Coco Chanel noemde haar “that Italian woman who makes dresses”. Ze had alle reden om Elsa Schiaparelli te vrezen. Haar zeven jaar jongere evenknie groeide in de jaren dertig uit tot haar grootste rivale. Schiaparelli was de “talk of the town”. Parijs, Londen en New York lagen aan haar voeten. Meryle Secrest schreef een meeslepende biografie over een van de belangrijkste couturiers van de twintigste eeuw.
Haar mode-imperium was uit nood geboren. Elsa Schiaparelli, die op 10 september 1890 in Rome het levenslicht zag, haalde zich de woede van haar aristocratische familie op de hals, door zich in een huwelijk te storten met William de Wendt de Kerlor. De graaf gaf in Londen lezingen over theosofie en verdiende er de kost als “consulterend psycholoog”; hij las handen, en daar zaten de Britten niet op te wachten. Het stel werd vanwege vagebondisme verbannen. Kerlor en Schiaparelli besloten naar New York te vertrekken, waar hij zijn paranormale gaven wederom in klinkende munt probeerde om te zetten. De charlatan noemde zich inmiddels Kerloff, want dat was goed voor de klandizie. Een Russische aristocraat, op de vlucht voor het bloedbad van de Europese slagvelden, wilde zijn Slavische ziel inzetten om de toekomst van zijn medemensen te voorspellen, zo luidde de marketingstrategie. Toen Schiaparelli in 1919 van hem zwanger raakte, wist hij niet hoe snel hij weg moest komen. Schiaparelli, berooid en alleenstaand moeder, besloot met haar dochtertje terug te keren naar Europa, naar Parijs om precies te zijn, en stortte zich in het mondaine nachtleven van “la ville lumière”. Ze raakte er bevriend met de fine fleur van de avant-garde. Via Gaby Buffet Picabia, de ex van Dadaïst Francis Picabia, leerde ze Paul Poiret kennen, de grootste couturier op dat moment. Hij was onder de indruk van een baljurk die Schiaparelli voor Picabia had gemaakt. Een carrière was geboren. Charles Kahn, de toenmalige directeur van Lafayette, financierde haar eerste modehuis in de Rue de la Paye. Schiaparelli bedacht de sweater met trompe-l’oeil motieven, door Vogue uitgeroepen tot een “artistic masterpiece”. Ze introduceerde de grote schouderpartijen in haar “wooden soldier silhouet”. In 1931 inspireerde de dood van Anna Pavlova, de ballerina die wereldroem verwierf met haar vertolking van De stervende zwaan, Schiaparelli tot het verwerken van hanenveren in haar haute-couture. (Het idee werd meteen door Hollywood gepikt: in Top Hat verscheen Ginger Rogers in een jurk van pauwenveren). Ze beantwoordde de wereldcrisis van 1929 met een “splash of colours”, daar had de mensheid behoefte aan in mistroostige tijden. Tegelijkertijd moest haar kleding verstelbaar en herstelbaar zijn, want ook dat was conform de tijdgeest. “Like Chanel Schiaparelli was responding to the realities of women’s changing roles and drastically different needs in everyday life,” schrijft Secrest. Haar meest creatieve periode, die van de samenwerking met Salvador Dali in de tweede helft van de jaren dertig, moest toen nog aanbreken. Ze choqueerde vriend en vijand met de lobster dress en de schoenenhoed. De ritssluiting werd een prominent onderdeel van haar kleding, niet iets dat verborgen moest worden. Het nieuwe modehuis aan de Place de Vendôme kende op het hoogtepunt van Schiaparelli’s roem 400 werknemers. Elsa Schiaparelli regeerde met Coco Chanel de modewereld van Parijs.
Ze had meer met Chanel gemeen. Het gemak waarmee Schiaparelli tijdens de oorlog tussen Europa en de Verenigde Staten reisde, riep de argwaan op van de FBI. Schiaparelli werd van spionage verdacht. Haar vriendschappen met Otto Abetz, de ambassadeur van Duitsland in Frankrijk, en Gaston Bergery, een van de architecten van het Vichy-regime, riepen vragen op over de zuiverheid van haar patriottische inborst tijdens de bezetting van Frankrijk. Na de oorlog miste Schiaparelli volkomen de aansluiting met de “new look” van Christian Dior, de nieuwe ster aan het firmament. “Life has changed for elegant women,” merkte Schiaparelli over het heersende modebeeld op. Ze had er geen voeling meer mee. In 1954 sloot ze voorgoed de deuren van haar modehuis. Elsa Schiaparelli overleed op 13 november 1973 in haar geliefde Parijs.
Elsa Schiaparelli. A biography
Meryle Secrest
Knopf Publishing Group
ISBN 9780307701596
Verschenen in oktober 2014
Bestelinformatie
Bestel hier als hardcover bij bol.com (€ 29,99)
