De Mol, een familiegeschiedenis

Ze staan onverminderd in de belangstelling: Linda en John de Mol, telgen uit de bekendste mediafamilie van Nederland. De presentatrice van onder andere Ik hou van Holland en de geestelijk vader van The Voice of Holland kleuren, respectievelijk voor en achter de schermen, al meer dan een decennium het tv-landschap in Nederland.
Maar wie zijn zij? En wat typeert de familie De Mol? Journalist en programmamaker Mark Koster dook in het verleden, de drijfveren en de inspiratie van deze roemruchte mediafamilie. Een reis door Amsterdam, langs liefde voor Nederlandstalige muziek en oog voor kansen in een veranderend tv-landschap. Maar ook een reis langs de rand van de financiële afgrond, van een keiharde zakenwereld en escapades van allerlei soort. In De Mol, de machtigste mediafamilie van Nederland beschrijft Koster een familiegeschiedenis.

De eerste van vier generaties

Het is zes oktober 1938 als John de Mol (1912-1970), alias De Ouwe, voor het eerst mag optreden op de radio. Deze accordeon spelende schnabbelaar in de muziekwereld maakt zijn opwachting bij de VARA, in Hilversum. Zwartrijdend moest De Mol vanuit Amsterdam in Hilversum zien te komen, iets waar hij getraind in was geraakt, noodgedwongen. Het optreden bij de VARA brengt het welkome en broodnodige extra geld voor de 25-jarige artiest. Het had weinig gescheeld of het gezin – bestaand uit John, zijn vrouw Greet en hun zesjarige zoontje John – had in de rij van de gaarkeuken aan moeten sluiten. Hij heeft zich bij de VARA naar binnen weten te bluffen, een potje blufpoker dat kan worden gezien als de “commerciële oerknal” van de familie.

De oorlogsjaren maken het voor een artiest niet makkelijk. Zeker niet omdat de Kulturkamer niets moest hebben van het genre jazz. In de eerste twee jaar wist John de Mol zichsamen met zijn orkest nog aardig te redden, maar uiteindelijk droogde de agenda op. Nadat de vrede en vrijheid zijn teruggekeerd, begeeft John de Mol zich in de wereld van de horeca en opent in 1947 een kroeg in Scheveningen.

Een nieuwe telg, een nieuw talent

Het is diens zoon John de Mol (1931-2013), alias De Patriarch, die als onderdeel van een orkest van HBS-scholieren indruk weet te maken bij een optreden in 1949. Als zanger van het orkest laat hij blijken over talent te beschikken. Pa De Mol is zich ondertussen als muzikale omnivoor op allerhande gebieden van de muziekwereld aan het begeven. Beiden lopen tegen eenzelfde probleem aan: hoewel de recensies van hun talenten lovend zijn, kopen ze er weinig voor: de Nederlander heeft niet zoveel op met het genre jazz. Reden voor de jonge telg om zich om te scholen. Hij weigert de droom van een muzikale carriere op te geven maar gaat ook aan de slag als handelaar in muziek.

Het is 1960 als hij gaat werkenbij Radio Veronica, waar hij twee jaar later met ruzie vertrekt. Hij richt Stichting Conamus op om de belangen van de Nederlandse artiesten te behartigen. Daarnaast gaat hij aan het werk als vertegenwoordiger bij muziekuitgever Strengholt. Het hele werkzame leven van deze De Mol draait om de muziek.

In 1970 krijgt hij de kans om revanche te nemen op Veronica. Hij wordt directeur van Radio Noordzee, een commerciëlere tegenhanger van het radioschip Veronica. De strijd tussen de twee radiostations loopt zo hoog op, dat er een bomaanslag wordt gepleegd op het schip van Radio Noordzee. De bemanning weet ternauwernood het grootste deel van het schip te redden. Lang leeft deze nieuwe radiozender onder leiding van De Mol niet, omdat het parlement besluit de anti-piratenwet vanuit Europa te ratificeren. Daarmee komt een einde aan zowel Radio Noordzee als Radio Veronica.

Een duo met talent

John de Mol sr. wordt vader van een zoon en een dochter. Zoon John de Mol (1955) is de zakelijke muziekliefhebber terwijl dochter Linda (1964) een talentvol zangeres is. De jongste John de Mol bemoeit zich ook in de korte bestaansperiode ook met Radio Noordzee, eerst ruimt hij er plaatjes op, later positioneert hij zich als dj.

Als zijn droom om profvoetballer te worden er niet in zit, besluit hij zich toe te gaan leggen op tv-producties. Eerst in dienst van de TROS, maar al snel als zelfstandig ondernemer. Hij heeft de gave om nieuwe kansen vroegtijdig te zien en de wensen vanuit de tv-kijker aan te voelen er daarop in te spelen. Zijn eerste grote succes is Medisch Centrum West, waarna hij zich in de wereld van de commerciële televisie op de kaart weet te zetten. Het bedrijf groeit gestaag, net als dat van concurrent Joop van den Ende. Het is 1994 als beide heren besluiten gezamenlijk verder te gaan: Endemol is geboren.

