Op 22 juli 2011 om 15.25 ontploft in het regeringskwartier van Oslo, tegenover de ambtswoning van minister-president Jens Stoltenberg, een autobom. Acht mensen zijn op slag dood, 209 raken gewond. Twee uur later meldt de dader zich, verkleedt als politieagent, bij het zomerkamp van AUF, de jongerenafdeling van de Noorse Arbeiderspartij. Hij opent het vuur op de jonge sociaaldemocraten en hun begeleiders. Ontsnappen is niet mogelijk. Het zomerkamp vindt op een eiland plaats, Utøya, niet groter dan 500 bij 350 meter. In anderhalf uur tijd doodt hij nog eens 68 mensen en laat hij 110 gewonden op het eiland achter. Om 18.35 geeft de schutter zich aan de autoriteiten over, die ruim een uur nodig hadden om Utøya te bereiken. De Noorse politie beschikt tijdens de massamoord slechts over één helikopter, de bemanning is met vakantie. De aanslag heeft zoveel tijd in beslag genomen, dat er inmiddels de nodige geruchten naar het vasteland zijn doorgesijpeld. Er gaan mobieltjes over, die niet meer beantwoord worden. Meestal zijn het de moeders die bellen, zo verraden de displays. Twee dagen later overlijdt het 69ste slachtoffer.
Wat bezielde Anders Breivik? Het videospelletje World of Warcraft, dat hij als Anders Nordic (zijn alias) dag en nacht speelde? De geschriften van Bruce Bawer, de toespraken van Geert Wilders, de websites van Robert Spencer of het Stormfront waarnaar hij, dit maal onder het pseudoniem Andrew Berwick, in zijn manifest 2083: An European Declaration of Independence verwijst? De gerenommeerde freelance journalist Åsne Seierstad zoekt in One Of Us. The Story of Anders Breivik and the Massacre in Norway naar antwoorden. Ze noemt het de “hardest book I have ever written”. Seierstadt was Kosovo, Afghanistan, Tsjetsjenië en Irak gewend.
Ze schetst het portret van een Einzelgänger, een kind dat niet huilde als het zich bezeerd had en dat zijn woede over het spaak gelopen huwelijk van zijn ouders op zijn zus en de huisdieren koelde. Aansluiting zocht hij bij de graffitikunstenaars van Oslo, de Vrijmetselaarsbeweging, de anti-islamitische Framstegspartiet en een postorderbruid uit de voormalige Sovjet-Unie. Nadat zelfs zijn virtuele vrienden van de World of Warcraft op zijn grootspraak waren afgeknapt, trok hij zich schielijk terug uit de wereld. Zo rond 2006 begon de opmaat naar die fatale dag in vreedzaam Oslo.
De critici zijn lyrisch over One Of Us. Ian Buruma noemt Åsne Seierstad in The Guardian “a brilliant investigative reporter” en haar boek een “exhaustive account of this wretched man’s murder”. Stav Sherez spreekt in The Telegraph van een “masterful and forensically detailed account”. David Sexton houdt het in The Standard op een “astonishing piece of work”.
One of Us. The Story of Anders Breivik and the Massacre in Norway
Åsne Seierstad
Little Brown UK
ISBN 9781844089192
Verschenen in maart 2015
