Eerste grote biografie van Descartes uit 1691 opnieuw uitgegeven in modern Frans

Annie Bitbol-Hespériès, auteur van vier eerdere boeken over René Descartes, heeft zich gewaagd aan een vertaling in modern Frans van La vie de Monsieur Descartes, de eerste grote biografie van Adrien Baillet, uit 1691. Het werk verscheen veertig jaar na de dood van Descartes en is zo waardevol omdat Baillet nog toegang had tot brieven en manuscripten uit Descartes’ archief die naderhand verloren zijn gegaan. Uiteraard heeft Bitbol voor een gedegen inleiding en vele annotaties gezorgd, o.a. om de betekenis van termen toe te lichten zoals die in de 17e eeuw gebruikt werden – geen overbodige luxe ook voor hedendaagse Fransen, aangezien woorden in ruim drie eeuwen ingrijpend van betekenis kunnen veranderen. Zo is het boek 1320 pagina’s geworden.

Biograaf Baillet, niet per se een grote fan van Descartes, schreef de studie destijds op bestelling, maar dus in een tijd dat het productieve genie ‘nog niet gemummificeerd’ was, zoals recensent Roger-Pol Droit schrijft in Le Monde, en ‘de subtiele complexiteit van Descartes’ nog fris was, ver verwijderd van de retoriek die gebezigd wordt op gedenkdagen. 

René Descartes

Adrien Baillet, geboren in 1649, heeft de denker nooit ontmoet. Hij moet een gewetensvolle fact-checker zijn geweest. Als bibliothecaris van een jurist had Baillet toegang tot veel wetenschappelijke lectuur en hij heeft zijn verhalen dan ook ingebed in informatie over wetenschappelijke ontwikkelingen, over Descartes’ uitgebreide contacten met andere geleerden, hun discussies. Hij beschrijft de steden die Descartes bezocht zoals Frankfurt, Turijn, Leiden en Utrecht en de steden waar hij woonde zoals Den Haag en Stockholm. Uiteraard verstrekt hij context over politieke conflicten, toen nog voornamelijk godsdienstoorlogen waarvoor Descartes als de dood was.

De uitgeverij noemt de biografie een uniek overzicht van het intellectuele leven in Europa in de 17e eeuw, een ‘veritable Encyclopédie avant l’heure‘. Descartes verliet Nederland toen hij zich door calvinistische scherpslijperij hier ook niet meer veilig voelde en vertrok op uitnodiging van koningin Christina I van Zweden naar Stockholm, in de hoop daar in alle rust te kunnen werken. Nu Descartes vanwege zijn rationalisme door sommigen gezien wordt als grote wegbereider van de plundering van onze planeet, zou hij zich nu in Zweden wellicht ook niet veilig hebben gevoeld.

actueel

Recordaantal bezoekers voor Jan Mankes-tentoonstelling in Museum Belvédère

De tentoonstelling Jan Mankes – uiting geven aan geestelijk leven (25 januari t/m 24 augustus 2025) heeft in zeven maanden tijd meer dan 56.000 bezoekers getrokken naar Museum Belvédère. Daarmee is het...

8 september: Biografie op de bühne met Peter van der Aa over Ageeth Scherphuis en Larissa Pans over Mary Zeldenrust

Op 8 september start het derde seizoen van Biografie op de bühne, het praatprogramma van Biografieportaal.nl. Elke maand komen in het programma de schrijver van een recent verschenen biografie en een...

Marie Tak van Poortvliet en Jacoba van Heemskerck in Kunstmuseum Den Haag

Marie Tak van Poortvliet (1871–1936) en Jacoba van Heemskerck (1876–1923) ontmoeten elkaar op jonge leeftijd in Den Haag. Hun ambities, idealen en persoonlijke relatie – liefdevol, intellectueel en spiritueel...

Lotte Jensen over het genre van de biografie naar aanleiding van de Dag van de Biografie

Ook een saai leven kan een goede biografie opleveren. En dat is in het geval van Lotte Jensen maar goed ook, want zij werkt aan de biografie van Hendrik...

Henk van Gelder overleden

Op 8 juni overleed de schrijver en recensent Henk van Gelder (1946-2025). Hij is 79 jaar geworden. Van Gelder was als journalist en recensent verbonden aan NRC Handelsblad. Als auteur...

16 juni: Biografie op de bühne met Florette Dijkstra over Marlow Moss en Catharina Th. Bakker over Fré Dommisse

Op maandag 16 juni staat de laatste aflevering van het seizoen van Biografie op de bühne op het programma. Te gast is schrijver/beeldend kunstenaar/ biograaf Florette Dijkstra, die dertig...

Joost Zwagerman Essayprijs op zoek naar getalenteerde essayisten

Op 18 november 2025, de verjaardag van Joost Zwagerman (1963-2015), zal voor de achtste keer de Joost Zwagerman Essayprijs worden uitgereikt. Deze jaarlijkse prijs, die onder de hoede staat...

Antoon Ott bekroond met Wopke Eekhoffprijs 2025

Het college van burgemeester en wethouders heeft de Wopke Eekhoffprijs 2025 toegekend aan dr. mr. Antoon Ott voor zijn boek Verzameldrift – biografie van Nanne Ottema (1864-1955). De vierjaarlijkse...

Annet Mooij schrijft de biografie van Jan Cremer

Schrijfster en zelfstandig onderzoeker Annet Mooij is de biograaf van Jan Cremer. Mooij zal met haar kenmerkende gevoel en oog voor detail het veelbewogen en fascinerende leven van Jan...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in