On the road met Andy Warhol

Op 21 september 1963 parkeerde Wynn Chamberlain zijn Ford Falcon stationcar voor de woning van Andy Warhol in Lexington Avenue. Naast hem zat Taylor Mead, die enige furore had gemaakt als acteur in de underground films van Ron Rice en Vernon Zimmerman. Gerard Malanga, de kersverse studio-assistent van Warhol, zat op de achterbank. Andy werd uitgezwaaid door zijn moeder, Julia Warhola, die in 1952 bij hem was ingetrokken. Ze keek op tegen de onderneming en de eenzaamheid, maar was blij dat hij niet met het vliegtuig ging. Je toestel zou maar neerstorten, zoals Mike Todd overkomen was, de echtgenoot van Elizabeth Taylor. En wat te denken van de culturele hotemetoten van Atlanta die tijdens de crash van de Boeing 707-328 op Orly in juni 1962 om het leven kwamen. (Warhol vereeuwigde die gebeurtenis door van de voorpagina van de New York Mirror een kunstwerk te maken: 129 Die In Jet). Nee, de Warhols hadden het niet zo op vliegen. De reis naar de westkust van Amerika werd per auto afgelegd, via Route 66, dat “panoramisch overzicht van het Amerikaanse leven”. Godzijdank had Chamberlain een rijbewijs. Warhol wist niet hoe hij een auto moest besturen. Dat kunstje had hij nooit onder de knie gekregen.

Deborah Davis heeft over deze voetnoot in de biografie van Andy Warhol een boek geschreven: Andy Warhols roadtrip. Van New York tot L.A.: de reis die zijn ideeën en kunst radicaal veranderde. Warhol ondernam de reis op uitnodiging van Dennis Hopper en diens echtgenote Brooke Hayward, fervente verzamelaars van popart. Zij maakten kennis met het werk van Warhol in de Ferus Gallery van Irving Blum aan de North La Cienega Boulevard in Los Angeles. De 32 schilderijen van 51 bij 41 centimeter van de Campbell’s soepblikken die daar in de winter van 1962 tentoongesteld werden, wekten de hoon van kunstminnend Californië. Een cartoonist van de Los Angeles Times grapte:

“De asperge-crème doet me eerlijk gezegd niets, maar van de huiveringwekkende intensiteit van de kip-noedel krijg ik een echt zengevoel.”

Een paar straten verderop verkocht de Primus-Stuart Gallery de originele soepblikken: twee voor 33 cent.

Hopper had meer fiducie in het kunstwerk. Hij schafte zich voor honderd dollar een heuse Andy Warhol aan maar gaf het werk aan Blum terug, toen die spijt had gekregen over de ontmanteling van het Gesamtkunstwerk. De 32 blikken hoorden bij elkaar. Warhol had de asperge-crème overigens net zo lief als de kip-noedel.

“Volgens mij doen mensen gewoon elke dag hetzelfde en dat is het leven. Je doet gewoon telkens hetzelfde, wat je ook doet.”

Als reclametekenaar, waarmee hij eind jaren vijftig een slordige 70.000 dollar per jaar verdiende (omgerekend zo’n 400.000 euro nu) wist hij wat de kracht was van het zich herhalende beeld. Vastigheid, gelijkvormigheid en gecontroleerde kwaliteit waren de heilige Drievuldigheid van de reclamewereld, en een verheerlijking van de massaproductie, de hoeksteen van de consumptiemaatschappij. Er gloorde een nieuwe horizon, die door popart hartstochtelijk werd omarmd. “Bomen schilderen is niet langer relevant voor de tijd van nu. Dus schilderen we billboards,” proclameerde Henry Geldzahler, curator van het Metropolitan en toentertijd een belangrijke gesprekspartner van Andy Warhol. Warhol representeerde een generatie kunstenaars die was opgegroeid met de geneugten van de massamedia. Het “nieuwe Amerikaanse landschap” werd gedomineerd door de populaire cultuur.

De roadtrip van Andy Warhol

Warhol keek zijn ogen uit tijdens zijn roadtrip naar LA. De neonreclames en billboards, pas eindigend op de Sunset Boulevard in Hollywood, was popart ten voeten uit. De Hoppers hadden een feestje voor hem georganiseerd, het “meest opwindende dat ik ooit heb meegemaakt”, schrijft hij in zijn autobiografie Popism. Warhik zag er Sal Mineo, die naast Hopper en James Dean schitterde in Rebel without a Cause. Hij was getuige van de amoureuze perikelen van Troy Donahue en Suzanne Pleshette, op dat moment het glamourkoppel van de roddelpers. En hij ontmoette er John Saxon, Dean Stockwell en Robert Walker jr. Peter Fonda, zoon van, had als acteur in tv-series nog nauwelijks naam gemaakt maar droomde van een carrière als onafhankelijk filmmaker. Zes jaar later produceerde hij Easy Rider.

Warhol vond de omgeving zo inspirerend dat hij zelf een film wilde maken, met de onooglijke gnoom Taylor Mead in de rol van Tarzan en Naomi Levine als Jane. Tarzan Returns…Sort Of is niet alleen een hilarische persiflage op het heldendom van Johnny Weismüller, maar fungeerde ook als een soort dagboek van de belevenissen in Californië. De gratis fitnesstoestellen van Muscle Beach en de grachten van Venice Beach vormden de jungle van de Tarzanfilm, waarin Mead manmoedig het gevecht aanging met een tuinslang. Dennis Hopper trad op als zijn stuntdubbel.

Warhol vond zich na thuiskomst opnieuw uit. “Ragged Andy”, met de vuile sportschoenen en gescheurde broek, maakte plaats voor de coole look van de zonnebril en zwartleren jack. Hij mat zich het stemmetje van Jackie Kennedy aan, die een maand later het symbool zou worden van een rouwende natie. Gerard Malanga kreeg als taak een nieuw onderkomen voor zijn atelier te zoeken en vond een verlaten fabriekscomplex in East Forty-Seventh Street. Het openingsfeestje op 21 april 1964 van The Factory stak de parties van Beverly Hills naar de kroon. De Hoppers leerden Warhol feestvieren.

Als we Davis mogen geloven was er een leven vóór en na zijn bezoek aan Hollywood. De vraag is of ze niet overdrijft. De belangrijkste contouren van Warhols kunstenaarschap waren immers al tot stand gekomen voordat hij in het najaar van 1963 naar de westkust afreisde. Het procedé van de gezeefdrukte schilderijen van celebrities ontstond na de zelfmoord van Marilyn Monroe op 5 augustus 1962. Ook met zijn filmografie was Warhol al eerder begonnen. Kiss, die de kijker 54 minuten lang trakteert op zoenende koppels, kwam in de zomer van 1963 tot stand. De strekking van het boek, dat de reis zijn ideeën en kunst radicaal veranderde, is discutabel.
Om Warhol te citeren: So what. Davis heeft een pageturner geschreven die de lezer in vervoering brengt over Warhols roadtrip in 1963. Wellicht had Warhol het Amerika allang ontdekt dat hij in de straten van Tusa, Amarallio en Albuquerque tegenkwam – in de iconografische beelden van Elvis en Marilyn, de 210 flesjes Coca Cola of de tot kunst verheven dollarbiljetten – maar dat doet niets af aan het leesplezier dat dit boek je verschaft.

Andy Warhols roadtrip. Van New York tot L.A.: de reis die zijn ideeën en kunst radicaal veranderde
Deborah Davis
Uitgeverij Meulenhoff
ISBN 9789029091183
Verschenen in mei 2016