In de avond van 9 juni 1937 beroofden leden van de Cagoule, de rechts-extremistische ondergrondse tijdens de Derde Republiek van Frankrijk, Carlo en Nello Rosselli van het leven. Langs een landweg in de bossen van Bagnoles-de-l’Orne hadden de zwarthemden een valstrik opgezet. De geheimagenten die Carlo de afgelopen jaren geschaduwd hadden, verzekerden hun dat hij zou stoppen voor een medemens in nood. Vandaar dat ze autopech ensceneerden. Nello schoot zijn broer te hulp toen de belagers op Carlo begonnen in te steken. De gebroeders stierven in elkaars armen.
Mussolini gaf opdracht tot de aanslag. Als beloning kreeg de Cagoule wapens voor hun strijd tegen het linkse bewind van Léon Blum. De begrafenisstoet naar het Cimetière du Père-Lachaise groeide uit tot een massademonstratie. André Breton en Pablo Picasso schreven een open brief, waarin ze de moord veroordeelden als een doodsverklaring van de vrijheid in heel Europa. Picasso had op de wereldtentoonstelling van Parijs net zijn Guernica gepresenteerd.
De gebroeders Carlo en Nello Rosselli werden het symbool van het vrije, goede Italië. Hun moeder, de gevierde toneelschrijfster Amelia Pincherle, voedde hen op in de waarden van het Risorgimento, de periode waarin Italië één werd. Een intellectuele familie. De gebroeders bestudeerden Marx en Engels, Benedetto Croce en Antonio Gramsci, en destilleerden daaruit een socialisme met een menselijk gezicht. Individuele vrijheid kan alleen gedijen in een samenleving waar sociale rechtvaardigheid heerst. Carlo Rosselli beschreef zijn revisionistische ideeën in Socialismo liberale (Liberaal socialisme).
Na de moord op Giacomo Matteotti in 1924 begrepen de gebroeders dat intellectueel verzet niet langer genoeg was om ‘de zwarte pest’ van het fascisme te bestrijden; er was georganiseerd verzet nodig. Carlo richtte een ondergrondse krant op en hielp Filippo Turati – oprichter van de Partito Socialista Italiano – naar Frankrijk te ontsnappen. In 1927 kreeg Carlo met een Confino te maken, de wijze waarop het fascistische regime korte metten maakte met zijn politieke tegenstanders: verbanning naar een van de Eolische Eilanden voor de kust van Sicilië. Tijdens zijn rechtszaak zei hij:
“I had a house: they destroyed it. I had a magazine: they suppressed it. I had ideas, dignity, an ideal: for these I was sent to prison. I had friends: they killed them.”
Hij kwam op Lipari terecht. Ontsnappen van het eiland werd onmogelijk geacht. Toch lukte hem dat in 1929. Hij vestigde zich in Frankrijk, waar hij een krant oprichtte die openlijk de strijd aanging met Il Duce.
In A Bold and Dangerous Family beschrijft Caroline Moorehead het heroïsche leven van Carlo en Nello Rosselli. Het boek baseert zich vooral op de enorme correspondentie die zij met hun moeder voerden. De literaire kritiek heeft de biografie enthousiast ontvangen. “It feels like the book she was born to write”, schrijft Lucy Hughes-Hallett in The Guardian.
A Bold and Dangerous Family. The Rossellis and the Fight Against Mussolini
Caroline Moorehead
Vintage Publishing
ISBN 9780701188733
Verschen in juni 2017
Bestelinformatie
Bestel hier als hardcover bij Athenaeum Boekhandel (€ 27,50)
Bestel hier als hardcover bij bol.com (€ 23,00)
Bestel hier als paperback bij bol.com (€ 17,49)
Bestel hier als ebook bij bol.com (€ 14,99)
