Sinds hij bij zijn thuiskomst van een lange reis een onooglijk cd’tje in zijn stapel post aantrof, met het verzoek dat te bespreken, en hij met de nodige scepsis op de playbutton van zijn audiotoren drukte, wilde hij eigenlijk nog maar één ding: het verhaal schrijven van de vrouw die hij op dat moment hoorde. Het was 2001 en de stem die uit zijn boxen schalde was die van Eva Cassidy. Johan Bakker had toen al naam gemaakt als muziekrecensent voor onder andere het Nederlands Dagblad. Hij schreef over kunst en literatuur. Maar bij het naderen van zijn vijftigste verjaardag gooide hij het roer om. Bakker wees lucratieve freelance opdrachten af, hij zei nee tegen het schrijven van zijn zoveelste recensie, want hij wilde zich volledig richten op de biografie van Eva Cassidy.
Ik ontmoet hem in zijn woning in het oude westen van Rotterdam. Er staat een piano met bladmuziek op de standaard, op de vloer prijken drie houders met verschillende akoestische en elektrische gitaren, aan de muur hangen zeefdrukken van Herman Brood. Alles ademt muziek in dat huis.
Het verhaal van Eva Cassidy is op de eerste plaats het verhaal van een nalatenschap. Tijdens haar leven bracht Cassidy twee CD’s uit, die ze aan de straatstenen niet kwijt kon. Kort na de release van Live at Blues Alley kreeg ze te horen dat ze nog maar vier maanden te leven had. De botkanker die in haar heup werd geconstateerd had zich over haar hele lijf verspreid. Ze was op dat moment 33. Vier jaar na haar dood draaide Terry Wogan tijdens zijn ochtendshow voor BBC Radio Over The Rainbow, in de interpretatie van Eva Cassidy. Het werd een nummer-1 hit, haar postume album Songbird was in 2001 het best verkochte in de UK.
Waardoor was Johan Bakker zo geraakt dat hij per se het verhaal van Eva Cassidy wilde schrijven?
‘Die stem. Ik heb al heel wat zangeressen de revue zien passeren, dus ik ben niet meer zo snel onder de indruk van iets nieuws. Op een gegeven moment kom je op een leeftijd dat je alles wel eens eerder hebt gehoord, de popmuziek herhaalt zich. Niet bij Eva. Er zat een kwaliteit in die stem, die niet op het effect is gericht, maar echt bij je binnenkomt. Je wist meteen: ze gelooft in wat ze zingt. Toen ik haar gospels hoorde, dacht ik: ‘Dit is een pelgrimstocht naar de eeuwigheid.’ Om vervolgens tot de ontdekking te komen dat ze helemaal niet christelijk is opgevoed. Ze zong net zo graag gospels als Imagine van John Lennon – ‘Imagine there’s no heaven, it’s easy if you try’. Dat soort werk.
Je begint vrij argeloos aan het schrijven van zo’n boek. Ik had een interview met Katie Melua, een groot bewonderaarster van Eva Cassidy. Zij bracht me in contact met de Nederlandse distributeur van Cassidy. Ik vertelde de dames van de platenmaatschappij dat ik getroffen was door de levensgeschiedenis van Eva, de roem die ze nooit heeft meegemaakt. Ze waren geïnteresseerd in mijn plan om haar biografie in Nederland uit te brengen. In mijn naïviteit dacht ik, als ik de ouders bel, zal ik met open armen ontvangen worden, want die vinden het prachtig dat er een boek over hun dochter verschijnt. Dat viel dus tegen.
Hugh en Barbara Cassidy hebben het zo langzamerhand helemaal gehad met de pers. Het zijn eenvoudige mensen, die bijkans van de ene op de andere dag miljonair zijn geworden. Toen ik me bij hen aandiende, hadden ze al een lange geschiedenis van journalisten en filmmakers achter zich. Stuk voor stuk ‘wilden ze iets doen’ met het verhaal van hun dochter. Meestal kwam van die plannen niets terecht. En vroeg of laat ontdekten de reporters dat het niet boterde rondom de nalatenschap van Eva Cassidy. De relatie tussen de ouders en de leden van de begeleidingsband van Eva is er een van water en vuur. Zoiets wil je graag binnenskamers houden.
We hebben het aan Chris Biondo te danken dat er überhaupt een nalatenschap is. Hij was de bassist van de band, met wie Eva Cassidy twee jaar lang heeft samengewoond. Biondo had een studio in Kensington, Maryland. Eva kon daar naar hartelust experimenteren en honderden nummers opnemen. Hij heeft alle tijd en energie gestoken om die unieke stem vast te leggen, wat in een normale situatie – vanwege de kosten – nooit gebeurd zou zijn. Kort na de dood van Eva heeft Chris een herinnerings-cd gemaakt, voor de familie en de vrienden. Dat was het dan. De mastertapes heeft hij aan de ouders overhandigd. Hoe kon hij vermoeden dat zijn betreurde vriendin vier jaar later wereldberoemd zou worden?
