Volgens Christopher Isherwood is het de beste reisgids die ooit over de Verenigde Staten van Amerika is geschreven: Lolita van Vladimir Nabokov. Nabokov legde in zijn Amerikaanse jaren meer dan 200.000 mijl af – Véra reed. De westkust had zijn hart gestolen. Yosemite, de Grand Canyon en de Rocky Mountains waren niet alleen het decor van de avonturenromans van Thomas Mayne Reid die hij als kind verslonden had, hij trof er als lepidopterist ook een vlinderparadijs aan. In de zomermaanden trokken de Nabokovs erop uit. Robert Roper reist hen obsessief na in Nabokov in America. On the Road to Lolita.
Lenin had hem uit Rusland verdreven, Hitler uit Berlijn en de Wehrmacht uit Parijs. Op 25 mei 1940 kwam Vladimir Nabokov met zijn vrouw Véra en zoon Dimitri aan in New York. Hij was stateloos en, in zekere zin, sprakeloos. Nabokov beschouwde het als de grootste tragedie van zijn leven dat hij zijn rijke Russische idioom moest verruilen voor een “ second-rate brand of English” (een taal overigens die hij van een gouvernante al op zijn derde leerde). Niettemin omarmde hij zijn nieuwe vaderland (in 1945 werd hij Amerikaans staatsburger) hartstochtelijk. “I am an American, I feel American,” zei hij tijdens een interview in 1966, toen hij zijn docentschap aan Wellesley en Cornell allang had opgegeven voor een hotelkamer in Montreux. In tegenstelling tot lotgenoten als Thomas Mann en Bertolt Brecht wilde hij assimileren in de Verenigde Staten. Amerika was meer dan een tussenstation. “The claim to greatness rest most solidly on the American books,” stelt Robert Roper. Met Lolita (1955), Pnin (1957) en Pale Fire (1962) vestigde Nabokov zijn naam.
Vladimir Nabokov probeerde al vanaf 1934 een plek te veroveren in de nieuwe wereld. In dat jaar sloot hij een contract met zijn literaire agente Altagracia de Jannelli, maar die wist de uitgevers niet te overtuigen van de kwaliteit van zijn “Russische” werk. In zijn briefverkeer sprak Nabokov haar steevast aan met “mister”, een misverstand dat louter gebaseerd was op het idee dat “any big job must be done by a man”. The Real Life of Sebastian Knight schreef hij in Frankrijk, in het Engels, maar bracht hem ook niet de roem waar hij recht op meende te hebben. Zijn hechte vriendschap met Edmund Wilson zette meer zoden aan de dijk. De criticus van de The New Republic en The New Yorker introduceerde hem bij de grote uitgeverijen en schaafde in de beginjaren van zijn ballingschap zijn Engels bij. De relatie kwam onder druk te staan toen Wilson Lolita niet wist te appreciëren. “Nasty subjects may make fine books; but I don’t feel you have got away with this,” schreef Wilson aan Nabokov. Die vreesde op zijn beurt dat de critici de roman zouden afdoen als een “pornographic stunt”, te meer omdat “even you neither understand nor wish to understand the texture of this intricate and unusual production.” De lauwe receptie van Nabokovs vertaling van Eugene Onegin van Alexander Pushkin door Wilson in The New York Review of Books van 15 juli 1965 deed de deur dicht. Voorgoed, dit keer. Wilsons “long and hopeless infatuation with the Russian language” was, aldus Nabokov, “an act of destruction, of friendship murder.”
Robert Roper probeert in Nabokov in America. On the Road to Lolita aannemelijk te maken dat Lolita doortrokken is van onversneden Americana. Grote delen van het manuscript schreef Vladimir Nabokov tijdens zijn vakantietrips naar het westen. Hij maakte fanatiek aantekeningen van de slang die hij van zijn studenten aan de oostkust hoorde en absorbeerde reclame-uitingen en tienermagazines alsof zij het nieuwe walhalla van de wereldliteratuur waren. Bovenal is Lolita schatplichtig aan de Amerikaanse literatuur, van Melville tot Salinger. Lolita is Nabokovs Grote Amerikaanse Roman.
Nabokov in America. On the Road to Lolita
Robert Roper
Bloomsbury Publishing USA
ISBN 9780802743633
Verschenen in augustus 2015
Bestelinformatie
Bestel hier als hardcover bij bol.com (€ 20,99)
Bestel hier als E-Book bij bol.com (€ 13,78)