Linda volgt, in de schaduw van haar broer. Haar droom is advocate te worden, ze gaat dan ook rechten studeren. Nadat de suggestie werd gedaan dat zij voor de schermen moest komen werken, werd als snel duidelijk dat ze daar talent voor had. Steeds vaker ziet de kijker bij de TROS een vrolijk lachende blonde dame door het beeld wandelen. De grote doorbraak van Linda is uiteindelijk de presentatie van Love Letters. Ze wordt door de kijker omarmd, ook als het programma laterverkocht wordt aan Duitsland.

Bij Endemol gaat overigens niet alles op rolletjes. Enthousiast beginnen ze aan een eigen zender: Sport 7. Het wordt uiteindelijk het grootste televisiefiasco uit de Nederlandse geschiedenis. Van meet af aan stoot Endemol de kijkers en vooral de voetbalwereld tegen de borst. Het resulteert in een miljoenenverlies.

De big bang

Lang heeft hij door moeten zeuren om de mensen bij Endemol over te halen. Joop van den Ende ziet het niet zitten, maar het format krijgt akkoord: John de Mol mag proberen Big Brother te verkopen aan de Nederlandse televisiestations. Uiteindelijk hapt Veronica toe. Het wordt een wervelend succes: de eerste uitzending krijgt 1,1 miljoen kijkers en de finale op 30 december 1999 krijgt 3,5 miljoen kijkers. Met dit succes staan de deuren naar de VS en Groot-Brittannië wagenwijd open. Het duurt niet lang tot Endemol op de radar komt van grote internationale partijen. Uiteindelijk wordt de financiële klapper gemaakt door het bedrijf te verkopen aan het Spaanse Telefónica voor 5,5 miljard. John de Mol blijft betrokken bij het bedrijf en kan zich na deze verkoop mediamiljardair noemen.

Een nieuwe poging

Ergens is er nog steeds de droom bij John de Mol om zelf een televisiestation te hebben. Dat mislukte met Sport 7, maar in 2005 doet hij een nieuwe poging met Talpa. Door zijn stevige financiële positie weet De Mol zijn wensenlijstje voor dit nieuwe station aardig te vullen: zijn zus Linda komt mee, Beau van Erven Dorens maakt de transfer net als Barend en Van Dorp. Daarnaast werktReinout Oerlemans mee met het maken van programma’s, komt Humberto Tan over en weet hij zelfs ras-socialist Jack Spijkermanlos te weken bij de VARA. Zijn poging om het talent van de publieke omroep, Matthijs van Nieuwkerk,weg te kapenlukte bijna, tot de VARA Matthijs de mogelijkheid gaf op primetime een talkshow te presenteren.

Juist deze koopgrage houding helpt Talpa niet. Vanaf het eerste uur is er wrok naar de nieuwe zender. Deze wrok belichaamt zich het meest in de kritiek op Jack Spijkerman. Ondanks het negatieve sentiment gaat Talpa van start, met een heel eigen programmering. Maar een succes wordt het nooit en John de Mol besluit het mislukte tv-station te verkopen. Met RTL als nieuwe eigenaar en John de Mol als medeaandeelhouder van RTL legt hij zich weer toe op dat waar hij het best in is: het verzinnen van tv-formats. Hij wil een tweede Big Brother, nog een keer zo’n klapper. Iets dat hij weet te bewerkstelligen met The Voice of Holland. SBS leek interesse te hebben, maar had simpelweg het budget niet. Dus hapt RTL toe. Het wordt een waanzinnig succes. Wederom een format dat wereldwijd verkoopt.

De tegenstribbelende telg

Het relatief korte huwelijk tussen John de Mol en Willeke Alberti bracht hen een zoon: Johnny (1979). Hij had net als zijn vader ambities in de voetbalwereld, maar weet daar niet in te slagen. Het grootste deel van zijn jeugd werd hij opgevoed door zijn moeder en haar nieuwe man Søren Lerby. Uiteindelijk begeeft ook deze De Mol zich in de wereld van de televisie als presentator en programmamaker.

Over de laatste van de vier generaties De Mol die in het boek de revue passeren weet Koster een hoop te schrijven. Het nadeel hiervan is dat de actualiteit van de dag het boek nog wel eens in zou kunnen halen. Een familieportret zonder de jongste De Mol had niet misstaan, nu voelt het als een onaf boekwerk dat over tien jaar herschreven moet worden.

Een familie als geen ander

De familie De Mol kenmerkt zich door muzikaal talent maar ook door zakelijkheid. En door het spel met de combinatie van beide op het scherpst van de snede te spelen. Deze biografie geeft een afgewogen beeld, mede door de gesprekken die Koster heeft gevoerd met oude bekenden van de familie, zakenpartners en medewerkers. Opvallend is wel dat een aantal mensen medewerking heeft geweigerd (waaronder Patty Brard en Johnny de Mol) en een flink aantal alleen anoniem mee wilde werken. Het uiteindelijke resultaat is een gebalanceerde biografie van een familie die het in vier generaties van bijna platzak tot multimiljardair heeft gebracht. Kritische noot zit vooral op de verhaallijn over Johnny de Mol. Het weglaten daarvan had het boek geen kwaad gedaan en het totaalbeeld nog beter in balans gehouden.

De Mol, de machtigste mediafamilie van Nederland
Uitgeverij Balans
Mark Koster
ISBN 9789463820257
Verschenen in november 2020

Bestelinformatie