Eerste grote biografie van Descartes uit 1691 opnieuw uitgegeven in modern Frans

Annie Bitbol-Hespériès, auteur van vier eerdere boeken over René Descartes, heeft zich gewaagd aan een vertaling in modern Frans van La vie de Monsieur Descartes, de eerste grote biografie van Adrien Baillet, uit 1691. Het werk verscheen veertig jaar na de dood van Descartes en is zo waardevol omdat Baillet nog toegang had tot brieven en manuscripten uit Descartes’ archief die naderhand verloren zijn gegaan. Uiteraard heeft Bitbol voor een gedegen inleiding en vele annotaties gezorgd, o.a. om de betekenis van termen toe te lichten zoals die in de 17e eeuw gebruikt werden – geen overbodige luxe ook voor hedendaagse Fransen, aangezien woorden in ruim drie eeuwen ingrijpend van betekenis kunnen veranderen. Zo is het boek 1320 pagina’s geworden.

Biograaf Baillet, niet per se een grote fan van Descartes, schreef de studie destijds op bestelling, maar dus in een tijd dat het productieve genie ‘nog niet gemummificeerd’ was, zoals recensent Roger-Pol Droit schrijft in Le Monde, en ‘de subtiele complexiteit van Descartes’ nog fris was, ver verwijderd van de retoriek die gebezigd wordt op gedenkdagen. 

René Descartes

Adrien Baillet, geboren in 1649, heeft de denker nooit ontmoet. Hij moet een gewetensvolle fact-checker zijn geweest. Als bibliothecaris van een jurist had Baillet toegang tot veel wetenschappelijke lectuur en hij heeft zijn verhalen dan ook ingebed in informatie over wetenschappelijke ontwikkelingen, over Descartes’ uitgebreide contacten met andere geleerden, hun discussies. Hij beschrijft de steden die Descartes bezocht zoals Frankfurt, Turijn, Leiden en Utrecht en de steden waar hij woonde zoals Den Haag en Stockholm. Uiteraard verstrekt hij context over politieke conflicten, toen nog voornamelijk godsdienstoorlogen waarvoor Descartes als de dood was.

De uitgeverij noemt de biografie een uniek overzicht van het intellectuele leven in Europa in de 17e eeuw, een ‘veritable Encyclopédie avant l’heure‘. Descartes verliet Nederland toen hij zich door calvinistische scherpslijperij hier ook niet meer veilig voelde en vertrok op uitnodiging van koningin Christina I van Zweden naar Stockholm, in de hoop daar in alle rust te kunnen werken. Nu Descartes vanwege zijn rationalisme door sommigen gezien wordt als grote wegbereider van de plundering van onze planeet, zou hij zich nu in Zweden wellicht ook niet veilig hebben gevoeld.

actueel

Erepenning voor Menslievend Hulpbetoon voor verzetsheld Jan Zwartendijk

Verzetsheld Jan Zwartendijk krijgt vandaag, postuum, de Erepenning voor Menslievend Hulpbetoon in goud. Dat is de oudste en belangrijkste dapperheidsonderscheiding buiten de strijd en is voor het laatst in 1964 toegekend....

Judith Koelemeijer met haar biografie van Etty Hillesum genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs

De shortlist met vijf genomineerden voor de Libris Geschiedenis Prijs 2023 is vandaag bekendgemaakt in radioprogramma OVT. Daaronder prijkt de biografie van Etty Hillesum door Judith Koelemeijer. Op 9 maart...

Gerrit Arie Lindeboomprijs voor Catharina Th. Bakker en haar De lijfarts van de koning

Catharina Th. Bakker heeft voor De lijfarts van de koning. Het avontuurlijke leven van Franz Joseph Harbaur, 1776-1824  de vijfjaarlijkse Gerrit Arie Lindeboomprijs gewonnen. Haar biografie van Frans Joseph Harbaur...

Pinto Literair 21 september: biograaf Melching over Karel van het Reve

Karel van het Reve was een van de belangrijkste en veelzijdigste publieke intellectuelen van het naoorlogse Nederland. Zijn werk is nog springlevend en hij is nog steeds een ijkpunt...

Masterclass biografie schrijven tijdens Geschiedenis Festival in Haarlem

Tijdens het Geschiedenis Festival op 7 oktober in Haarlem geeft Mirjam Janssen de masterclass  Hoe schrijf je een historische biografie? Janssen laat zien hoe je een beroemdheid of juist...

Britse biograaf van Lord Mountbatten bespioneerd door overheid. De dure laatste 0,2% van de waarheid

Al jaren woedt er in Groot-Brittannië een onderhand potsierlijk gevecht tussen Andrew Lownie, zelfbenoemd biograaf van de beroemde Lord Mountbatten (1900-1979), en de Britse staat. Eerst ging de strijd...

Sonny boy van biografe Annejet van der Zijl wordt campagneboek van Heel Nederland Leest

In november gaat de achttiende editie van de campagne Heel Nederland Leest van start. Dit is een initiatief van de CPNB (de uitgever van ook het Boekenweekgeschenk), samen met...

Filmrechten Alma’s dochters van Jutta Chorus verkocht

De filmrechten van het veelgeprezen Alma’s dochters van Jutta Chorus zijn verkocht aan producent NLFilm. De meeslepende familiegeschiedenis over vier generaties bijzondere vrouwen, in december 2022 bij Pluim verschenen, wordt verfilmd in...

EYE presenteert retrospectief van Werner Herzog

Eye Filmmuseum presenteert vanaf 18 juni een tentoonstelling en omvangrijk filmprogramma rondom het werk van de gevierde filmmaker Werner Herzog, die vorig jaar tachtig werd. De tentoonstelling biedt inzicht in...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in