Eva had geen testament nagelaten, dus ging heel de erfenis in principe naar de ouders. Hugh en Barbara konden het prima vinden met de leden van de band. Totdat de eerste miljoenen binnenstroomden. Toen zijn de verhoudingen behoorlijk verziekt.
Hugh wilde me in eerste instantie vooral ontmoedigen, nadat ik hem via de mail mijn plannen had voorgelegd. De biografie van Eva is er al, antwoordde hij, Songbird. Daarin kon ik alles vinden om mijn stukje voor de krant te schrijven. Songbird is een behoorlijk gecensureerd werkje, dat niet tornt aan het geijkte sprookje: verlegen meisje verwerft, bijkans in weerwil van zichzelf, na haar dood eindelijk roem met haar ongekende talent. Dat verhaal kende ik al. Dat was niet het verhaal dat ik wilde vertellen. Op de Amerikaanse versie van Songbird prijkt als co-auteur de naam van Elana Byrd, de advocate van de familie. Dat zegt genoeg. Byrd kreeg er lucht van dat ik werkte aan een nieuwe biografie. Ze wilde supervisie over mijn project, en een winstdeling, wat ik natuurlijk onbespreekbaar vond. Het project dreigde te mislukken.
Dan Cassidy, de broer van Eva, was mijn reddende engel. Dan woont tegenwoordig in IJsland en verdient daar de kost als violist. Een generatiegenoot, hij begreep me. Dan houdt van het genre van de biografie. Ik kon hem van mijn goede bedoelingen overtuigen, dat ik een artistiek verantwoorde biografie wilde schrijven en geen sprookjesachtig verhaal, maar ook niet de intentie had om schandaaljournalistiek te bedrijven, of iets dergelijks. Op een gegeven moment stuurde hij me een mailtje dat hij in Engeland was en even bij me langs wilde komen. Ik had het gevoel dat er een aardverschuiving plaatsvond. Ik haalde hem op van Schiphol en in de trein ontstond er al zoiets als een vertrouwensband. Op het einde van de avond zei hij dat hij het belangrijk vond dat ik met zijn ouders zou praten. Dan was de brug die twee werelden dichter bij elkaar bracht. Hij nodige me uit om te komen logeren in het ouderlijk huis in Maryland, waar hij me als een vriend wilde introduceren. Zo heb ik uiteindelijk toch de ouders ontmoet.
Tijdens dat bezoek kwam ik tot de ontdekking dat er inmiddels de nodige ruis bestond tussen de ouders en de familieadvocaat. Aan de ene kant laten ze zich haar bemoeienis aanleunen, aan de andere kant betreuren ze de ruzies. Barbara ging na de dood van haar dochter nog vaker uit eten met Chris, om met hem over Eva te praten, de zakelijke dingen te regelen. Ze vindt het verschrikkelijk dat die vriendschap kapot is. Toen er voor Songbird een gouden plaat werd uitgereikt, vroeg ze fluisterend aan de platenbaas of Chris er ook eentje had gekregen. Toen die dat beaamde, zei ze: ‘Gelukkig.’ Ik denk dat vooral Hugh de invloed van de advocate heeft toegelaten. Hij wilde de dingen goed geregeld zien, ook voor zijn kinderen en kleinkinderen. Geld is status in Amerika, door het succes van zijn dochter werd hij – de voormalige kampioen gewichtheffen in een gezin van academici – eindelijk voor vol aangezien, ook binnen zijn eigen familie.’
Het verhaal van Eva Cassidy is op de eerste plaats het verhaal van een nalatenschap. Johan Bakker schreef zijn biografie en wekte de interesse van Omnibus Press, een van ’s werelds meest gerenommeerde uitgeverijen op het gebied van muziekliteratuur. Dit jaar won hij The People’s Book Prize met Behind the Rainbow. The Tragic Life of Eva Cassidy.
‘Toen ik vijftig werd vroeg ik me af: Hoe wil je herinnerd worden? Met een bundel muziekrecensies? Nee,’ zo licht Johan zijn persoonlijke drijfveer tot het schrijven van het boek toe.
Op 19 oktober verscheen bij uitgeverij Dodo de Nederlandse vertaling, Eva Cassidy. De biografie. Een mooie mijlpaal, ook in de pelgrimage van Johan Bakker.
