hij bluft zich bij enkele clubs naar binnen met het verhaal dat hij bij VVV met Keisuke Honda heeft gespeeld. Tot een contract leidt het niet. Hij schaamt zich om terug te gaan naar Nederland, koopt een ticket naar Kaboel en zoekt zijn vader op die daar een computerwinkel heeft geopend en een nieuw gezin heeft gesticht. Hij woont een half jaar in Afghanistan, maar vertrekt na de nodige conflicten met zijn vader weer naar Nederland. Hij gaat voetballen bij de amateurs van NEC waar hij ook de jongste jeugdelftallen gaat trainen. Hij loopt een ernstige knieblessure op die hem twee jaar dwingt om te revalideren. Studies aan de hogescholen van Rotterdam en Amsterdam breekt hij na korte tijd af. De relatie met zijn vriendin loopt stuk, waarna hij haar nog een tijd blijft stalken. Hij heeft overal schulden. Als hij 23 is zijn we halverwege het boek en vraag je je af wat er van hem terecht moet komen.

Voetbal in Afghanistan

Dan ziet hij in 2013 op internet beelden van het Zuid-Aziatisch voetbalkampioenschap in Nepal. Afghanistan wint de finale van India. In Afghanistan gaan honderdduizenden mensen de straat op. De overwinning mondt uit in een volksfeest. De mensen hebben eindelijk iets om zich over te verheugen.

Het voetbal heeft in Afghanistan tijdens de Russische bezetting, de burgeroorlog en het talibanbewind van 1979 tot 2001 stilgelegen. Onder het bewind van Hamid Karzai komt er weer een nationale voetbalbond, een nationale competitie, een nationaal elftal en in 2007 zelfs een nationaal vrouwenelftal. Afghanistan wordt weer lid van de FIFA en speelt steeds meer wedstrijden. Het resultaat is het genoemde kampioenschap van Zuid-Azië in 2013. Anoush ziet het in Wychen via een livestream. Hij is niet onder de indruk van het niveau maar wel van het enthousiasme dat het voetbal in zijn geboorteland losmaakt. Hij is vastbesloten om in het nationale elftal van Afghanistan te voetballen, al is het maar voor één keer in zijn leven. Het voert te ver om hier te vertellen hoe hij er in slaagt een uitnodiging voor het nationale elftal te krijgen. In 2015 maakt hij in een uitwedstrijd tegen Laos zijn debuut. Het wordt niet wat hij ervan had gehoopt. Het gebrek aan professionaliteit bij spelers, staf en bond stelt hem teleur. Hij neemt buiten de trainer en de spelers om contact op met de voorzitter van de voetbalbond en vertelt wat er mis is. Zijn verhaal maakt indruk. Een week later wordt de bondscoach ontslagen en wordt er een nieuwe coach aangesteld, een Kroaat die eerder de nationale ploeg van Georgië heeft getraind. Die kan niet omgaan met de (etnische) tegenstellingen in het team. Als er een conflict uitbreekt tijdens het trainingskamp voor de interland tegen Kirgizië wordt de Kroaat één dag voor de wedstrijd ontslagen. Bij gebrek aan een nieuwe trainer wordt Anoush gevraagd om eenmalig te coachen. Zijn optreden tijdens het trainingskamp en op de persconferenties maakt indruk. Hij spreekt de taal en is de eerste coach met Afghaanse wortels. Hij wordt gevraagd om assistent te worden van de volgende bondscoach, de bejaarde Duitser Pfister, een man met een lange staat van dienst in Azië en Afrika. Pfister en Anoush krijgen een contract voor één jaar. De Duitser laat de trainingen en de wedstrijdvoorbereiding grotendeels aan Anoush over. De resultaten worden beter, ook al slaagt Afghanistan er niet in om zich voor de eerste keer te plaatsen voor de Azië Cup.

Bondscoach

Terug in Nederland krijgt Anoush een appje met het verzoek om bondscoach van Afghanistan te worden. Hij is 27 jaar. Op de Afghaanse televisie ontvouwt hij een ambitieus plan. Hij wil alleen nog spelen voor de Azië Cup en niet meer voor de veel zwakker bezette Zuid Azië Cup. De beste spelers uit de diaspora en uit het land zelf moeten spelen ongeacht de etnische achtergrond. Hij benadrukt het belang van het voetbal om de tegenstellingen in het land te overbruggen. Maar onder president Ghani, de opvolger van Karzai, nemen de etnische tegenstellingen in het land juist weer toe en dat werkt door in de voetbalbond. De voorzitter wordt ontslagen na beschuldigingen dat hij meerdere speelsters van het nationale vrouwenteam zou hebben verkracht, maar mogelijk is dit een politieke afrekening. De spanningen binnen de bond maken het werk voor Anoush in zijn eerste jaar moeilijk. Door de coronapandemie wordt het voetbal daarna tijdelijk stilgelegd. De kwalificatiewedstrijden voor het WK in Qatar worden in een toernooivorm in Doha gespeeld. Afghanistan plaatst zich niet. In 2022 mislukt ook de kwalificatie voor de Azië Cup, ook al is het spel van Afghanistan duidelijk verbeterd. Anoush besluit ontslag te nemen en zich te concentreren op het halen van de hoogste trainersdiploma’s in Nederland. Hij wordt coach van Jong Almere City, promoveert met die ploeg naar de Tweede divisie en wordt vanaf het seizoen 2023/24 assistent van Alex Pastoor in de eredivisie.

Leiderschap

De biografie bevat geen voorwoord of verantwoording. Ivo Roodbergen heeft in interviews wel een toelichting gegeven op de totstandkoming van het boek. Toen Anoush in 2018 werd benoemd tot bondscoach van Afghanistan interviewde de beginnende sportjournalist Roodbergen hem voor een vakblad voor coaches. Ze konden het goed met elkaar vinden. Roodbergen ziet een journalistiek project aan de horizon opduiken en verzoekt Anoush om hem te laten meelopen met het nationale elftal. Door de pandemie zijn de mogelijkheden gering, maar Roodbergen maakt wel het trainingskamp en de kwalificatiereeks voor de Azië Cup mee. En intussen spreekt hij veel met Anoush en een deel van zijn familie. Dat heeft een boeiend verhaal opgeleverd dat leest als een avonturenroman. Behalve over de politieke ontwikkelingen in Afghanistan en hun weerslag op het voetbal kom je aan de hand van het gezin Dastgir veel te weten over de integratie van asielzoekers in Nederland. Voor sommige leden van het gezin verloopt die moeizaam, voor anderen voorspoedig. Anoush heeft het extreem moeilijk gehad met het opgroeien in Nederland maar lijkt zijn leven nu op de rit te hebben. Niet alles wat zich tijdens zijn bondscoachschap in Afghanistan heeft afgespeeld is te verifiëren, maar Anoush komt uit het boek naar voren als iemand  met leiderschapscapaciteiten. Ik ga zijn verdere loopbaan zeker volgen. Het voetbal in Afghanistan ligt sinds de machtsovername van de Taliban in augustus 2022 weer op apegapen. Het vrouwenelftal, dat op het moment van de machtsovername in het buitenland was, besloot niet terug te keren. De speelsters hebben asiel aangevraagd en gekregen in Portugal.

Anoush. Hoe de Nederlandse Anoush Dastgir als jongste bondscoach ter wereld Afghanistan wist te herenigen
Ivo Roodbergen
Thomas Rap
ISBN paperback 9789400409286|
ISBN e-book 9789400410589
Verschenen in mei 2023

Bestelinformatie