Nelson Mandela was 75 toen Zelda la Grange hem voor het eerst ontmoette. Ze was als de dood voor hem. Opgevoed met het idee dat een zwarte een “kaffer” was en Mandela een “terrorist”, doordrongen van het schuldgevoel dat zij tot dat deel van het apartheidsregime behoorde die hem naar Robbeneiland had gezonden, wist ze niet wat ze van hem kon verwachten. Mandela stelde haar gerust. Hij sprak Afrikaans tot haar, de taal van de onderdrukker. Zij brak in tranen uit en werd door hem getroost. Een arbeidsrelatie die negentien jaar zou duren, was geboren. Mandela verkoos La Grange tot zijn persoonlijke assistent die hem op zijn reizen naar het buitenland begeleidde, over zijn welbevinden waakte en de mensen die iets van hem wilden op een afstand hield. Wie een ontmoeting met Mandela wenste, moest eerst langs La Grange, of hij nu Bono heette of over een papegaai beschikte die mr. President feilloos kon imiteren, want ook die landgenoten kreeg ze aan de lijn. Ze ontving zo’n 500 telefoontjes per dag, van de tien audiëntieverzoeken wees ze er acht subiet af. In Good morning, Mr. Mandela beschrijft ze haar herinneringen aan “Madiba”, zoals hij liefdevol genoemd werd.
Die zijn behoorlijk pijnlijk voor wat de periode na het presidentschap van Mandela in 1999 betreft. De Zuidafrikaanse regering negeerde hem, zijn familie exploiteerde hem en vocht de nodige vetes uit, waarbij met name Graça Machel, de derde vrouw van Mandela, het moest ontgelden. “I don’t know of any person alive who has been treated with the amount of disrespect that people have shown towards Mrs Machel,” schrijft La Grange. Makaziwe Mandela, de oudste dochter van Mandela uit zijn eerste huwelijk met Evelyn Mase, dreigt met een rechtzaak. Tenenkrommend is de wijze waarop Jacob Zuma en zijn ministers misbruik maakten van een moment van afwezigheid van La Grange en Machel bij het ziekbed van Mandela en zich uitgebreid met hem laten fotograferen door de uitgenodigde wereldpers. Mandela maakte de indruk van een “caged animal” in a “zoo”.
Zijn dood op 5 december 2013 was een zekere zin een bevrijding voor La Grange, al was ze in eerste instantie de wanhoop nabij. “I don’t know what I will do for the rest of my life.” Haar persoonlijke leven had ze opgeofferd voor de 24-uurs zorg van “Khulu” (grootvader). Tijdens de terugreis van zijn uitvaart slaat de stemming om. “But I kept my eye on the moon and realised that he had freed me from the shackles of my own fears. I had finally grown up.”
Good Morning, Mr. Mandela. A Memoir
Zelda la Grange
Viking Books
ISBN 9780525428282
Verschenen in juni 2o14
