Na de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog probeerden we het nog een keer. De Verenigde Naties moesten de vreedzame relaties tussen de leden waarborgen, de mensenrechten handhaven en een internationale rechtsorde bewerkstelligen zodat naleving van het charter kon worden afgedwongen. De doelstellingen herinnerden aan de Volkenbond van vóór de oorlog, die in het handhaven van de vrede jammerlijk had gefaald. De noodzaak van het welslagen van een dergelijk mondiaal diplomatiek offensief was met de komst van de atoombom en waterstofbom nog nooit zo groot geweest.
Dag Hammarskjöld trad op 10 april 1953 aan als de tweede Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties. De Zweedse diplomaat, zoon van minister-president Hjalmar Hammarskjöld, was zowel voor Oost als West een acceptabele figuur. De Koreaanse oorlog, die door de westerse bondgenoten nota bene onder de vlag van de Verenigde Naties werden gevoerd, zou na zijn aantreden nog drie maanden duren. Op 27 juli kwamen Noord- en Zuid-Korea een wapenstilstand overeen. De kersverse secretaris-generaal had het in zijn radiotoespraak over “the unconditional surrenders of old wars.” Hammarskjöld was een vredesduif in een wereld die door de Koude Oorlog werd beheerst. Tijdens de Suez-crisis van 1956 kwam hij tot zijn belangrijkste initiatief: de oprichting van United Nations Emergency Force (UNEF), het vredesleger van de blauwhelmen.
Tijdens de gewelddadige en dramatische dekolonisatie van de Belgische Kongo in het begin van de jaren zestig probeerde hij de strijdende partijen bijelkaar te brengen. Dat deed hij ook op 18 september 1961, toen zijn vliegtuig neerstortte bij Ndola in het toenmalige Rhodesië. De omstandigheden waaronder dat gebeurde, zijn verdacht. Werd het vliegtuig neergeschoten? Zo ja, door wie?
Roger Lipsey schreef een biografie van Dag Hammarskjöld. Hij gaat in op het diep religieuze besef van Hammarskjöld, dat met name door Middeleeuwse mystici als Meister Eckhart, Jan van Ruysbroeck, en Thomas à Kempis werd gevoed. Een aartstwijfelaar die in zijn gebeden vroeg “that the cup might pass from him and his promise to drink it.” Maar ook een man met een heilige overtuiging in de missie van zijn leven: ‘If the recognition of human dignity means to give others freedom of fear, then it is a question of the positive action that must be taken in order to kill fear.’
Hammarskjöld. A life
Roger Lipsey
The University of Michigan Press
ISBN 0472118900
Verschenen maart 2013
