Albert Camus volgens Zaretsky, Meyer en Radisch

Op 22 januari 1956 reist Albert Camus af naar Algiers, in de hoop dat hij op grond van zijn morele autoriteit kan bemiddelen tussen de Franse kolonisten (de pied-noirs) en de opstandelingen van het FLN. In de Franse kolonie woedt dan ruim al een jaar lang een onafhankelijkheidsoorlog, die volgens de Algerijnse schattingen ten slotte aan anderhalf miljoen burgers het leven zou kosten. Camus getuigt van zijn liefde voor zijn vaderland èn zijn toewijding voor de rechtvaardigheid. Hij heeft het over de noodzaak van dialoog, dat de Fransen en de Arabieren tot elkaar veroordeeld zijn en dat de vrijheid van de één ophoudt waar die van de ander begint (“La liberté de chacune trouve ses limites dans cela de d’autres”). Camus wordt weggehoond. Militante tegenstanders van de Algerijnse onafhankelijkheid, die zich later zouden verenigen in het Front National Algérie Française, betichten Camus, de zoon van een pied-noir, van verraad en scanderen zijn dood. Hij weet met moeite aan de woedende menigte te ontkomen. Gedesillusioneerd keert hij terug naar Frankrijk en doet er verder het zwijgen toe.

Een jaar later krijgt Camus de Nobelprijs voor de literatuur toegekend. Tijdens een discussie met studenten van de universiteit van Stockholm wordt hij van passiviteit en afzijdigheid in de Algerijnse kwestie beticht. Waarom spreekt hij zich niet volmondig uit voor het FLN? Camus antwoordt dat, als hij de keuze had tussen de bomaanslagen van het FLN in de trams van Algiers en het leven van zijn moeder, hij onvoorwaardelijk voor het leven van zijn moeder zou kiezen.
Een analfabete vrouw, die nauwelijks sprak. Catharine Sintes heeft de dood van haar man Lucien Camus, die sneuvelde tijdens de Slag bij de Marne in 1914, nooit kunnen verwerken. Albert had zijn vader nauwelijks gekend. Uit het wrak van de auto waarin hij op 4 januari 1960 zou verongelukken werd een schoudertas opgediept met het manuscript van De eerste man, zijn onvoltooide autobiografische roman over zijn jeugd in Algiers. Het bevat een opdracht: “Voor jou die dit boek nooit zult kunnen lezen. Intermediair: Wed. Camus.” Camus schreef zijn leven lang voor een vrouw die niet kon lezen

In zijn honderdste geboortejaar zijn verschillende biografieën van Albert Camus verschenen, waaronder een Amerikaanse en twee Duitse. Wat kunnen deze publicaties nog toevoegen aan de monumentale biografie van Olivier Todd uit 1997? Robert Zaretsky hanteert in A Life Worth Living. Albert Camus and the Quest for Meaning een thematische benadering van leven en werk van Camus. Dat doet ook Martin Meyer in Albert Camus. Die Freiheit leben. Beiden gaan in op Camus als de filosoof voor wie het doel nooit de middelen heiligt. Dat standpunt zou hem in 1951, toen De mens in opstand verscheen, van Sartre vervreemden. Iris Radisch houdt zich in Camus. Das Ideal der Einfachheit nog het meest aan de chronologische feitelijkheden – “eine Biographie voller Empathie” volgens de Frankfurter Allgemeine.

A Life Worth Living.Albert Camus and the Quest for Meaning
Robert Zaretsky
Harvard University Press
ISBN 9780674724761
Verschenen november 2013